Tabletki antykoncepcyjne 21+7 i 24+4. Czym się różnią i który schemat wybrać?

Jakie są rodzaje tabletek antykoncepcyjnych?

Tabletki antykoncepcyjne zaliczamy do antykoncepcji hormonalnej. Pigułki zawierają syntetyczne hormony: estrogeny i progestageny, odpowiedniki żeńskich hormonów płciowych.

Działanie tabletek antykoncepcyjnych opiera się przede wszystkim na blokowaniu wydzielania hormonów podwzgórza i przysadki, a w konsekwencji hamowaniu owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej z jajnika. Dodatkowymi efektami są m.in. zmniejszenie grubości błony śluzowej macicy (endometrium), spowolnienie perystaltyki jajowodów i zagęszczenie śluzu szyjkowego, by stał się nieprzepuszczalny dla plemników.

Należy pamiętać, że antykoncepcja hormonalna nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Aby zmniejszyć ryzyko zarażenia się chorobą weneryczną, powinniśmy stosować prezerwatywy.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Tabletki dwuskładnikowe zawierają zarówno estrogen (np. etynyloestradiol, walerian estradiolu), jak i progestagen (np. dienogest, norgestymat). Dostępne są liczne preparaty różniące się komponentą estrogenową i progestagenową. Zazwyczaj przyjmuje się je z przerwami od hormonów, podczas których występuje tzw. krwawienie z odstawienia.

W przypadku tabletek dwuskładnikowych możemy mieć do czynienia z różnymi dawkami substancji czynnych w jednym preparacie – są to tzw. preparaty wielofazowe np. tabletki dwufazowe, trójfazowe. Jeżeli wszystkie pigułki aktywne w opakowaniu zawierają takie same dawki hormonów, to są to tabletki jednofazowe.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

Tabletki jednoskładnikowe zawierają sam progestagen. W Polsce dostępne są preparaty z drospirenonem i dezogestrelem. Produkt leczniczy z dezogestrelem stosuje się bez przerw, a z drospirenonem – z przerwami.

Tabletki antykoncepcyjne 21+7 a 24+4 – co oznaczają te liczby?

Takie zapisy oznaczają rekomendowane schematy przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Schemat 21+7 wskazuje, że przez 21 dni przyjmuje się tabletki z zawartością hormonów, a przez kolejne 7 dni – tabletki placebo, czyli bez hormonów. Analogicznie, w przypadku tabletek 24+4, przez 24 dni stosuje się tabletki hormonalne, a przez 4 dni – tabletki placebo.

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych ułatwia oznaczenie kolejności ich przyjmowania na blistrze, a także różne kolory pigułek z hormonami i bez nich.

Tabletki antykoncepcyjne 21+7 to tabletki dwuskładnikowe zawierające komponentę estrogenową i progestagenową (łącznie 28 tabletek). Przykładami takich preparatów są np. Vibin , Orlifique. Istnieją także środki, które zawierają tylko tabletki aktywne – 21 tabletek na jeden cykl. W ich przypadku zamiast stosować tabletki placebo, robi się 7 dni przerwy od stosowania tabletek, po czym rozpoczyna się kolejne opakowanie.

Tabletki antykoncepcyjne 24+4 mogą być zarówno dwuskładnikowe, jak i jednoskładnikowe. Do tabletek dwuskładnikowych stosowanych w tym schemacie należy np. Hastina 24+4. Przykładem tabletek jednoskładnikowych jest Slinda.

Jak należy stosować tabletki antykoncepcyjne?

Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych powinno się odbywać codziennie o tej samej porze, zgodnie z kolejnością oznaczoną na blistrze. Pigułki połyka się w całości, popijając wodą.

Poza rekomendowanymi przez producentów schematami 21+7 i 24+4, możliwe jest zastosowanie także schematów niestandardowych jak 84+7 czy stosowanie ciągłe przez 365 dni w roku.

Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jest wysoka i wynosi więcej niż 99% przy stosowaniu idealnym, czyli regularnym, o tej samej porze, unikając interakcji, bez pomijania pigułek i wydłużania przerwy bez hormonów.

W przypadku stosowania typowego ich skuteczność może być niższa o kilka punktów procentowych – najczęściej w przypadku pominięcia tabletki i wydłużenia przerwy, co zwiększa ryzyko zajścia w ciążę. Dotyczy to zarówno tabletek dwuskładnikowych, jak i jednoskładnikowych.

Pigułki 21+7 i 24+4 – czym różnią się te schematy przyjmowania antykoncepcji?

Skuteczność

Niektóre badania wskazują na wyższą skuteczność tabletek dwuskładnikowych przyjmowanych w schemacie 24+4 w porównaniu ze schematem 21+7. Może to wynikać z wydłużonej ekspozycji na hormony i w konsekwencji mniejszego ryzyka wystąpienia owulacji. Warto jednak pamiętać, że pigułki antykoncepcyjne stosowane prawidłowo mają bardzo wysoką skuteczność. Najważniejsza jest regularność w przyjmowaniu tabletek oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich.

Działania niepożądane

Schemat 24+4 w porównaniu z 21+7 zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów towarzyszących krwawieniu z odstawienia, tj. zaburzeń nastroju, bólu głowy czy bólu miednicy. Wynika to z krótszego czasu ekspozycji na hormony z tabletek antykoncepcyjnych.

Krwawienie

Schemat 24+4 zazwyczaj łączy się z krótszym i mniej obfitym krwawieniem z odstawienia niż schemat 21+7. Jednakże w przypadku schematu 24+4 częściej występują nieregularne krwawienia i plamienia śródcykliczne.

Które tabletki antykoncepcyjne wybrać? Jaki schemat jest dla mnie najlepszy?

Tabletki dwuskładnikowe 24+4 mogą być dobrym wyborem dla kobiet, które na pierwszym miejscu stawiają skuteczność lub źle znoszą nieprzyjemne objawy towarzyszące krwawieniu z odstawienia. Tabletki dwuskładnikowe 21+7 mogą okazać się lepsze u tych pacjentek, które cenią sobie przewidywalność krwawień i szeroki wybór preparatów.

Tabletki jednoskładnikowe 24+4 w porównaniu do tych przyjmowanych w schemacie stałym (28 tabletek aktywnych) zapewniają bardziej regularne krwawienia.

Wybór odpowiednich tabletek antykoncepcyjnych jest decyzją ważną i indywidualną, wpływającą na codzienne funkcjonowanie oraz komfort życia kobiety. Ostateczna decyzja powinna być podejmowana po konsultacji z lekarzem ginekologiem, który dokładnie oceni stan zdrowia pacjentki, jej potrzeby oraz oczekiwania. Należy również pamiętać, że nie każda kobieta może stosować doustną antykoncepcję hormonalną.

Bibliografia

Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare of the Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Guideline Combined Hormonal Contraception January 2019

Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare of the Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Guideline Progestogen-only Pills August 2022

Małgorzata Nowicka Leki antykoncepcyjne dwuskładnikowe Medycyna po dyplomie, październik 2022

Małgorzata Nowicka Leki antykoncepcyjne jednoskładnikowe Medycyna po dyplomie, grudzień 2022

Dinger J, Do Minh T, Buttmann N, Bardenheuer K. Effectiveness of oral contraceptive pills in a large U.S. cohort comparing progestogen and regimen. Obstet Gynecol. 2011 Jan;117(1):33-40. doi: 10.1097/AOG.0b013e31820095a2. PMID: 21213475.