Nerwica - przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń lękowych

Czym jest nerwica? Jakie są jej objawy i przyczyny?

Zaburzenia lękowe (wcześniej nazywane nerwicowymi) to tak naprawdę niejednorodna grupa zaburzeń natury psychiatrycznej, których cechą charakterystyczną jest silne uczucie lęku.

Lęk w odróżnieniu od strachu nie jest przejawem instynktu samozachowawczego, a irracjonalnym, silnym poczuciem zagrożenia w sytuacji gdy niebezpieczeństwo nie istnieje lub jest bardzo znikome.

Nie każde uczucie lęku jest od razu przejawem choroby, doświadczenie to uznajemy za patologię, jeśli ma charakter powtarzalny i utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Z jakiego powodu dochodzi do rozwoju zaburzeń lękowych?

Nie jest do końca wyjaśnione jakie są konkretne przyczyny rozwoju zaburzeń lękowych. Wieloletnie obserwacje potwierdziły, że nerwica może mieć podłoże genetyczne, wynikać ze zmian strukturalnych w mózgu lub być konsekwencją zaburzeń biochemicznych szlaków odpowiedzialnych za produkcję neuroprzekaźników.

Nerwica może być również skutkiem silnego stresu (np. śmierć bliskiej osoby, molestowanie), chorób ogólnoustrojowych, używania substancji psychoaktywnych lub niektórych leków.

Za osobowościowe czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń lękowych uważamy nadmierny perfekcjonizm, niskie poczucie własnej wartości czy potrzebę stałej kontroli sytuacji. Błędy wychowawcze i niesprzyjające warunki życia mogą predysponować do rozwoju zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży.

Nerwica - jak często ją diagnozujemy?

Ocenia się, że nerwica diagnozowana jest u 15-20% społeczeństwa, przy czym częściej obserwujemy ją wśród kobiet. Szczyt zachorowalności występuje między 24 a 44 rokiem życia.

Zaburzeniom lękowym często współtowarzyszą inne zaburzenia psychiatryczne - przede wszystkim depresja , a także uzależnienia od substancji psychoaktywnych czy zaburzenia osobowości.

Nerwica - czy zawsze objawia się tak samo?

Jak już wspomniano, zaburzenia lękowe to niejednorodna grupa dolegliwości, które u każdego pacjenta przybierają indywidualny charakter. Pacjenci odczuwają napięcie i niepokój, jednak źródło lęku, częstotliwość i siła, z jaką uderza nerwica jest osobniczo zmienna. Niekiedy choroba jest tak intensywna, że znacznie obniża jakość życia i zdolność do pełnienia ról społecznych.

Objawy nerwicy

Leczenie zaburzeń lękowych

By prawidłowo zdiagnozować zaburzenia lękowe, należy zebrać obszerny wywiad lekarski dotyczący stanu psychicznego oraz objawów somatycznych pacjenta. Konieczne jest wykluczenie chorób ogólnoustrojowych, które mogą być przyczyną prezentowanych dolegliwości.

Jeśli zaburzenia nerwicowe powstały na podłożu innej choroby psychicznej lub somatycznej, należy skupić się przede wszystkim na leczeniu schorzenia podstawowego.

Farmakologiczne metody leczenia

Doraźnie, szczególnie w przypadku nerwicy przebiegającej pod postacią napadów paniki lub z dużą komponentą bezsenności, zastosować możemy leki z grupy benzodiazepin np. diazepam (Relanium), lorazepam (Lorafen).

Zwiększają one aktywność układu GABA-ergicznego i tym samym hamują pobudliwość komórek nerwowych. Przynosi to efekt uspokojenia, zmniejsza napięcie i wzmaga senność. Leki te należy jednak stosować krótkotrwale, gdyż są silnie uzależniające, prowadzą również do rozwoju tolerancji (substancja z czasem jest mniej skuteczna).

W przypadku lęku uogólnionego, fobii społecznej lub lęku napadowego należy rozważyć konieczność przewlekłej terapii za pomocą leków przeciwdepresyjnych z grupy antagonistów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) - sertralina (Asertin, Zoloftt), fluoksetyna (Bioxetin, Seronil) czy Citalopram (Citabax).

Leczenie powinno trwać minimum 6-12 miesięcy, efekty zauważalne są już po paru tygodniach. Do najważniejszych działań niepożądanych leków należą: nadmierna senność, wzrost masy ciała, zaburzenia funkcji seksualnych. Objawy te jednak wyciszają się wraz z czasem trwania leczenia.

Psychoterapia

Psychoterapia może być stosowana jako samodzielna metoda leczenia, może również stanowić funkcję wspomagającą do terapii farmakologicznej. Zazwyczaj wykorzystuje się poznawczo-behawioralny nurt psychoterapii, dzięki której pacjent uświadamia sobie, że jego dolegliwości mogą wynikać z wyuczonych reakcji na określone bodźce. Zrozumienie podstaw swojej choroby ułatwia pacjentowi wypracować pozytywne dla zdrowia schematy zachowań w sytuacjach stresu czy pozornego zagrożenia.

W leczeniu nerwicy wykorzystana może być również terapia wglądowa - jedna z form psychoterapii psychodynamicznej. Poprzez rozmowę z terapeutą pacjent ma zapoznać się tu z własnym, wewnętrznym światem, uświadomić sobie własne lęki, pragnienia czy impulsy, którymi kieruje się w życiu.

U chorych cierpiących na fobie pozytywne efekty można osiągnąć poprzez wielokrotną ekspozycję na bodziec stresujący lub coraz dłuższe narażenie pacjenta na przebywanie w stresującym go środowisku.