Czy alkohol osłabia skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Jakie rodzaje tabletek antykoncepcyjnych są dostępne na rynku?

Istnieją dwie główne kategorie tabletek antykoncepcyjnych.

Pierwszym rodzajem są tabletki antykoncepcyjne zawierające estrogen i progesteron (zwane także tabletkami dwuskładnikowymi). Ich działanie polega na hamowaniu owulacji, co minimalizuje ryzyko zajścia w ciążę. Dodatkowo te pigułki mogą zmniejszać nasilenie krwawienia podczas miesiączki, redukować ból brzucha oraz obniżać ryzyko wystąpienia niektórych schorzeń, takich jak choroby zapalne miednicy mniejszej czy endometrioza.

Drugim rodzajem są tabletki zawierające tylko progesteron (nazywane minipigułkami). Działają one m.in. poprzez zagęszczanie śluzu szyjki macicy, co utrudnia przedostanie się plemników do dróg rodnych kobiety oraz zapłodnienie komórki jajowej. Mogą one również wpływać na procesy zachodzące w macicy i zmniejszać ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej.

Ponadto istnieją również tabletki "dzień po", które są formą antykoncepcji awaryjnej. Mogą być stosowane w nagłych przypadkach, takich jak niezabezpieczony stosunek seksualny lub gdy zastosowana metoda antykoncepcyjna zawiedzie, np. pęknie prezerwatywa.

Wszystkie rodzaje tabletek antykoncepcyjnych są skuteczne w zapobieganiu ciąży przy odpowiednim stosowaniu, ale mają różne efekty uboczne i przeciwwskazania. Dlatego przed podjęciem decyzji o ich stosowaniu, należy skonsultować się z lekarzem.

Jakie jest działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Działanie tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych polega na uniemożliwieniu zapłodnienia poprzez hamowanie owulacji. Poprzez blokowanie dojrzewania pęcherzyka Graafa, te tabletki skutecznie zatrzymują uwolnienie komórki jajowej. Dodatkowo powodują zagęszczenie śluzu obecnego w szyjce macicy, co znacznie utrudnia plemnikom dotarcie do komórki jajowej.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, choć zawierają tylko progestagen, wykazują podobne działanie, co tabletki dwuskładnikowe. Również w przypadku tych pigułek zachodzi zagęszczenie śluzu oraz hamowanie owulacji, choć u niektórych kobiet może zachować się czynność jajników. Ważne jest, aby zawsze dobierać tabletki antykoncepcyjne odpowiednio do swojego organizmu, stanu zdrowia, stylu życia oraz indywidualnych preferencji.

Jaka jest skuteczność antykoncepcji hormonalnej?

Aby ocenić skuteczność antykoncepcji, w tym tabletek hormonalnych, stosuje się wskaźnik Pearla. Jest to indeks, który informuje, ile kobiet aktywnych seksualnie na 100 zachodzi w ciążę (w ciągu jednego roku), pomimo stosowania danej metody antykoncepcji.

Jeśli tabletki antykoncepcyjne są przyjmowane zgodnie z zaleceniami, uważane są za jedną z najbardziej skutecznych metod zapobiegania niechcianej ciąży.

Należy pamiętać, że skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może być obniżona w przypadku nieregularnego przyjmowania. Na efektywność antykoncepcji mogą również wpływać czynniki, takie jak choroby jelit, biegunka, wymioty oraz przyjmowanie innych leków.

Wskaźnik Pearla dla tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych (np. Slinda) wynosi od 0,5 do 3. Natomiast dla tabletek dwuskładnikowych (np. Vines ) wynosi od 0,1 do 7,6. Przy typowym stosowaniu, terapia jednoskładnikowa ma wyższy wskaźnik Pearla, co oznacza, że metoda ta wiąże się z większym ryzykiem nieplanowanej ciąży.

Co wpływa na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Podczas jednoczesnego stosowania innych produktów medycznych, skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może ulec obniżeniu. Czasami wpływ innych preparatów na działanie tabletek antykoncepcyjnych jest na tyle znaczący, że konieczne staje się zastosowanie dodatkowych środków ostrożności w celu utrzymania wysokiej skuteczności antykoncepcji (np. mechanicznych metod zapobiegania ciąży - prezerwatywy).

Przyjmowanie leków, takich jak antybiotyki, leki przeciwgruźlicze czy leki przeciwgrzybicze, zwłaszcza ryfampicyna i gryzeofulwina, może prowadzić do konieczności stosowania dodatkowych metod antykoncepcji.

Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może być zmniejszona w wyniku stosowania niektórych leków przeciwpadaczkowych, leków stosowanych w terapii migreny czy narkolepsji.

Należy także pamiętać, że niektóre leki przeciwwirusowe stosowane w terapii HIV oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak ketoprofen (może mniejszych skuteczność spirali domacicznej) czy paracetamol (w dawcę większej niż 3 g/dobę), mogą osłabiać działanie antykoncepcji hormonalnej.

Warto również zauważyć, że interakcje pomiędzy tabletkami antykoncepcyjnymi a innymi lekami mogą zwiększać ryzyko występowania działań niepożądanych związanych z każdym z tych preparatów.

Aby zapewnić skuteczność antykoncepcji hormonalnej, ważne jest regularne przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych o stałej porze, zwłaszcza w przypadku tabletek jednoskładnikowych (zawierających tylko pochodną progesteronu). Ulotka dołączona do każdego produktu antykoncepcyjnego zawiera instrukcje dotyczące postępowania w przypadku opóźnienia w przyjęciu tabletki lub całkowitego jej pominięcia . Informuje również o konieczności zastosowania dodatkowego zabezpieczenia.

Niewłaściwe przechowywanie tabletek antykoncepcyjnych może również osłabić ich skuteczność. Zazwyczaj preparaty wymagają suchego miejsca o temperaturze pokojowej. Dlatego nie jest zalecane trzymanie pigułek w łazience (ze względu na podwyższoną wilgotność) ani w samochodzie (z powodu dużych różnic temperatur). Dodatkowo tabletki antykoncepcyjne powinny być przechowywane w oryginalnym opakowaniu.

Jakie inne czynniki mogą obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Efektywność antykoncepcji zależy również od wchłaniania substancji czynnej zawartej w tabletkach antykoncepcyjnych. Wchłanianie hormonów może być zakłócone w przypadku wymiotów, ale również podczas biegunki, ponieważ pasaż jelitowy jest przyspieszony, a tabletki antykoncepcyjne nie pozostają w przewodzie pokarmowym wystarczająco długo. Leki przeczyszczające, ze względu na przyspieszoną perystaltykę jelit, mogą również zmniejszać skuteczność antykoncepcji.

Negatywny wpływ na wchłanianie substancji mają również niektóre leki. Przykładem jest węgiel leczniczy, który dzięki swoim właściwościom wiążącym może zmniejszyć wchłanianie antykoncepcji hormonalnej. Dlatego przed zastosowaniem jakiegokolwiek produktu leczniczego, należy zapoznać się z charakterystyką produktu, która zawiera informacje na temat interakcji z innymi lekami, takimi jak antykoncepcja hormonalna .

Suplementy diety i niektóre składniki pokarmowe, takie jak siemię lniane, także mogą mieć wpływ na nasz organizm i skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Istnieje przypuszczenie, że witamina C oraz nagłe odstawienie dużej dawki tej witaminy wcześniej przyjmowanej, mogą wpływać na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Należy jednak pamiętać, że najważniejszym sposobem na dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości składników mineralnych i witamin jest zrównoważona oraz różnorodna dieta, a suplementację należy prowadzić pod kontrolą specjalisty.

Więcej informacji na temat wpływu diety na antykoncepcję hormonalną znajdziesz TUTAJ.

Wchłanianie substancji pokarmowych i leków może być również zmniejszone w niektórych chorobach, takich jak choroby zapalne jelit. Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może być niewystarczająca u osób cierpiących na takie schorzenia. Standardowe dawki tabletek antykoncepcyjnych mogą być mniej skuteczne u kobiet z otyłością lub przyspieszonym metabolizmem (ważną rolę odgrywa tutaj metabolizm wątrobowy), ze względu na zbyt szybki rozkład substancji czynnych tabletek antykoncepcyjnych.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych?

Do absolutnych przeciwwskazań stosowania tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych należą: ciąża lub okres karmienia piersią (do 6 miesięcy po porodzie), niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych, obecność raka piersi lub innych nowotworów zależnych od hormonów, zdekompensowana marskość wątroby, nowotwory wątroby, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa lub jej czynniki ryzyka (takich jak trombofilia, np. niedobór białka C, antytrombina III, mutacja V Leiden, długotrwałe unieruchomienie, wiek powyżej 35 lat, wskaźnik masy ciała powyżej 30 BMI, palenie papierosów, występowanie choroby zakrzepowo-zatorowej w najbliższej rodzinie, dyslipidemia, cukrzyca, uszkodzenia zastawek serca oraz zaburzenia rytmu serca), obecność tętniczej choroby zakrzepowo-zatorowej lub jej czynników ryzyka (takich jak wcześniejsze zawały serca lub udary mózgu, zespół antyfosfolipidowy, cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi, ciężkie nadciśnienie tętnicze, migrena z aurą, ciężka dyslipoproteinemia).

Tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych nie powinny stosować kobiety karmiące piersią, pacjentki po 35. roku życia oraz kobiety palące papierosy (zwłaszcza palące więcej niż 15 papierosów dziennie).

Przeciwwskazaniami bezwzględnymi do stosowania preparatów jednoskładnikowych są: ciąża, niezdiagnozowane krwawienie z dróg rodnych, aktywna choroba zakrzepowo-zatorowa (w tym zatorowość płucna i zakrzepica żył kończyn dolnych), choroba niedokrwienna serca, udar mózgu w wywiadzie, ciężka choroba wątroby oraz obecność lub przeszłość nowotworów zależnych od hormonów.

Czy spożycie alkoholu osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Nie, alkohol nie wpływa na działanie hormonów zawartych w antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza w postaci doustnej. Jednak alkohol może działać na wchłanianie substancji aktywnych z tych leków, głównie z powodu możliwości wywołania wymiotów. Skuteczność preparatów zależy od ich wchłaniania do organizmu, dlatego jeśli wystąpią wymioty w ciągu mniej niż 3 godziny od przyjęcia dawki hormonów, nie będą one mogły się wchłonąć, co wpływa na skuteczność antykoncepcji. W takim przypadku powinno się to traktować jako pominięcie tabletki antykoncepcyjnej. Po takiej sytuacji najlepiej przez jakiś czas używać mechanicznej formy antykoncepcji, np. prezerwatywa.

Ważne jest, że w przypadku plastrów lub krążków antykoncepcyjnych, wymioty nie mają wpływu na skuteczność. Podczas stosowania tych metod antykoncepcji, hormony są wprowadzane do organizmu poprzez błonę śluzową szyjki macicy lub skórę, więc alkohol nie uniemożliwia wchłaniania konkretnej dawki.

Tabletki antykoncepcyjne i alkohol - jak uniknąć problemów?

Podczas przyjmowania doustnych hormonalnych środków antykoncepcyjnych, warto przed planowanym spożyciem alkoholu wprowadzić środki zapobiegawcze. Aby działanie antykoncepcyjne było zapewnione, należy pamiętać o przyjęciu dawki oraz zadbać o to, by nie wystąpiły wymioty w ciągu 3-4 godzin od połknięcia tabletki. Oto działania, które możemy wprowadzić w nasze życie:

• przyjęcie tabletki dwuskładnikowej nieco wcześniej (na przykład, jeśli zwykle się ją zażywa o godzinie 22:00, a impreza jest o 20:00, można ją przyjąć o 18:00, co nie powinno znacząco wpłynąć na jej skuteczność),
• spożywanie alkoholu w umiarkowanych ilościach w ciągu 3-4 godzin od przyjęcia dawki,
• odczekanie 3-4 godzin po ostatniej dawce, zanim rozpocznie się spożywanie alkoholu. To ostatnie rozwiązanie jest szczególnie zalecane dla kobiet przyjmujących tabletki jednoskładnikowe, które muszą być zażywane o stałej porze.
  

Bibliografia

1. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej [online], [dostęp 13 czerwca 2023], dostępny w internecie: https://www.gov.pl/