Spóźniający się okres - przyczyny, co robić?

Jak przebiega prawidłowy cykl miesiączkowy?

Średnia długość cyklu menstruacyjnego to 28 dni, jednakże prawidłowy cykl menstruacyjny trwa od 21 do 35 dni. Cykl miesiączkowy rozpoczyna się w pierwszym dniu krwawienia i trwa aż do pojawienia się kolejnej menstruacji. Podczas jednego cyklu dochodzi do utraty krwi miesięcznej w ilości od 30 do 80 ml, a samo krwawienie trwa zwykle od 3 do 8 dni.

Pierwsza miesiączka (menarche) pojawia się wśród dziewcząt pomiędzy 9 a 16 rokiem życia, a ostatni okres około 50 roku życia.

Pierwszą fazą cyklu menstruacyjnego jest faza folikularna. Rozpoczyna się ona w pierwszym dniu krwawienia, a w czasie jej trwania powstaje w jajniku pęcherzyk dominujący, z którego pod wpływem działania hormonów dojdzie do uwolnienia komórki jajowej.

Kolejnym etapem jest owulacja, która zazwyczaj występuje w połowie cyklu około 14 dnia. W trakcie jej trwania dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z jajnika, wtedy największa jest szansa na zapłodnienie i powstanie ciąży.

Następna faza cyklu to faza lutealna, podczas której dochodzi do swoistych przygotowań na przyjęcie zarodka w macicy. Jeżeli do tego nie dojdzie, obserwuje się złuszczanie endometrium i kolejne krwawienie miesięczne.

Opóźnienie miesiączki - przyczyny

Na opóźnienie miesiączki może składać się wiele różnorodnych czynników, a sama sytuacja może być źródłem stresu i zmartwień.

Jeżeli kobieta regularnie współżyje, w pierwszej kolejności należy wykonać test ciążowy, aby sprawdzić czy to nie ciąża jest źródłem zaniku miesiączek. W trakcie ciąży stężenia hormonów płciowych takich jak progesteron czy estrogen ulegają zmianie, co ma na celu podtrzymać ciążę i warunkować prawidłowy rozwój zarodka. Poza zanikiem krwawień miesięcznych u kobiety mogą pojawić się dodatkowe objawy takie jak: nudności, wymioty, obrzmienie piersi, wzrost temperatury ciała, częstomocz oraz zawroty głowy.

Zmiana cyklu i nieregularne miesiączki to częsty objaw różnorodnych chorób ginekologicznych oraz rozmaitych problemów zdrowotnych.

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to schorzenie, które dotyka od 4% do 12% kobiet w wieku rozrodczym. Schorzenie to charakteryzuje się zaburzeniami hormonalnymi, które przyczyniają się do powstania zaburzeń miesiączkowania. Na obraz PCOS składają się trzy główne składowe brane pod uwagę podczas rozpoznania schorzenia (do postawienia diagnozy wystarczy rozpoznać 2 z 3 objawów) - charakterystyczny obraz jajników w badaniu USG (liczne drobne pęcherzyki, wzrost objętości jajników), zaburzenia miesiączkowania pod postacią cykli bezowulacyjnych oraz wzrost ilości androgenów wywołujący trądzik oraz hirsutyzm (nadmierne owłosienie).

Zarówno nadczynność tarczycy jak i niedoczynność tarczycy może spowodować nieregularne miesiączki. Z tego powodu ważne jest, aby w diagnostyce spóźniającego się okresu uwzględnić zbadanie poziomu hormonów tarczycy i wykluczyć możliwe zaburzenia hormonalne.

Na wystąpienie nieregularnych menstruacji mogą mieć też wpływ inne schorzenia endokrynologiczne takie jak insulinooporność, hiperandrogenizm oraz hiperprolaktynemia.

Długotrwały i silny stres wpływa negatywnie na pracę całego organizmu człowieka, także na cykl miesiączkowy. Długofalowe uwalnianie dużej ilości hormonów wydzielanych w stresie zaburza oś hormonalną podwzgórze-przysadka-jajnik oraz powoduje hiperprolaktynemię, co może wywołać zaburzenia cyklu bądź jego zanik.

Niektóre stosowane leki również mogą być odpowiedzialne za opóźnienie okresu, np. leki nasenne, przeciwdepresyjne czy też preparaty stosowane w nadciśnieniu tętniczym.

Nadmierny wysiłek oraz codzienna aktywność fizyczna o wysokiej intensywności może również doprowadzić do niekorzystnych zmian hormonalnych i przyczynić się do wystąpienia nieregularnych cykli menstruacyjnych. Sytuacja ta najczęściej dotyczy kobiet uprawiających sport zawodowo. Należy pokreślić, że regularny wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności zwykle nie prowadzi do niekorzystnych zmian hormonalnych i ma wiele korzyści zdrowotnych.

Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest kluczowym elementem, który wpływa na prawidłowy przebieg menstruacji. Zbyt duża masa ciała, jak i zbyt niska zawartość tkanki tłuszczowej, może przyczynić się do opóźnienia okresu.

U osób niedożywianych, bądź takich, u których wystąpiła nadmierna utrata kilogramów, dochodzi do zaburzeń hormonalnych pod postacią obniżonego stężenia leptyny - hormonu wytwarzanego przez tkankę tłuszczową. Zjawisko to negatywnie wpływa na oś podwzgórze-przysadka-jajnik, co może doprowadzić do rozregulowania cyklu miesiączkowego.

Nieprawidłowa dieta oraz przyjmowanie zbyt dużej podaży kalorii w odniesieniu do zapotrzebowania może spowodować nadwagę lub otyłość. W tej sytuacji stężenie leptyny jest stosunkowo wysokie, co może wpłynąć na zaostrzenie apetytu i przyczynić się do powstania zaburzeń hormonalnych i opóźnienia terminu miesiączki.

Zmiana klimatu i dalekie podróże miedzy strefami czasowymi mogą wywołać zaburzenia snu poprzez zmianę zegara biologicznego oraz zwiększyć poziom stresu związanego z wyjazdem. Miesiączka może się wtedy opóźnić.

Nieregularne miesiączki zdarzają się również w okresie przemęczenia, podczas przyjmowania niektórych leków, u osób z zaburzeniami snu i podczas infekcji (zarówno intymnych jak i ogólnoustrojowych).

Spóźniający się okres a dojrzewanie

Wśród dziewcząt, które dopiero zaczęły miesiączkować, nieregularny okres nie jest czymś co odbiega od normy. Nieregularne cykle miesiączkowe mogą występować przez 5-6 lat od rozpoczęcia miesiączkowania i jest to uważane za fizjologię. Gdy po tym okresie nie dojdzie do ustabilizowania i regulacji cykli miesiączkowych, należy skonsultować się z lekarzem ginekologiem.

Menopauza a spóźniający się okres

W przypadku spóźniającego się okresu pomiędzy 45. a 55. r.ż., należy rozważyć czy nie jest to wywołane rozpoczynającą się premenopauzą. W tym okresie działanie jajników ulega spowolnieniu, dochodzi do obniżenia poziomu estrogenów oraz progesteronu, w organizmie kobiety dochodzi do przygotowań do ostatniej miesiączki. Przerwy między miesiączkami wydłużają się aż do jej całkowitego wygaśnięcia.

W okresie menopauzy często dochodzi do przyrostu tkanki tłuszczowej, pojawiają się nieprzyjemne objawy takie jak: uderzenia gorąca, drażliwość, osłabienie, zmienność nastrojów, bóle głowy ora zwiększona tendencja do powstawania infekcji intymnych. Jeżeli występujące dolegliwości są uciążliwie dla kobiety, należy zasięgnąć rady lekarza ginekologa aby skutecznie załagodzić objawy menopauzy.

Spóźniający się okres - co robić?

Jednorazowy epizod opóźnienia miesiączki nie powinien wzbudzać niepokoju, gdyż może on powstać z powodu czynników fizjologicznych: przemęczenia, stresu czy zmiany nawyków żywieniowych.

Jeżeli okres spóźnia się przez długi czas, w pierwszej kolejności po przeanalizowaniu możliwych przyczyn fizjologicznych należy wykonać test ciążowy w celu wykluczenia ciąży.

Jeżeli wykonanie testu ciążowego nie wyjaśniło opóźnienia miesiączki, należy udać się na wizytę do lekarza ginekologa. Należy przekazać lekarzowi wszelkie informacje odnośnie długości miesiączek, ich regularności oraz obfitości i zmian w czasie. Wszelkie problemy zdrowotne również mogą mieć wpływ na spóźniony okres i należy o nich opowiedzieć.

Zaburzenia gospodarki hormonalnej mają duży wpływ na cykl menstruacyjny. Lekarz może zlecić zbadanie poziomu prolaktyny, hormonu przysadki mózgowej. Zbyt duża ilość prolaktyny może być powodem zaburzenia cyklu menstruacyjnego oraz indukować problemy z płodnością. Stężenie prolaktyny rośnie podczas stresujących sytuacji oraz w czasie intensywnych ćwiczeń. Badania laboratoryjne prolaktyny najlepiej wykonać na czczo w godzinach porannych.

Miesiączka może być opóźniona w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy. Dlatego lekarz może zlecić zbadanie poziomu tyroksyny oraz tyreotropiny.

Poza przeprowadzeniem wywiadu oraz badania ginekologicznego, lekarz może zlecić wykonanie badań laboratoryjnych oraz badanie USG w celu diagnostyki zaburzeń miesiączkowania.

Czy można wywołać spóźniający się okres?

Jeżeli opóźnienie okresu trwa dłużej niż dwa miesiące, bądź towarzyszą temu niepokojące objawy, z pewnością w pierwszej kolejności należy umówić się na wizytę u specjalisty.

Warto uregulować także swój tryb życia: zadbać o właściwą higienę snu, zdrowe odżywianie aby utrzymać prawidłową masę ciała oraz uprawiać regularnie wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności.

Życie w długotrwałym stresie może w znaczącym stopniu przyczynić się do opóźnienia okresu. Warto zniwelować go w jak największym stopniu stosując techniki relaksacyjne. Do metod relaksacji zalicza się m. in. ciepłe kąpiele, masaże a także ćwiczenia rozciągające ciało.