Wahania nastroju a antykoncepcja hormonalna - o czym warto wiedzieć.

Jak hormonalna regulacja wpływa na emocje?

Wahania nastroju to zjawisko, które może dotknąć nas wszystkich, niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia. Czujemy się czasem szczęśliwi, smutni, zirytowani lub euforyczni - to naturalne odczucia, będące odpowiedzią na różne sytuacje w naszym życiu. Jednak nie wszyscy zdajemy sobie sprawę, że zmiany stroju są też spowodowane działaniem hormonów, które regulują wiele funkcji naszego ciała. Antykoncepcja hormonalna, używana przez miliony kobiet na całym świecie, może mieć nieoczekiwany wpływ na nasze emocje i nastrój.

Denerwujesz się albo płaczesz bez powodu? Winne mogą być pigułki antykoncepcyjne

Antykoncepcja hormonalna, zwłaszcza pigułki antykoncepcyjne, działają poprzez regulowanie poziomu hormonów w naszym organizmie. Estrogen i progesteron, dwa kluczowe hormony płciowe, są szczególnie istotne w kontekście antykoncepcji. Wpływają one na cykl menstruacyjny, powstrzymując owulację i tym samym zapobiegając ciąży.

Chociaż te metody są niezwykle skuteczne w kontroli urodzeń , mogą również mieć istotne skutki uboczne. Jeden z najczęstszych to wahania nastroju, które mogą obejmować zwiększoną drażliwość, lęki, smutek lub niespodziewane epizody płaczu. Choć nie wszystkie kobiety doświadczają tych efektów, dla niektórych mogą one być znaczne i wpływać na jakość życia.

Mechanizm, przez który pigułki antykoncepcyjne wpływają na nastrój, jest złożony i nie jest jeszcze w pełni zrozumiały. Hormony wpływają na funkcjonowanie mózgu, w tym na obszary odpowiedzialne za regulację emocji. Zmiana poziomu tych hormonów może wpłynąć na nasze samopoczucie i emocje.

Jak wpływają tabletki antykoncepcyjne na zachowanie?

Tabletki antykoncepcyjne, takie jak te zawierające estrogen i progesteron (czyli tzw. "pigułki kombinowane") lub tylko progesteron (tzw. "minipigułki"), działają głównie poprzez hamowanie owulacji, a także wpływają na śluz szyjkowy, utrudniając plemnikom dostęp do komórki jajowej.

Estrogen i progesteron wpływają na neurochemię, funkcjonowanie mózgu oraz aktywność neurotransmiterów, takich jak kwas gamma-aminomasłowy, serotonina i dopamina. Receptory estrogenowe (ER) - alfa i beta są szeroko rozpowszechnione w mózgu, przy czym ER-alfa występuje głównie w podwzgórzu, hipokampie, ciałach migdałowatych i pieńku mózgu. Receptory progesteronu alfa i beta są najbardziej obfite w ciałach migdałowatych, móżdżku, korze, hipokampie i podwzgórzu.

Autorzy badania sugerują, że estrogen jest neuroprotekcyjny w podwzgórzu, hipokampie, ciałach migdałowatych i pieńku mózgu, chroniąc mózg przed chorobami neurodegeneracyjnymi, upośledzeniem funkcji poznawczych i zaburzeniami afektywnymi. Badania obrazowe mózgu wykazały, że estrogen reguluje aktywację obszarów mózgu zaangażowanych w przetwarzanie emocjonalne i poznawcze, takich jak ciała migdałowate i boczna kora przedczołowa. U zwierząt wykazano, że estrogen moduluje neurotransmitery, w tym serotoninę, dopaminę i noradrenalinę w depresji, a także hormon adrenokortykotropowy.

W przeciwieństwie do estrogenu, progesteron nie jest neuroprotekcyjny. Progesteron może pogarszać objawy nastroju. Możliwe powiązania obejmują augmentację progesteronu indukowanej przez GABA inhibicji transmisji glutaminianu oraz zwiększanie przez progesteron stężenia monoaminooksydazy, co skutkuje obniżeniem stężenia serotoniny.

Antykoncepcja hormonalna - jak działa?

Pigułki antykoncepcyjne działają poprzez regulację równowagi hormonalnej w organizmie kobiety w celu zapobiegania ciąży. Istnieje wiele rodzajów środków antykoncepcyjnych opartych na hormonach, w tym doustne tabletki antykoncepcyjne (zarówno te kombinowane, jak i te zawierające tylko progestagen), plastry antykoncepcyjne, pierścienie dopochwowe, wkładki domaciczne (IUD) oraz implanty antykoncepcyjne. Mimo różnic w sposobie podania, wszystkie środki antykoncepcyjne oparte na hormonach działają w podobny sposób, a ich celem jest zapobieganie ciąży.

1. Hamowanie owulacji. Większość środków antykoncepcyjnych opartych na hormonach działa poprzez zapobieganie owulacji - procesowi, w którym jajniki uwalniają komórkę jajową. Robią to, dostarczając stałe poziomy syntetycznych hormonów (estrogenów i/lub progestagenów), które w zasadzie oszukują organizm, sprawiając, że myśli, iż jest już w ciąży, co zatrzymuje proces owulacji.

2. Zgęszczanie śluzu szyjkowego. Środki antykoncepcyjne oparte na hormonach działają również poprzez zagęszczanie śluzu szyjkowego. Sprawia to, że plemniki mają trudności z przemieszczaniem się przez szyjkę macicy i dotarciem do jajeczka, co zmniejsza szanse na zapłodnienie.

3. Zmiana błony śluzowej macicy. Wreszcie, niektóre środki antykoncepcyjne oparte na hormonach zmieniają wyściółkę macicy (endometrium), sprawiając, że jest ona niegościnna dla zapłodnionego jajeczka. Oznacza to, że nawet gdyby doszło do zapłodnienia komórki jajowej, jest mało prawdopodobne, że zagnieździłoby się ono w ścianie macicy i doprowadziło do ciąży.

Ważne jest, aby zauważyć, że chociaż środki antykoncepcyjne oparte na hormonach są bardzo skuteczne w zapobieganiu ciąży, gdy są stosowane poprawnie, to nie chronią one przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową (STD).

Tabletki antykoncepcyjne - jakie są ich nazwy i rodzaje?

Tabletki antykoncepcyjne, zwane potocznie pigułkami antykoncepcyjnymi, występują w kilku rodzajach, z konkretnymi nazwami marek. Możemy je podzielić na jedno- i dwuskładnikowe. Te pierwsze zawierają pochodną progesteronu, a drugie — pochodną progesteronu oraz pochodną estrogenu. Poniżej znajdują się główne typy:

1. Kombinowane tabletki antykoncepcyjne (COCs). Te tabletki zawierają dwa hormony: estrogen i progestagen. Są to najczęściej stosowane tabletki antykoncepcyjne. Należą do nich: Novynette , Yasmin, Diane-35.

2. Tabletki tylko z progestagenem (POPs) znane również jako "mini-pigułka". Te środki antykoncepcyjne zawierają tylko progestagen. Są często stosowane przez kobiety, które ze względów zdrowotnych nie mogą przyjmować estrogenu. Należą do nich: Cerazette, Micronor, Chariva.

3. Tabletki o przedłużonym cyklu są to w zasadzie kombinowane tabletki antykoncepcyjne przyjmowane w dłuższych cyklach (na przykład 13 tygodni), aby zmniejszyć częstotliwość menstruacji. Należą do nich: Seasonique, Seasonale, Minerva 35

4. Tabletki niskodawkowe są to kombinowane tabletki antykoncepcyjne zawierające mniejszą ilość estrogenu (zazwyczaj mniej niż 50 mikrogramów). Często stosowane u osób wrażliwych na te hormony. Należą do nich: Femina 20, Lindynette 20, Belara 20.

Pamiętaj, że ważne jest skonsultowanie się z lekarzem lub innym specjalistą ds. zdrowia, aby ustalić, który typ tabletek antykoncepcyjnych jest najlepiej dopasowany do Ciebie. Lekarz oceni to na podstawie Twojej historii zdrowia, aktualnego stanu zdrowia i preferencji stylu życia.

Jakie są skutki uboczne związane ze stosowaniem doustnej antykoncepcji?

Tabletki antykoncepcyjne, jedna z metod antykoncepcji hormonalnej, mogą powodować skutki uboczne . Nie wszystkie kobiety je doświadczają, ale mogą one wystąpić. Ich przyjmowanie, szczególnie na początku, może powodować działania niepożądane. Poniżej znajduje się lista najczęściej występujących skutków ubocznych, w których nie tylko znajdują się wahania nastrojów:

1. Wahania nastroju - jak wcześniej omówiliśmy, hormony zawarte w tabletkach antykoncepcyjnych mogą wpływać na nastrój, prowadząc do depresji, lęku czy drażliwości.

2. Zmiany libido - niektóre kobiety doświadczają zmniejszenia popędu seksualnego podczas przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych.

3. Nudności - szczególnie na początku przyjmowania tabletek. Często zanikają po kilku tygodniach.

4. Bóle głowy - mogą występować ze względu na zmiany hormonalne.

5. Wrażliwość piersi - mogą stać się bardziej wrażliwe lub powiększyć się.

6. Przyrost masy ciała - niektóre badania sugerują, że stosowanie tabletek antykoncepcyjnych może prowadzić do przyrostu masy ciała.

7. Krwawienia międzymiesiączkowe - mogą wystąpić szczególnie na początku stosowania pigułek. Jeśli problem nie ustępuje, należy skonsultować się z lekarzem.

8. Zmiany w miesiączkowaniu - mogą być one lżejsze, krótsze lub mogą zaniknąć.

Jeżeli jakiekolwiek skutki uboczne stają się problematyczne, ważne jest, aby skonsultować się ze swoim lekarzem rodzinnym lub ginekologiem. Może być konieczne dostosowanie dawki lub zmiana formy antykoncepcji.

Antykoncepcja hormonalna a wahania nastroju u kobiet?

Oksytocyna jest hormonem produkowanym w podwzgórzu mózgu, a następnie magazynowanym i wydzielanym przez przysadkę mózgową. Oksytocyna jest również nazywana "hormonem miłości", ponieważ jest wydzielana podczas bliskich interakcji społecznych, takich jak dotyk czy przytulanie, promując więzi emocjonalne i zaufanie.

Przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej zaburza mechanizm wydzielania oksytocyny - estrogeny wzmagają wydzielanie oksytocyny, a progesteron je hamuje, a to ma wpływ na nastrój.

Estrogeny, które są podwyższone podczas stosowania niektórych form antykoncepcji hormonalnej, faktycznie mogą wzmacniać wydzielanie oksytocyny. Z drugiej strony, progesteron - który jest również często obecny w hormonalnej antykoncepcji - ma tendencję do hamowania wydzielania oksytocyny. Ta interakcja między hormonami może prowadzić do zaburzeń w wydzielaniu oksytocyny, co może wpływać na reakcje emocjonalne, które są często związane z tym hormonem, takie jak zaufanie, empatia i budowanie więzi.

Tabletki antykoncepcyjne a depresja - czy mają związek?

Z opublikowanych dotychczas badań wynika, że stosowanie środków antykoncepcyjnych hormonalnych może wpływać na różne struktury i funkcje mózgu, takie jak grubość kory mózgowej, istota biała i szara, a także naszą reakcję na stres. U kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną zaobserwowano zmiany w funkcjonowaniu mózgu w różnych obszarach. Co więcej, zmiany w układzie limbicznym spowodowane przez hormony antykoncepcyjne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń związanych ze stresem, w tym depresji. Ryzyko jest szczególnie większe u młodych kobiet.

Inne badania również wskazują, że objawy depresyjne mogą być jednym z możliwych skutków działania hormonalnych środków antykoncepcyjnych na mózg. Wykazano, że kobiety przyjmujące doustne środki antykoncepcyjne częściej zgłaszały objawy, takie jak płacz, nadmierna senność i problemy z nastrojem. Tabletki antykoncepcyjne mogą wpływać na samopoczucie i nie zawsze objawy depresji muszą być związane z traumą lub nieprzyjemnym wydarzeniem. Często są one wynikiem zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety.

Czy stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej ma wpływ na zwiększenie poziomu stresu wśród kobiet?

Pigułki antykoncepcyjne, zawierające hormony, mogą wpływać na mechanizmy reakcji organizmu na stres. Wśród kluczowych elementów tych procesów jest hormon zwany kortyzolem. Kiedy nasz organizm jest pod wpływem stresu, następuje uruchomienie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co skutkuje wydzielaniem kortyzolu do krwiobiegu przez nasze nadnercza. Kortyzol pomaga nam przystosować się do stresujących sytuacji i nauczyć się radzić sobie z podobnymi zdarzeniami w przyszłości.

Pigułki antykoncepcyjne mogą jednak wpływać na ten proces, osłabiając odpowiedź na kortyzol u części kobiet, a w niektórych przypadkach całkowicie ją eliminując. Efektem tego jest chroniczne uczucie stresu lub niepokoju. Wydaje się, że hormonalna oś regulująca stres wysyła mylące sygnały, powodując nadprodukcję kortyzolu przez nadnercza. Gdy to nastąpi, mechanizmy regulacyjne mogą zostać zdezorientowane, co prowadzi do sytuacji podobnej do tej, którą można zaobserwować u osób z przewlekłym stresem lub traumą.

Bibliografia

National Library of Medicine [dostęp listopad 2019] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/

MGH Center for Women's Mental Health [dostęp lipiec 2015] https://womensmentalhealth.org/

Medonet [dostęp czerwiec 2022] https://www.medonet.pl/