Nowe metody antykoncepcji dla aktywnych kobiet

Jakie są nowe metody antykoncepcji?

We współczesnych czasach rozwój medycyny przynosi coraz to nowsze i bardziej zróżnicowane metody antykoncepcji, wykraczające poza tradycyjne tabletki antykoncepcyjne. O ile te ostatnie są szeroko stosowane i skuteczne, to istnieje cała gama alternatywnych opcji, które pozwalają kobietom wybierać metodę najbardziej dostosowaną do ich stylu życia, preferencji i potrzeb zdrowotnych. Niezależnie od tego czy jesteś aktywna fizycznie, czy bardziej przyzwyczajona do innych form kontroli płodności, to istnieje wiele innowacyjnych rozwiązań, które mogą zapewnić skuteczną ochronę przed niechcianą ciążą. Oto kilka nowoczesnych metod antykoncepcji:

• wkładka wewnątrzmaciczna,

• implant antykoncepcyjny,

• zastrzyk antykoncepcyjny,

• plaster antykoncepcyjny,

• krążek dopochwowy.

Czym jest wkładka wewnątrzmaciczna?

Wkładka wewnątrzmaciczna, nazywana także spiralą antykoncepcyjną lub skrótem IUD (intrauterine device), to innowacyjna i skuteczna metoda antykoncepcji. Jest to małe urządzenie w kształcie litery "T" lub "Y", wykonane z plastiku lub metalu, które do jamy macicy zakłada lekarz ginekolog.

Istnieją dwa główne rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych:

• wkładki hormonalne,

• wkładki niehormonalne.

Jak działają hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne?

Hormonalna spirala antykoncepcyjna zawiera syntetyczne progestageny, które są podobne do naturalnie występującego w organizmie hormonu progesteronu. Po umieszczeniu wkładki w macicy, stopniowo uwalnia ona hormony do środowiska wewnętrznego tego narządu, zapobiegając zajściu w ciążę na kilka sposobów:

• Zmiany w śluzie szyjkowym. Hormony wpływają na konsystencję i przepuszczalność śluzu szyjkowego. Staje się on gęstszy i mniej przepuszczalny dla plemników, co utrudnia im dostanie się do macicy i jajowodów, gdzie dochodzi do zapłodnienia.

• Modyfikacja błony śluzowej macicy. Hormony wpływają na błonę śluzową macicy, sprawiając, że staje się ona mniej sprzyjająca dla implantacji (zagnieżdżenia) zapłodnionej komórki jajowej. To oznacza, że nawet jeśli dojdzie do zapłodnienia, to zarodek będzie miał trudności z zagnieżdżeniem się w błonie śluzowej macicy.

• Hamowanie owulacji. U niektórych pacjentek hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne mogą również hamować owulację, czyli uwalnianie dojrzałej komórki jajowej z jajnika. Większość kobiet stosujących tę metodę antykoncepcji jednak normalnie ma owulację.

Jak działają niehormonalne wkładki wewnątrzmaciczne?

Mechanizm działania niehormonalnych wkładek wewnątrzmacicznych opiera się na zastosowaniu materiałów, które stwarzają nieprzyjazne środowisko dla plemników, utrudniając im dotarcie do komórki jajowej oraz uniemożliwiając zapłodnienie.

Niemające hormonów wkładki wewnątrzmaciczne są wykonane z miedzi. Ich działanie opiera się na dwóch głównych mechanizmach:

• Upośledzanie funkcji plemników. Miedź, będąca składnikiem niehormonalnych wkładek wewnątrzmacicznych, upośledza funkcję plemników. Substancja ta zmienia środowisko w macicy i jajowodach, co utrudnia plemnikom przetrwanie oraz ruch w kierunku komórki jajowej. To sprawia, że zapłodnienie jest niemożliwe, ponieważ plemniki nie są w stanie dotrzeć do dojrzałej komórki jajowej.

• Reakcja zapalna w macicy. Niektóre niehormonalne wkładki wewnątrzmaciczne wywołują delikatną reakcję zapalną w macicy. Ta reakcja powoduje zwiększenie ilości białych krwinek, które produkują substancje o działaniu sterylizującym na plemniki. To również utrudnia ich przetrwanie i ruch.

Niehormonalna wkładka domaciczna działa lokalnie i skupia się na obszarze macicy oraz jajowodów. Nie wpływa na ogólną równowagę hormonalną organizmu, co może być szczególnie atrakcyjne dla kobiet, które unikają hormonów ze względów zdrowotnych.

Jak długo działają wkładki domaciczne?

Hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne często działają przez okres 3 do 5 lat, w zależności od konkretnego produktu i dawki hormonów. Natomiast wkładki domaciczne niehormonalne na bazie miedzi mogą działać przez dłuższy okres, często od 5 do 10 lat. Ich długość działania jest uzależniona od materiałów użytych do ich produkcji oraz od indywidualnych reakcji organizmu kobiety. Ta długotrwała efektywność sprawia, że wkładki wewnątrzmaciczne są atrakcyjną opcją dla wielu kobiet. Eliminują konieczność codziennego pamiętania o stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej, co jest bardzo uciążliwe w przypadku tabletek antykoncepcyjnych. Jest to szczególnie wygodne dla pacjentek aktywnych fizycznie lub zapracowanych.

Jaka jest skuteczność wkładek wewnątrzmacicznych?

Wkładki wewnątrzmaciczne to forma antykoncepcji, którą charakteryzuje bardzo wysoka skuteczność. Wskaźnik Pearla dla hormonalnych wkładek domacicznych z lewonorgestrelem (jeden z progestagenów) wynosi 0,1-0,2, natomiast dla wkładek miedzianych- 0,6-0,8. Oznacza to, że w ciągu roku statystycznie ze 100 kobiet stosujących tę metodę antykoncepcji, w ciążę zaszło mniej niż ich 1%, co sugeruje, że w ponad 99% przypadków wkładka była skuteczna.

Warto jednak pamiętać, że skuteczność wkładek wewnątrzmacicznych może być obniżona, jeśli wkładka nie jest poprawnie umieszczona lub występują pewne komplikacje, takie jak przemieszczenie się jej lub infekcje. Dlatego ważne jest, aby wkładkę wewnątrzmaciczną zaaplikował wykwalifikowany lekarz ginekolog w gabinecie. Ponadto należy regularnie przeprowadzać kontrole w celu monitorowania jej położenia i funkcjonowania.

Czym jest implant antykoncepcyjny?

Implant antykoncepcyjny to nowoczesna metoda antykoncepcji hormonalnej, która polega na umieszczeniu małego, elastycznego urządzenia pod skórą. To niewielkie urządzenie zawiera syntetyczne hormony progestageny, które stopniowo są uwalniane do organizmu kobiety, zapewniając skuteczny efekt antykoncepcyjny, czyli ochronę przed zajściem w ciążę. Implant antykoncepcyjny zazwyczaj ma postać cienkiego plastikowego pręcika o długości kilku centymetrów.

W Polsce jest dostępny tylko jeden preparat tego rodzaju - Implanon NXT.

Jak wygląda aplikacja implantu antykoncepcyjnego?

Implant antykoncepcyjny jest umieszczany pod skórą na wewnętrznej stronie ramienia na ręce niedominującej. Obowiązkowo musi być on zakładany przez lekarza ginekologa, pod żadnym pozorem nie wolno robić tego samodzielnie! Obszar, w którym ma zostać założony implant, zostaje znieczulony, aby zminimalizować dyskomfort. Następnie lekarz za pomocą specjalistycznego aplikatora wprowadza implant pod skórę. Implant antykoncepcyjny zazwyczaj jest aplikowany w trakcie pierwszych 5 dni menstruacji. Po umieszczeniu implantu, niewielka rana zostaje zaklejona lub zaopatrzona w szwy, w zależności od procedury użytej przez lekarza. Po zabiegu pacjentka może odczuwać niewielki ból, obrzęk lub siniaki w miejscu aplikacji implantu. Specjalista może zalecić stosowanie zimnych okładów i leków przeciwbólowych w celu złagodzenia tych objawów.

Jak działa implant antykoncepcyjny?

Implant podskórny zawiera syntetyczne hormony progestageny, które po umieszczeniu pod skórą są stopniowo uwalniane do krwiobiegu. Progestageny zapobiegają zajściu w ciążę głównie poprzez hamowanie owulacji, ale także poprzez modyfikację śluzu szyjkowego oraz zmiany w błonie śluzowej macicy. Wymienione mechanizmy zapewniają ochronę przed nieplanowaną ciążą.

Jak długo działa implant podskórny?

Implant antykoncepcyjny jest jedną z długotrwałych metod antykoncepcji, zapewniając ochronę przed ciążą na określony czas. Zazwyczaj jego skuteczność utrzymuje się przez około 3 do 5 lat, w zależności od modelu implantu - dostępny w Polsce Implanon NXT działa 3 lata. Długość działania implantu antykoncepcyjnego jest uzależniona od rodzaju użytych hormonów oraz ich dawki.

Warto podkreślić, że choć implant antykoncepcyjny to długoterminowa metoda antykoncepcyjna, jego działanie nie trwa wiecznie. Po okresie jego działania, konieczne będzie usunięcie starego implantu i jeśli kobieta zadecyduje, że chce kontynuować tę metodę antykoncepcji - założenie nowego. Dlatego, przed upływem okresu skuteczności implantu, zaleca się konsultację z lekarzem w celu oceny dalszych kroków.

Jaka jest skuteczność implantu antykoncepcyjnego?

Skuteczność implantu antykoncepcyjnego jest bardzo wysoka - wynosi ponad 99%. Wskaźnik Pearla dla tej metody antykoncepcji wynosi 0,05 - jest najniższy ze wszystkich badanych metod antykoncepcji. Im niższy wskaźnik Pearla, tym skuteczniejsza antykoncepcja, więc na tej podstawie można stwierdzić, że jest to najskuteczniejsza metoda zapobiegania nieplanowanej ciąży.

Czym jest zastrzyk antykoncepcyjny?

Zastrzyk antykoncepcyjny to nowoczesna hormonalna metoda antykoncepcji, która polega na bezpośrednim podaniu progestagenów do organizmu kobiety w formie zastrzyku domięśniowego.

Obecnie w Polsce jest dostępny tylko jeden rodzaj zastrzyku antykoncepcyjnego - preparat Depo-Provera zawierający jako substancję aktywną progestagen o nazwie medroksyprogesteron.

Jak działa zastrzyk antykoncepcyjny?

Zastrzyk antykoncepcyjny, tak jak i wyżej wspomniane długoterminowe hormonalne metody antykoncepcji, działa poprzez dostarczanie progestagenów do organizmu kobiety. Hormony te następnie zapobiegają zajściu w nieplanowaną ciążę, gdyż ich działanie hamuje owulację, powoduje zmiany w śluzie szyjkowym oraz modyfikuje błonę śluzową macicy, przez co uniemożliwia implantację zapłodnionej komórki jajowej.

Jak często powinno się podawać zastrzyki antykoncepcyjne?

Zastrzyki antykoncepcyjne powinno podawać się domięśniowo w mięsień pośladkowy wielki lub naramienny raz na trzy miesiące, a okres pomiędzy dawkami powinien wynosić od 84 do 89 dni. Jeżeli czas pomiędzy dawkami się wydłuży, zastrzyk może stracić swoją skuteczność, gdyż okres jego działania wynosi 12 tygodni - w takim przypadku przed podaniem kolejnej dawki niezbędne jest wykluczenie ciąży poprzez wykonanie testu ciążowego. Kobieta przez 14 dni po aplikacji zastrzyku powinna stosować na wszelki wypadek dodatkowe mechaniczne sposoby antykoncepcji, np. prezerwatywy.

Jaka jest skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych?

Domięśniowe iniekcje antykoncepcyjne mają bardzo wysoką skuteczność - ich wskaźnik Pearla wynosi 0,3, co oznacza, że ich skuteczność jest wyższa niż 99%, jeżeli stosowane są prawidłowo. Jednakże minusem tej metody antykoncepcji jest to, że trzeba pamiętać o powtarzaniu zastrzyku co 12 tygodni, a przedłużenie tego okresu może obniżyć skuteczność tej metody. Aby działanie zastrzyku hormonalnego było prawidłowe, także iniekcja domięśniowa musi być wykonana dobrze, dlatego powinien to zawsze robić lekarz lub pielęgniarka - nie powinno się wykonywać tych zastrzyków samemu!

Czym jest plaster antykoncepcyjny?

Plastry antykoncepcyjne, inaczej nazywane antykoncepcyjnymi systemami transdermalnymi , są kolejną dostępną metodą długoterminowej antykoncepcji hormonalnej. Polega ona na naklejaniu na skórę cienkich plastrów zawierających hormony progestageny i estrogeny. Te hormony są stopniowo uwalniane z plastra i wchłaniane przez skórę, zapewniając skuteczną ochronę przed ciążą poprzez regulację procesów związanych z płodnością.

W Polsce obecnie dostępny jest system transdermalny EVRA, zawierający substancje aktywne - norelgestromin (syntetyczny odpowiednik progesteronu) oraz etynyloestradiol (syntetyczny odpowiednik estrogenu).

Jak działają plastry antykoncepcyjne?

Plastry antykoncepcyjne to rodzaj dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej. Zawierają one zarówno syntetyczne pochodne progesteronu, jak i estrogenu i ich działanie jest bardzo podobne do dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych.

W dodatku do opisywanego już w powyższych akapitach wpływu progestagenów na zapobieganie zajściu w ciążę (hamowanie owulacji, powodowanie zmian w śluzie szyjkowym oraz modyfikowanie błony śluzowej macicy), mamy dodatkowo działanie syntetycznych odpowiedników estrogenu, które hamują rozwój pęcherzyków jajnikowych.

Biorąc pod uwagę wybór plastrów antykoncepcyjnych, należy zauważyć, że w przeciwieństwie do trzech poprzednich wymienionych metod, zawierają one pochodne estrogenów, które mogą być przeciwwskazane u niektórych kobiet. W związku z tym przed zastosowaniem plastrów antykoncepcyjnych, tak jak i przed włączeniem każdej formy antykoncepcji, niezbędna jest konsultacja z ginekologiem.

Jak powinno się stosować plastry antykoncepcyjne?

Plastry antykoncepcyjne są stosunkowo wygodną opcją, ponieważ wymagają zmiany plastra tylko raz na tydzień przez trzy tygodnie, a następnie następuje tygodniowa przerwa, w której trakcie zazwyczaj występuje krwawienie z odstawienia, przypominające okres menstruacyjny.

Pierwszy plaster należy nakleić 1. dnia cyklu menstruacyjnego i następnie wymienić go na nowy 8. oraz 15. dnia cyklu (zawsze w ten sam dzień tygodnia). Natomiast 22. dnia cyklu nie stosuje się plastra i wtedy może pojawić się właśnie krwawienie z odstawienia. Po tygodniu przerwy, znów w ten sam dzień tygodnia należy rozpocząć kolejny cykl i nakleić plaster.

Plastry naklejamy na suchą, czystą, zdrową i nieowłosioną powierzchnię skóry - na brzuchu, pośladkach, ramieniu lub górnej części pleców.

Jaka jest skuteczność plastrów antykoncepcyjnych?

Plastry antykoncepcyjne są kolejną bardzo skuteczną metodą antykoncepcji ze wskaźnikiem Pearla wynoszącym 0,5 i skutecznością ponad 99%. Jednakże trzeba wziąć pod uwagę, że aby plastry działały odpowiednio, należy je przykleić prawidłowo w odpowiednie miejsce oraz regularnie wymieniać i stosować się do instrukcji producenta. Każde ominięcie plastra lub wydłużenie czasu pomiędzy jego zmianą może obniżyć jego skuteczność.

Czym jest krążek dopochwowy?

Krążek dopochwowy, inaczej nazywany także pierścieniem antykoncepcyjnym czy ringiem to kolejna z metod antykoncepcji hormonalnej, która może być alternatywą dla tabletek antykoncepcyjnych. Krążek dopochwowy to przezroczysty i elastyczny pierścień o średnicy zewnętrznej wynoszącej ok. 5 cm i o grubości ok. 4 mm. Powinien on zostać umieszczony w pochwie, gdzie następnie stopniowo będzie wydzielał hormony, zapobiegając zajściu w niechcianą ciążę. Pierścień dopochwowy, podobnie jak powyżej opisany plaster antykoncepcyjny, zawiera zarówno syntetyczne odpowiedniki progestagenu, jak i estrogenu. Dlatego należy wziąć pod uwagę, że jego stosowanie może być przeciwwskazane u niektórych pacjentek.

Jak stosować krążek dopochwowy?

Poprawne założenie pierścienia antykoncepcyjnego jest kluczowe, aby był on odpowiednio skuteczny, nie powodował dyskomfortu ani żeby nie wypadł. Można założyć go samodzielnie w domu. Pierścień antykoncepcyjny należy wprowadzić do pochwy pierwszego dnia krwawienia menstruacyjnego. Można też go założyć od 2. do 5. dnia cyklu, lecz wówczas należy przez 7 dni dodatkowo stosować mechaniczną metodę antykoncepcji, np. prezerwatywę.

Przed umieszczeniem pierścienia w pochwie należy dokładnie umyć ręce mydłem i wodą, aby uniknąć zakażenia. Pierścień antykoncepcyjny jest elastyczny, dlatego trzymając go palcami, należy delikatnie go ścisnąć i włożyć do pochwy. W niektórych opakowaniach dostępne są specjalne aplikatory ułatwiające założenie krążka. Pierścień powinien znajdować się wewnątrz pochwy, gdzie będzie uwalniać hormony. Należy go pozostawić w pochwie przez trzy tygodnie (21 dni). Można go nosić podczas codziennych aktywności, łącznie z seksualnymi, i nie trzeba go wyjmować podczas oddawania moczu czy wypróżniania. Po upływie 21 dni (3 tygodni) należy usunąć pierścień z pochwy. Można to zrobić delikatnie łapiąc go dwoma palcami i wyciągając. Po usunięciu pierścienia należy zrobić przerwę trwającą 7 dni (tydzień). Zazwyczaj po usunięciu pierścienia następuje krwawienie z odstawienia. Po minięciu 7 dni trzeba umieścić nowy pierścień w pochwie.

Jak działa krążek dopochwowy?

Krążek dopochwowy zapobiega zajściu w ciążę dzięki działaniu syntetycznych odpowiedników hormonów żeńskich, które są stopniowo uwalniane z krążka do organizmu kobiety:

• syntetyczne odpowiedniki progestagenu powodują hamowanie owulacji, zajście zmian w śluzie szyjkowym oraz modyfikują błonę śluzową macicy,

• syntetyczne odpowiedniki estrogenu hamują rozwój pęcherzyków jajnikowych.

Jaka jest skuteczność krążka dopochwowego?

Skuteczność krążka dopochwowego jest bardzo wysoka - jego wskaźnik Perla wynosi od 0,6 do 1,7. Należy jednak pamiętać, że aby jego działanie było odpowiednio skuteczne, należy go poprawnie założyć i stosować zgodnie z zaleceniami.

Czy długoterminowe metody antykoncepcji chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową?

Należy pamiętać, że wymienione w tym artykule metody antykoncepcji hormonalnej nie stanowią ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową! W tym celu zawsze warto dodatkowo zabezpieczyć się metodami antykoncepcji mechanicznej - prezerwatywami.

Którą metodę antykoncepcji powinnam wybrać?

Ważne jest, aby wybór metody antykoncepcji był dobrze przemyślany i dostosowany do indywidualnych preferencji, zdrowia oraz trybu życia. Konsultacja z lekarzem pozwoli dobrać najlepszą opcję, uwzględniając Twój stan zdrowia, styl życia i ewentualne przeciwwskazania. Nowoczesne metody antykoncepcji oferują coraz bardziej zindywidualizowane podejście, umożliwiając aktywnym kobietom skuteczną kontrolę nad płodnością, bez konieczności częstych interwencji czy zapominania o codziennych dawkach. Przy wyborze metody antykoncepcji należy uwzględnić zarówno ochronę przed ciążą, jak i potencjalne korzyści zdrowotne oraz potrzeby życiowe.

Bibliografia

Portal NHS, [online], [dostęp 31 sierpnia 2023], dostępny w internecie: https://www.nhs.uk/conditions/contraception/

Portal Better Health, [online], [dostęp 31 sierpnia 2023], dostępny w internecie:
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/contraception-choices