Metody antykoncepcji niehormonalnej

Spis treści

Metody hormonalne, a niehormonalne - podział

Do hormonalnych metod antykoncepcji zaliczane są wszelkie preparaty, które zawierają w swoim składzie hormony - estrogeny i progestageny. Są to m.in. tabletki, plastry, zastrzyki czy implanty. Preparaty te mogą zawierać jedynie progestageny lub mieć formę i złożoną i zawierać oba rodzaje hormonów.

Niehormonalne metody antykoncepcji nie bazują na działaniu hormonów. Do takich środków należą m.in. mechaniczne metody antykoncepcyjne (np.prezerwatywa), antykoncepcja chemiczna (np. żele, pianki), naturalne metody (m.in. metoda kalendarzowa) oraz wkładka wewnątrzmaciczne niehormonalna.

e-Recepta online 44.99 ZŁ

Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Antykoncepcja awaryjna 49.99 ZŁ

Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Metody antykoncepcji hormonalnej i niehormonalnej- mechanizm działania

Mechanizm działania hormonalnych metod antykoncepcji opiera się na blokującym płodność wpływie hormonów. Niestety ingerencja w gospodarkę hormonalna wiąże się z ryzykiem wywołania działań niepożądanych, z tego powodu ta forma antykoncepcji nie jest odpowiednia dla wszystkich osób. Decyzję o włączeniu antykoncepcji hormonalnej podejmuje lekarz po dokładnej ocenie wszystkich pozytywnych i negatywnych aspektów danej metody oraz czynników ryzyka.

Niehormonalne metody zapobiegania ciąży zalecane są kobietom, które ze względów zdrowotnych i/lub ideologicznych nie mogą zdecydować się na używanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Wynika to z faktu, że ta forma ochrony przed zajściem w ciążę obarczona jest niższym ryzykiem działań niepożądanych niż preparaty zawierające hormony.

Przeciwwskazania zdrowotne do hormonalnych metod antykoncepcji

Decyzja o przepisaniu kobiecie antykoncepcji hormonalnej podejmowana jest przez lekarza na podstawie indywidualnej oceny czynników ryzyka.

Przeciwwskazaniami do stosowania hormonalnych metod zapobiegania ciąży są: zaburzenia zakrzepowo zatorowe, nowotwory hormonozależne, palenie tytoniu (zwłaszcza po 35 roku życia), nadciśnienie tętnicze, ciężkie choroby wątroby, otyłość z BMI > 35, długotrwałe unieruchomienie, migreny z aurą.

Z korzystania z hormonalnych środków antykoncepcyjnych dyskwalifikują również przebyte i/lub aktywne bądź występujące w rodzinie choroby naczyń krwionośnych, tj.: żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (np. zatorowość płucna, zakrzepica żył głębokich) oraz zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych.

Inne przyczyny rezygnowania z wyboru antykoncepcji hormonalnej

Niektóre osoby rezygnują z metod hormonalnych ze względu na swój światopogląd, przekonania religijne lub przyjętą ideologię. W takim wypadku atrakcyjną alternatywą mogą okazać się niehormonalne sposoby zapobiegania ciąży.

Zdarza się również, że mimo braku przeciwwskazań do zastosowania leku, kobieta źle toleruje terapię. Wówczas również warto zastanowić się nad zmianą sposobu antykoncepcji.

W jaki sposób ocenia się skuteczność antykoncepcji?

Skuteczność antykoncepcji opisuje się podając wartość w procentach lub wynik wskaźnika Pearla.

Wskaźnik Pearla to wskaźnik służący do określania skuteczności metod antykoncepcyjnych. Został on opracowany już w 1932 roku przez amerykańskiego biologa Raymonda Pearla. Podaje on liczbę zapłodnień, do których doszło w ciągu roku na 100 badanych kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji. Im niższa jest jego wartość, tym bardziej skuteczna jest metoda antykoncepcji. W przypadku par, które współżyją bez zabezpieczenia wartość wskaźnika Pearla, nazywanego zamiennie współczynnikiem lub indeksem Pearla, wynosi 80-90.

Hormonalne metody antykoncepcji - jaka jest ich skuteczność?

Im skuteczniejsza metoda antykoncepcji, tym niższa jest jej wartość wskaźnika Pearla. Niższe wyniki indeksu Pearla osiągają metody hormonalne, metody mechaniczne cieszą się mniejszą skutecznością.

Wśród dostępnych hormonalnych metod antykoncepcji najniższy wynik współczynnika uzyskał implant antykoncepcyjny, którego skuteczność oceniono na 0,05. Tuż za implantem znajdują się tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe, które osiągnęły wynik 0,1. Następnie na trzecim miejscu pod względem skuteczności znajduje się wkładka wewnątrzmaciczna z lewonorgestrelem (0,2), czwarte pod względem zapobiegania ciąży są iniekcje domięśniowe (0,3), a na piątym miejscu znajdują się ex aequo tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, przezskórne plastry antykoncepcyjne oraz krążek dopochwowy, które osiągnęły wynik równy 0,5.

Mechaniczne metody antykoncepcji

Mechanizm działania mechanicznych metod antykoncepcji opiera się na tworzeniu bariery uniemożliwiającej dotarcie plemników do jamy macicy. Do tej grupy środków zaliczane są: prezerwatywy dla mężczyzn i kobiet, diafragmy (błony dopochwowe) i kapturki zakładane na szyjkę macicy.

Skuteczność mechanicznych metod antykoncepcji

Skuteczność metod mechanicznych różni się między sobą i zależy m.in. od prawidłowego użycia danej metody. W przypadku kapturka naszyjkowego na jego skuteczność ma również wpływ fakt, czy kobieta wcześniej urodziła dziecko czy nie.

Wartość wskaźnika Pearla, który jest używany do określania skuteczności antykoncepcji, dla prezerwatyw męskich wynosi 3. Błona dopochwowa używana wraz ze środkiem plemnikobójczym osiąga wynik równy 6. Kapturek naszyjkowy u nieródek osiąga wynik 9, z kolei u kobiet, które w przeszłości rodziły wskaźnik jest równy 20.

W przypadku wskaźnika Pearla im niższy wynik osiąga metoda antykoncepcyjna, tym jest skuteczniejsza. W związku z tym spośród mechanicznych metod antykoncepcji najskuteczniejsza jest prezerwatywa męska.

Alergia na lateks- czy można stosować prezerwatywy?

Mimo względnego bezpieczeństwa niehormonalnych metod antykoncepcji, problem ze stosowaniem niektórych preparatów mogą mieć osoby uczulone na lateks. Niestety wiele produktów antykoncepcji barierowej zawiera w swoim składzie tę substancję. Wychodząc naprzeciw potrzebom konsumentów, na rynku pojawia się coraz więcej produktów pozbawionych lateksu, z których osoby uczulone mogą bezpiecznie korzystać.

Antykoncepcja chemiczna

Antykoncepcja chemiczna to grupa środków pozbawionych hormonów, które wykazują działanie plemnikobójcze - niszcząc plemniki zapobiegają zapłodnieniu. Preparaty te unieruchamiają plemniki oraz niszczą ich błony komórkowe, przez to zmniejszają szanse na zapłodnienie komórki jajowej. Ich skuteczność wg wskaźnika Pearla wynosi od 6 do 30.

Chemiczne środki antykoncepcyjne występują pod postacią żelów, kremów, globulek i pianek. Czas ich działania jest ograniczony, w zależności od postaci wykazują skuteczność przez godzinę od aplikacji (globulki oraz pianki) do 6 godzin (krem). Chemiczne preparaty należy zaaplikować do pochwy przed każdym stosunkiem.

Niska skuteczność takiej formy zapobiegania ciąży jest powodem, dla którego rzadko jest ona stosowana samodzielnie. Kobiety często decydują się na antykoncepcję chemiczną jako forma dodatkowego zabezpieczenia, np. podczas stosowania metod mechanicznych.

Antykoncepcja naturalna- na czym polega?

Antykoncepcja naturalna to forma antykoncepcji, która opiera się na obserwacji ciała kobiety, celem unikania współżycia seksualnego podczas dni płodnych. Metody te wymagają dużej samoświadomości, znajomości własnego organizmu oraz regularności w prowadzeniu obserwacji. Wyróżnia się kilka różnych metod antykoncepcji naturalnej, tj.: metoda kalendarzowa, metoda termiczna, metoda objawowo-termiczna oraz metoda Billingsów (polegająca na obserwacji śluzu szyjkowego). Wskaźnik Pearla tych metod wynosi od 10 do 30.

Antykoncepcja naturalna- stosunek przerywany

Innym sposobem zaliczanym do naturalnych metod antykoncepcji jest stosunek przerywany , który polega na wycofywaniu penisa z pochwy przed ejakulacją. Wskaźnik Pearla tej metody jest równy 10-35. Oprócz niskiej skuteczności, według niektórych ekspertów praktykowanie stosunku przerywanego może prowadzić do zaburzeń seksualnych oraz zaburzeń na tle psychicznym.

Kiedy unikać naturalnych metod antykoncepcji?

Naturalne sposoby antykoncepcji nie są zalecane u kobiet, u których cykl menstruacyjny jest nieregularny. Na termin owulacji (tym samym dni płodnych) ma również wpływ wiele innych czynników, jak np. zmęczenie, nieregularny tryb życia czy stres. W związku z tym niekiedy ciężko przewidzieć termin dni płodnych, nawet pomimo wnikliwej obserwacji.

Wkładka wewnątrzmaciczna niehormonalna

Wkładka niehormonalna jest jedną z najbardziej popularnych metod zapobiegania ciąży. W przeszłości była to metoda zalecana dla kobiet, które wcześniej urodziły dzieci. Aktualnie jednak są one dostępne również dla kobiet, które nie rodziły.

Wkładka niehormonalna wykonana jest z polietylenu lub stali nierdzewnej, zawiera ona jony miedzi, które wykazują działanie plemnikobójcze. Wkładkę zakłada i wyjmuje pacjentce lekarz ginekolog, powinna być ona wymieniana raz na 5 lat.

Skuteczność wkładki niehormonalnej jest wysoka, porównywalna do metod hormonalnych. Jej wskaźnik Pearla wynosi 0,1-0,5.

Inne metody antykoncepcji

Istnieją również preparaty antykoncepcyjne, które łączą różne formy ochrony przed zająciem w ciążę. Taki przykład stanowi gąbka antykoncepcyjna , której działanie oparte jest na dwóch różnych mechanizmach. Po pierwsze gąbka działa jak bariera mechaniczna - umieszczona w pochwie gąbka ma za zadanie uniemożliwić dostanie się nasienia do dróg rodnych kobiety.

Drugim działaniem jest niszczenie plemników przez substancję plemnikobójczą, którą jest nasączona gąbka.

Jak wybrać optymalną metodę antykoncepcji?

Choroby przenoszone droga płciową są niezwykle niebezpieczne, mogą prowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu, a w ekstremalnych przypadkach nawet do śmierci. Wśród chorób przenoszonych drogą płciową wymienia się m.in.: kiłę, rzeżączke, AIDS i chamydiozę. Zarazić się można nie tylko podczas stosunku waginalnego, ale również w trakcie stosunku analnego i/lub oralnego.

W rzeczywistości żadna metoda antykoncepcji nie chroni w 100% przed chorobami wenerycznymi, jednak niektóre formy znacząco obniżają ryzyko zakażenia. Najskuteczniejszym sposobem ochrony jest stosowanie prezerwatywy męskiej. Należy jej używać niezależnie od płci partnerów oraz rodzaju stosunku. W przypadku seksu oralnego warto zainwestować w maski oralne, które wykonane są m.in. z silikonu.

Zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową

Istotne jest również stosowanie lubrykantu, który zapobiega otarciom i powstawaniu ran, które z kolei zwiększają ryzyko zakażenia. Warto również pamiętać o odpowiedniej higienie intymnej, która również może zminimalizować ryzyko rozwoju niektórych chorób.

Niepokojące objawy- co robić?

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Ważne jest również wykonywanie regularnych badań kontrolnych w celu wykrycia infekcji we wczesnym stadium. Do takich badań należy m.in. cytologia szyjki macicy, która pozwala wykryć infekcję wirusem HPV, będącym główną przyczyną nowotworu szyjki macicy (wirus ten może również powodować powstawanie kłykcin kończystych ).

Podsumowanie wszystkich informacji

Wybór antykoncepcji hormonalnej lub niehormonalnej jest kwestią indywidualną. Każda metoda ma swoje wady i zalety oraz mogą powodować działania niepożądane. Nawet naturalne metody antykoncepcji (jedne z najstarszych metod zapobiegania ciąży) mogą powodować skutki uboczne pod postacią zaburzeń psychicznych. Przy wyborze metody ważnymi czynnikami są m.in: jej skuteczność , wygoda stosowania, skutki uboczne, przyjmowanie preparatu, karmienie piersią, itp.

Metody antykoncepcji hormonalnej jak np. tabletki antykoncepcyjne, choć cieszą się wysoką skutecznością, są przeciwwskazane w niektórych schorzeniach. Gdy stosowanie antykoncepcji hormonalnej jest niemożliwe warto rozważyć naturalne metody antykoncepcji, bądź którąś z chemicznych alternatyw antykoncepcji.

Czasami nietolerancja formy preparatów jak np. tabletki antykoncepcyjne, nie musi oznaczać złej tolerancji na wszelkie inne metody antykoncepcji hormonalnej. Czasami możliwe jest stosowanie plastrów antykoncepcyjnych lub zdecydowanie się na zastrzyki antykoncepcyjne bądź implant antykoncepcyjny.

Atrakcyjną opcją są mechaniczne metody zapobieganie ciąży ciąży, jak np. prezerwatywa męska. Dodatkowo zapewnia ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Inną opcją niehormonalnej metody jest założenie wkładki wewnątrzmacicznej niehormonalnej.

Każdorazowo warto porozmawiać z lekarzem ginekologiem i zapytać o wszelkie kwestie budzące wątpliwości. Dobrze jest przy wyborze antykoncepcji zadbać o to, aby wykonywać badanie ginekologiczne przed i w trakcie stosowania metody. Zawsze przed włączeniem antykoncepcji należy wykluczyć raka endometrium oraz inne stany chorobowe stanowiące przeciwwskazanie do stosowanie niektórych jej form.