Antykoncepcja a problemy skórne - jakie są zalecenia dermatologów?

W jaki sposób antykoncepcja hormonalna może wpływać na skórę?

Przyjmowanie hormonów w postaci tabletek antykoncepcyjnych może oddziaływać na skórę zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób, w zależności od preparatu oraz indywidualnych predyspozycji. Oto kilka przykładów, jak tabletki antykoncepcyjne mogą wypływać na stan skóry:

• Redukcja trądziku. Niektóre rodzaje tabletek antykoncepcyjnych, zwłaszcza te dwuskładnikowe , mogą mieć pozytywny wpływ na cerę i pomóc w zmniejszeniu występowania trądziku. Działają one na gruczoły w skórze produkujące łój, zmniejszając produkcję sebum i ryzyko powstawania zaskórników.

• Pogorszenie trądziku. U części kobiet stosowanie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych, najczęściej jednoskładnikowych, może spowodować pogorszenie trądziku lub wywołać jego pojawienie się, zwłaszcza jeśli organizm reaguje wrażliwie na zmiany hormonalne.

• Poprawa stanu skóry. U niektórych pacjentek stosowanie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych może przyczynić się do ogólnej poprawy stanu skóry, w tym redukcji wyprysków i nieregularności skórnych.

• Przebarwienia skóry. Pewne kobiety mogą doświadczyć pojawienia się przebarwień skóry, zwłaszcza w okolicach twarzy, jako efekt uboczny stosowania tabletek antykoncepcyjnych. To może być związane z reakcją na zmiany hormonalne. Dlatego też podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych warto codziennie nakładać na twarz krem przeciwsłoneczny oraz unikać słońca.

• Tłustość lub suchość skóry. Hormony zawarte w tabletkach antykoncepcyjnych mogą wpływać na produkcję sebum i wilgotność skóry. To może prowadzić do zwiększonej tłustości lub suchości skóry, w zależności od indywidualnej reakcji organizmu.

• Wrażliwość skóry. Hormonalne zmiany mogą wpłynąć na wrażliwość skóry, co może prowadzić do podrażnień lub skórnych reakcji alergicznych na któryś ze składników tabletki, np. na laktozę, która jest składnikiem pomocniczym niektórych tabletek antykoncepcyjnych.

Więcej informacji o wpływie stosowania tabletek antykoncepcyjnych na trądzik można znaleźć w poniższym artykule: Tabletki antykoncepcyjne a trądzik. Hormony pomagają na trądzik czy go wzmagają?

Jakie są przyczyny powstawania trądziku?

Trądzik to choroba skóry, która charakteryzuje się występowaniem zaskórników, grudek, krost i innych zmian skórnych. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń skórnych, które może występować zarówno u młodzieży, jak i u dorosłych. Trądzik jest spowodowany nadmierną produkcją sebum przez gruczoły łojowe oraz zatkanymi ujściami mieszków włosowych. Bakterie obecne na skórze, zwłaszcza Propionibacterium acnes, mogą przyczynić się do stanu zapalnego i pogłębiać zmiany trądzikowe.

Mechanizm powstawania trądziku można opisać w kilku krokach:

1. Nadmierne wydzielanie sebum: Gruczoły łojowe w skórze produkują sebum, które ma za zadanie nawilżać i chronić skórę. Jednakże w przypadku trądziku, gruczoły te pracują zbyt intensywnie i nadmiernie wydzielają sebum, co prowadzi do nadmiaru oleju na powierzchni skóry.

2. Zatykanie porów: Nadmierne wydzielanie łoju, martwe komórki skóry oraz bakterie mogą zatykać ujścia mieszków włosowych, tworząc zaskórniki otwarte (zaskórniki czarne) lub zamknięte (zaskórniki białe).

3. Tworzenie zaskórników: Zaskórniki otwarte (zaskórniki czarne) to otwarte ujścia mieszków włosowych, w których nagromadzone sebum oksyduje i ciemnieje, co nadaje im charakterystyczny czarny kolor. Zaskórniki zamknięte (zaskórniki białe) to zamknięte ujścia mieszków włosowych, w których nagromadzone sebum tworzy białe uwypuklenia pod skórą.

4. Proliferacja bakterii: Bakterie obecne na skórze, głównie Propionibacterium acnes, mogą rozwijać się w zatkanych ujściach mieszków włosowych. Bakterie te przyczyniają się do stanu zapalnego, powodując zaczerwienienie i obrzęk.

5. Rozwój krost: W wyniku proliferacji bakterii oraz stanu zapalnego, zaskórnik może przerodzić się w krostę. Krosty to zaczerwienione, bolesne guzki, zawierające treść ropną.

6. Pozostawienie blizn: W przypadku ciężkiego trądziku lub nieodpowiedniego leczenia, zmiany skórne powstałe w przebiegu trądziku mogą prowadzić do uszkodzenia skóry i pozostawienia blizn potrądzikowych.

Mechanizm powstawania trądziku jest złożony i może być związany z wieloma czynnikami takimi jak genetyka, hormony, dieta, stres i higiena skóry. W przypadku ciężkiego lub przewlekłego trądziku zawsze warto skonsultować się z dermatologiem, który pomoże w określeniu przyczyn i zaleci odpowiednie leczenie.

Czy tabletki antykoncepcyjne mogą być użyte w leczeniu trądziku?

Tak, tabletki antykoncepcyjne mogą być używane w terapii trądziku, jednakże nie w monoterapii. Antykoncepcja hormonalna w leczeniu zmian skórnych w przebiegu trądziku powinna być włączona przez dermatologa dopiero wtedy, gdy leczenie miejscowe (z zastosowaniem preparatów przeciwzapalnych, keratolitycznych czy zmniejszających łojotok) przez okres około 6-8 tygodni nie jest skuteczne i nie przynosi poprawy. W takim wypadku można rozważyć włączenie leczenia systemowego, czego przykładem jest antykoncepcja hormonalna, antybiotykoterapia ogólnoustrojowa lub kuracja izotretynoiną.

Jakie są medyczne wskazania do leczenia trądziku antykoncepcją hormonalną?

Medyczne wskazania do leczenia trądziku antykoncepcją hormonalną obejmują sytuacje, w których występowanie trądziku jest związane z nadmierną aktywnością hormonów, szczególnie androgenów. Androgeny to hormony płciowe o działaniu maskulinizującym występujące fizjologicznie u mężczyzn, a w małych stężeniach także u kobiet, np. testosteron, dihydrotestosteron, androstenediol.

Przykładami dolegliwości związanych z nadmierną aktywnością androgenów są:

• trądzik hormonalny,

• nadmierne owłosienie (hirsutyzm),

• zespół policystycznych jajników (PCOS).

Czym charakteryzuje się trądzik hormonalny?

Trądzik hormonalny to jedna z postaci trądziku, którego pojawienie się i nasilenie są ściśle związane z wahaniem poziomu hormonów w organizmie, głównie androgenów. Ten rodzaj trądziku nazywany jest także trądzikiem dorosłych i manifestuje się poprzez występowanie zaskórników, krost, grudek i innych zmian skórnych, zwłaszcza w okolicach żuchwy, brody i szyi. Objawy trądziku hormonalnego mogą nasilać się w okresach zmian hormonalnych, takich jak przed miesiączką, ciążą czy okresem okołomenopauzalnym, gdy działanie androgenów jest szczególnie nasilone.

Przed włączeniem antykoncepcji hormonalnej w terapii trądziku hormonalnego nie można zapomnieć o wykonaniu badania poziomów hormonów z krwi takich jak: oznaczenia wolnego testosteronu, oznaczenia poziomu całkowitego testosteronu, DHEAS, 17-hydroksyprogesteronu oraz stosunku LH/FSH. Badania te należy wykonać poza okresem owulacyjnym, najlepiej w trakcie krwawienia menstruacyjnego.

Więcej na temat trądziku hormonalnego można dowiedzieć się z artykułu: Trądzik hormonalny: Przyczyny, objawy, leczenie .

Czy odstawienie tabletek antykoncepcyjnych może powodować trądzik?

Tak, odstawienie tabletek antykoncepcyjnych może w niektórych przypadkach prowadzić do pojawienia się trądziku lub nasilenia jego objawów. Jest to związane z tym, jak organizm kobiety reaguje na zmianę poziomu hormonów po zaprzestaniu stosowania hormonalnej antykoncepcji. Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych organizm potrzebuje czasu na przywrócenie naturalnego cyklu hormonalnego. Póki stężenie hormonów się nie unormuje, mogą pojawić się wahania hormonalne, które mogą wpłynąć na wzmożoną produkcję sebum i powstawanie trądziku.

O czym należy pamiętać przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych w leczeniu trądziku?

Terapia hormonalna w postaci przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych w celu walki z trądzikiem powinna być stosowana przez pacjentki tylko i wyłącznie po konsultacji z lekarzem, nie na własną rękę! Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych powinno być poprzedzone badaniami laboratoryjnymi oraz dogłębnym wywiadem lekarskim.

Przed rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej w leczeniu trądziku należy także pamiętać o wzięciu pod uwagę swoich planów prokreacyjnych, gdyż stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jest bezwzględnie przeciwwskazane w okresie ciąży lub podczas starania się o dziecko!

Obowiązkowo zalecane jest też zaznajomienie się z ogólnymi zasadami przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych , gdyż nieprawidłowe ich stosowanie może sprawić, że nie będą odpowiednio skuteczne.

Tabletki antykoncepcyjne - jakie są ich skutki uboczne?

Trzeba pamiętać, że leki hormonalne ingerują w stężenia hormonów w organizmie, a źle dobrane tabletki antykoncepcyjne mogą powodować różne skutki uboczne, m.in:

• nudności,

• wahania nastroju,

• bóle piersi,

• zmiany w cyklu menstruacyjnym,

• zmiany libido,

• bóle głowy,

• zmiany masy ciała,

• wzrost ciśnienia tętniczego,

• zwiększone ryzyko chorób zakrzepowo-zatorowych,

• pogorszenie kondycji skóry,

• zaburzenia pigmentacji skóry.

Skutki uboczne mogą być różne w zależności od rodzaju tabletek antykoncepcyjnych oraz indywidualnej reakcji organizmu. Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące działania niepożądane, to pamiętaj, że zawsze warto udać się do ginekologa, który pomoże Ci dopasować rodzaj tabletek antykoncepcyjnych lub w razie potrzeby zaproponuje inne metody antykoncepcji.

Bibliografia

Portal Medycyna Praktyczna, [online], [dostęp 13 sierpnia 2023], dostępny w internecie: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/ekspert/pytania-do-eksperta/253408,czy-uzasadnione-i-zalecane-jest-stosowanie-doustnych-srodkow-antykoncepcyjnych-w-celu-leczenia-tradziku

Portal Estell, [online], [dostęp 13 sierpnia 2023], dostępny w internecie: https://www.estell.pl/tradzik-hormonalny-jak-leczyc/

Portal Medycyna praktyczna, [online], [dostęp 13 sierpnia 2023], dostępny w internecie:
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74475,tradzik-pospolity