Opublikowano 24.11.2023
W dzisiejszych czasach coraz częściej diagnozowane są różnego rodzaju zaburzenia psychiczne, co skłania do zgłębiania ich natury i dążenia do ich właściwego rozumienia.
Wiele osób używa terminów "depresja" i "stany depresyjne" zamiennie, jednak istnieje pomiędzy nimi subtelna, ale istotna dla postępowania terapeutycznego różnica. Na czym polega? Wyjaśnimy to w tym artykule.
Depresja jest najczęściej diagnozowanym zaburzeniem psychicznym na całym świecie. Stanowi stan emocjonalny o istotnym wpływie na zdrowie psychiczne i fizyczne, ponieważ poprzez obniżenie nastroju może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie - zarówno w sferze społecznej, jak i zawodowej.
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja jest poważną chorobą, której główne objawy to smutek, utrata zainteresowań i przyjemności, niska samoocena, zaburzenia snu i apetytu, uczucie przygnębienia i zmęczenia oraz osłabienie koncentracji. Objawy depresji mogą ustępować i nawracać lub przyjąć bardziej przewlekły charakter.
Dla osób chorujących na depresję dostępne są różne, coraz bardziej nowoczesne metody leczenia, z których warto skorzystać, aby powrócić do optymalnego stanu zdrowia.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Nie każde chwilowe uczucie smutku, przygnębienia czy spadku nastroju oznacza, że mamy do czynienia z depresją. W rzeczywistości depresją nazywamy bardziej złożone zaburzenie psychiczne niż przejściowe zmiany stanu emocjonalnego.
Najważniejszymi czynnikami, które pozwalają odróżnić przemijające obniżenie nastroju od depresji, są długość trwania objawów oraz ich stopień nasilenia.
W depresji charakterystyczne jest utrzymywanie się przez dłuższy czas (co najmniej 2 tygodnie) uczucia smutku, beznadziejności i utraty zainteresowań. Co więcej, objawy depresyjne uważane są za poważne i znacznie wpływające na codzienne funkcjonowanie.
Należy podkreślić, że rozpoznanie depresji nie opiera się wyłącznie na spadku nastroju, ponieważ istotne jest spełnienie precyzyjnie określonych kryteriów diagnostycznych, które zostaną omówione w dalszej części artykułu.
Rozróżnienie między obniżeniem stanu emocjonalnego a depresją pozwala na właściwe diagnozowanie i leczenie, co znacząco wpływa na jakość życia osób dotkniętych tymi problemami.
Mimo że przejściowe wahania nastroju mogą być naturalną reakcją na życiowe wyzwania, to warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego w sytuacji, gdy objawy utrzymują się dłużej niż kilka tygodni bądź w dużym stopniu utrudniają codzienne aktywności.
Depresja nie jest zaburzeniem jednorodnym - zawiera w sobie wiele różnych rodzajów i odmian, a zrozumienie różnic pomiędzy nimi wpływa na dokładność diagnozy oraz skuteczność zastosowanego leczenia.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 wyróżnia następujące postacie zaburzeń depresyjnych:
Epizod dużej depresji to najbardziej znany rodzaj. Charakteryzuje się długotrwałą utratą radości życia i odczuwania przyjemności, które pojawiają się u danej osoby po raz pierwszy i trwają minimum 2 tygodnie. Ponadto codzienne funkcjonowanie ogranicza poczucie winy i przejściowe zachwianie wiary we własne możliwości. Może również ustępować oraz nawracać w przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej.
Zaburzenia depresyjne nawracające - do ich rozpoznania potrzebne są co najmniej dwa epizody dużej depresji i wykluczenie występowania objawów maniakalnych (takich jak wzmożony nastrój i zwiększona ilość energii), którymi charakteryzuje się choroba afektywna dwubiegunowa.
Depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej - w tym schorzeniu mogą występować różnego rodzaju zdarzenia chorobowe takie jak epizod depresyjny, maniakalny, hipomaniakalny lub mieszany.
Dystymia, czyli objawy depresyjne utrzymujące się przez ponad 2 lata, jednak ich nasilenie jest mniejsze niż w przypadku epizodu depresyjnego.
Depresja poschizofreniczna, która przejawia się objawami depresyjnymi po epizodzie zaostrzenia psychozy schizofrenicznej.
Organiczne zaburzenia depresyjne - wiążą się z dysfunkcją mózgu (np. pierwotna choroba mózgu, toksyny, zaburzenia hormonalne).
Istnieje także inny podział uwzględniający przyczynę powstawania zaburzeń:
Depresja endogenna spowodowana zbyt niskimi poziomami neuroprzekaźników np. serotoniny lub dopaminy.
Depresja egzogenna, której powodem są czynniki zewnętrzne takie jak śmierć bliskiej osoby, toksyczne relacje, prześladowania i inne.
Oprócz wymienionych wyżej odmian, istnieje wiele innych rodzajów zaburzeń depresyjnych, do których zaliczana jest m.in. depresja poporodowa, sezonowa, psychotyczna, lękowa, melancholiczna czy katatoniczna.
Zaburzenia depresyjne są wynikiem wielowymiarowych oddziaływań czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych, co nadaje im ich złożony charakter. Zrozumienie potencjalnych przyczyn jest kluczowe dla skutecznego zarządzania depresją.
Najważniejsze przyczyny depresji to:
predyspozycje genetyczne;
zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu;
traumatyczne wydarzenia życiowe np. śmierć bliskiej osoby, rozwód, przemoc;
problemy w relacjach międzyludzkich i brak wsparcia społecznego;
niekorzystne warunki pracy, presja zawodowa lub problemy szkolne;
zła sytuacja materialna lub mieszkaniowa;
choroby przewlekłe (m.in. choroby serca, cukrzyca, choroby neurologiczne, nowotwory);
zaburzenia snu np. bezsenność;
uzależnienia.
Warto mieć na uwadze, że wyżej wymienione czynniki mogą pojawić się jednocześnie, ponieważ najczęściej do wystąpienia depresji przyczyniają się współdziałające ze sobą predyspozycje. Co więcej, zaburzenia psychiczne mogą dotknąć każdego, niezależnie od obecności czynników ryzyka.
Depresja stanowi poważne zaburzenie zdrowia psychicznego, które może dotknąć każdego. Dlatego istotna jest znajomość czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia i powinny skłaniać do poddania się badaniom w kierunku depresji.
Należą do nich: długotrwała bezsenność, przewlekły ból, choroby somatyczne (np. cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, niedoczynność tarczycy, nowotwór), częste wizyty u lekarza nieprzynoszące poprawy samopoczucia, okres poporodowy, nadużywanie alkoholu lub leków, ciężkie stresujące wydarzenia życiowe i wiele innych.
Epizody depresji to okresy, podczas których występuje spadek nastroju manifestujący się smutkiem, drażliwością, uczuciem pustki oraz utratą zainteresowania codziennymi zajęciami, trwający przez większość dnia, prawie codziennie, przez co najmniej dwa tygodnie.
Wczesne wykrycie objawów depresji jest kluczowe dla sprawnego postawienia diagnozy i wdrożenia skutecznego leczenia. Ze względu na swój złożony charakter, depresja może prezentować się na różne sposoby. Istnieją jednak pewne typowe symptomy, na które warto zwrócić uwagę:
głęboki, trudny do kontrolowania smutek;
poczucie beznadziejności i braku perspektyw na poprawę sytuacji;
niesłuszne poczucie winy i samokrytyka, prowadzące do obniżenia samooceny;
objawy somatyczne np. bóle głowy, mięśni lub brzucha;
zaburzenia snu - bezsenność lub nadmierna senność;
chroniczne zmęczenie fizyczne i brak energii;
zaburzenia łaknienia, czyli zmniejszony lub zwiększony apetyt i w konsekwencji utrata lub przyrost masy ciała;
spowolnienie psychoruchowe;
wycofanie z życia społecznego i unikanie kontaktów towarzyskich;
myśli samobójcze;
problemy z koncentracją i pamięcią;
zaburzenia libido i sprawności seksualnej.
Nie każda osoba cierpiąca na depresję doświadczy wszystkich jej objawów, a poziom ich nasilenia może być zmienny. Diagnoza zaburzeń depresyjnych opiera się nie tylko na różnorodności symptomów, ale uwzględnia też ich wpływ na codzienne funkcjonowanie, które często ogranicza się wyłącznie do załatwiania potrzeb fizjologicznych.
Już w przypadku pojawienia się pojedynczych myśli samobójczych niezbędna jest pilna konsultacja psychiatryczna wraz z włączeniem odpowiedniego leczenia. Myśli samobójcze o dużym nasileniu i z tendencjami samobójczymi stanowią poważne zagrożenie dla życia oraz zdrowia pacjenta.
Symptomy depresji, które wymagają szczególnej uwagi personelu medycznego oraz osób z otoczenia chorego to:
myśli samobójcze mogące prowadzić do podejmowania prób samobójczych,
długotrwałe dolegliwości bólowe,
nasilone zaburzenia lękowe,
objawy psychotyczne (urojenia, omamy),
znaczne natężenie objawów depresji,
nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych,
widoczne zaniedbanie w wyglądzie i higienie osobistej,
historia samobójstw u krewnych pacjenta lub innych bliskich mu osób,
epizody depresji u osób starszych.
Warto podkreślić, że w przypadku wystąpienia depresji dostępna jest pomoc oraz skuteczne metody leczenia. W związku z tym nie należy lekceważyć żadnych zaburzeń nastroju, które mogą nam się wydawać alarmowe, i skonsultować się z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego w celu uzyskania odpowiedniego wsparcia oraz opieki zdrowotnej.
Szybka i sprawna reakcja może zadecydować o zdrowiu lub życiu osoby chorującej na depresję.
Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych), aby zdiagnozować epizod depresji klinicznej, konieczne jest utrzymywanie się przez co najmniej dwa tygodnie przynajmniej pięciu z wymienionych poniżej objawów depresji, w tym przynajmniej jednego z dwóch pierwszych:
Obniżenie nastroju.
Wyraźne zmniejszenie zainteresowania codziennymi czynnościami i/lub brak wynikającego z nich uczucia przyjemności.
Zwiększony lub obniżony apetyt, znaczny spadek lub przyrost masy ciała.
Bezsenność lub nadmierna senność.
Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe.
Chroniczne zmęczenie fizyczne lub brak energii.
Poczucie bezwartościowości lub nieuzasadnionego poczucia winy.
Trudności w koncentracji lub podejmowaniu decyzji.
Nawracające myśli o śmierci.
Nawracające myśli samobójcze mogące prowadzić do podejmowania prób samobójczych.
W przypadku zaburzeń nastroju, poza ściśle określonymi kryteriami diagnostycznymi, istotny jest dokładny wywiad przeprowadzony z pacjentem oraz badanie psychiatryczne, które pozwalają na próbę odnalezienia podłoża depresji, postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego planu terapeutycznego.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja jest najczęstszą przyczyną niesprawności i niezdolności do pracy na świecie, jednocześnie najczęściej diagnozowanym zaburzeniem psychicznym. Nawet kilkanaście procent osób dorosłych na świecie doświadczy jej przynajmniej raz w ciągu życia. Statystycznie dwa razy częściej na tę chorobę narażone są kobiety.
Według danych z serwisu Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, 3,8 miliona osób zrealizowało receptę na leki przeciwdepresyjne w 2019 roku.
Na podstawie statystyk z 2020 roku oceniono, że ponad 264 miliony osób na świecie cierpi z powodu depresji. Poważne zaburzenia depresyjne dotykały najczęściej nastolatków od 12. do 17. roku życia, a minimalnie rzadziej młodych dorosłych do 25. roku życia. Co więcej, 2/3 osób, które popełniły samobójstwo, wcześniej zmagało się z depresją.
Odrębny rodzaj zaburzeń - depresja poporodowa - dotyczy nawet 10-20% świeżo upieczonych matek, a aż 70-80% z nich doświadczy tak zwanego "baby blues", które cechuje obniżenie nastroju oraz wahania stanu emocjonalnego pojawiające się po urodzeniu dziecka.
Pojedynczy epizod depresyjny trwa zwykle około 6 miesięcy, jednak zaburzenia depresyjne nawracające rozwiną się w ciągu roku u połowy pacjentów, a aż 85% doświadczy nawrotu w ciągu całego życia. Dodatkowo 20% epizodów przejdzie w stan przewlekły.
Z powodu tak dużego rozpowszechnienia zaburzeń depresyjnych, szczególnie istotne jest zaznajomienie się z jej objawami, a także z podstawami jej diagnostyki i leczenia.
Depresja lękowa, znana również jako zaburzenie lękowo-depresyjne, to stan emocjonalny, w którym występują jednocześnie uczucia głębokiego smutku i przygnębienia charakterystyczne dla depresji oraz poczucie strachu i niepokoju obserwowane w przebiegu zaburzeń lękowych.
Oprócz wspomnianych wcześniej objawów depresji, w przypadku tego zaburzenia pojawiają się również wyraźne symptomy lękowe takie jak nadmierny niepokój, obawy oraz epizody paniczne.
Diagnoza depresji lękowej może być skomplikowana ze względu na różnorodność objawów depresyjnych i lękowych, dlatego wymaga dokładnej oceny przez specjalistę. Warto podkreślić, że można ją skutecznie leczyć po zasięgnięciu profesjonalnej pomocy.
Depresja sezonowa, nazywana inaczej zaburzeniem afektywnym sezonowym (SAD), to wyjątkowa odmiana zaburzeń depresyjnych, która pojawia się cyklicznie w określonych porach roku, najczęściej jesienią i zimą. Złe samopoczucie spowodowane jest m.in. przez niedobór światła słonecznego, zaburzenia rytmu okołodobowego i predyspozycje genetyczne.
Choroba afektywna sezonowa trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy i wiąże się z łagodnymi objawami, do których należy nadmierna senność z pogorszeniem jakości snu, znaczny spadek poziomu energii, zwiększony apetyt na węglowodany oraz przyrost masy ciała.
Pomimo że przebieg depresji sezonowej może być łagodny, ważna jest świadomość, że istnieje skuteczne leczenie dostępne dla osób objętych tym zaburzeniem. Postępowanie kliniczne obejmuje terapię światłem, psychoterapię, leki przeciwdepresyjne oraz modyfikację stylu życia.
Dodatkowo korzystne jest zastosowanie strategii ułatwiających zarządzanie chorobą, takich jak unikanie alkoholu, utrzymanie regularnego rytmu snu oraz pielęgnowanie relacji społecznych.
Depresja maskowana, określana również jako depresja ukryta lub atypowa, charakteryzuje się subtelniejszymi i mniej wyrażonymi objawami niż tradycyjna depresja. Pojawiają się symptomy fizyczne, które maskują depresję jako schorzenie pierwotne.
To sprawia, że jej rozpoznanie może być utrudnione, co często skutkuje opóźnionym procesem diagnostycznym i leczniczym.
Symptomy depresji maskowanej mogą obejmować:
bóle głowy,
bóle brzucha, problemy trawienne,
zespół jelita drażliwego,
wycofanie się z życia społecznego i samoizolacja,
poczucie niskiej samooceny i brak pewności siebie,
nadmierny lęk i niepokój,
utrata dotychczasowych zainteresowań,
wahania apetytu,
zmiany w rytmie snu,
zaburzenia pamięci i koncentracji.
Aby dokładnie zdiagnozować depresję, istotne jest uwzględnienie różnorodności jej manifestacji. Rozpoznanie nietypowych objawów stanowi kluczowy krok w zapewnieniu właściwej opieki oraz wdrożeniu efektywnego planu terapeutycznego.
Stan depresyjny to termin używany, gdy u danej osoby występują powtarzające się epizody obniżonego nastroju, które są krótkotrwałe, ale występują regularnie. Wykazuje pewne podobieństwo do klasycznej depresji, ale jego objawy są często łagodniej wyrażone.
Podobnie jak w przypadku depresji maskowanej czy sezonowej, rozpoznanie stanu depresyjnego może być trudne, ponieważ objawy chorobowe są subtelne i nie mają tak dużego wpływu na codzienne funkcjonowanie jak w przebiegu depresji.
Lekkie stany depresyjne zwykle nie przyczyniają się do zaburzenia organizacji dotychczasowego życia, zaniedbywania obowiązków czy rozpadu relacji międzyludzkich, które mogą stanowić objawy dojrzałej depresji. Bywają też łatwo odwracalne - obniżenie nastroju może ustępować pod wpływem pozytywnych bodźców.
Do tej pory nie znaleziono jednoznacznej przyczyny, która wyjaśniłaby patogenezę pojawienia się stanów depresyjnych. Jednak mimo złożoności tych zaburzeń emocjonalnych, do najczęściej występujących możemy zaliczyć czynniki psychospołeczne oraz biologiczne.
Wśród czynników biologicznych warto wyróżnić zmiany poziomów neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina, które mogą wpływać na emocje i skutkować zaburzeniami nastroju.
Ponadto dzieci pacjentów chorych na depresję mają również zwiększone ryzyko wystąpienia stanów depresyjnych, co sugerowałoby występowanie predyspozycji genetycznych.
Przyczynę zmian emocjonalnych mogą także stanowić zaburzenia hormonalne - wahania poziomu kortyzolu, niedobór tyroksyny i testosteronu, nieprawidłowe stężenia witamin np. witaminy D3.
Do czynników psychologicznych powodujących obniżony nastrój zaliczamy stres, traumy, negatywne wydarzenia życiowe, które mają znaczący wpływ na rozwój stanów depresyjnych. Zbyt wysoki poziom stresu może oddziaływać na reakcje hormonalne i neurologiczne organizmu.
Dodatkowo doświadczenie traumatycznego przeżycia np. śmierci bliskiej osoby, zwłaszcza w dzieciństwie, może drastycznie zwiększyć ryzyko depresji w dorosłym życiu.
Stan depresyjny może pojawić się u każdej osoby, bez względu na wiek, płeć czy pochodzenie. Jednak istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększać podatność na wystąpienie zaburzeń nastroju. Zrozumienie tych czynników i ich wpływu może pomóc w rozpoznaniu osób narażonych na te stany i zapobieganiu ich wystąpieniu.
Sytuacje, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwinięcia stanów depresyjnych to:
długotrwały i silny stres,
historia występowania stanów depresyjnych w rodzinie,
brak wsparcia bliskich, trudności w utrzymywaniu relacji międzyludzkich,
działania niepożądane leków np. przeciwlękowych lub stosowanych na nadciśnienie tętnicze,
współistnienie chorób somatycznych takich jak cukrzyca, astma, zapalenie jelit, niedoczynność tarczycy, nowotwory,
nadużywanie alkoholu lub narkotyków,
okresy życiowe związane ze zmianami hormonalnymi, do których można zaliczyć m.in. czas menopauzy lub ciążę.
Warto pamiętać, że istnieją skuteczne sposoby leczenia stanów depresyjnych, mające na celu odzyskanie równowagi emocjonalnej i jak najwyższej jakości życia. Dlatego istotna jest znajomość potencjalnych czynników zwiększających ryzyko zaburzeń depresyjnych, aby móc postawić trafne rozpoznanie u osób szczególnie narażonych.
Stany depresyjne stanowią złożone i często trudne do zrozumienia stany emocjonalne, których przebieg różni się od klasycznej depresji. Niemniej jednak istnieją pewne istotne objawy, na które należy zwrócić uwagę i nie lekceważyć ich, ponieważ rozpoznanie potencjalnych symptomów może znacząco poprawić jakość życia osób ich doświadczających.
Do głównych objawów stanów depresyjnych należą:
złe samopoczucie i obniżony nastrój - raczej krótkotrwałe i o niewielkim nasileniu w odróżnieniu od zmian długotrwałych i o dużym wpływie na codzienne funkcjonowanie w rozwoju depresji;
uczucie smutku, przygnębienia, poczucia winy, ogólne przytłoczenie;
apatia, spowolnienie psychoruchowe;
nerwowość i rozdrażnienie;
utrata zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało przyjemność;
uczucie "mgły" umysłowej wpływającej na koncentrację uwagi i pamięć;
przejściowe zachwianie wiary w swoje zdolności;
poczucie niezrozumienia, beznadziei i izolacji;
chwilowe zachwiania sprawności seksualnej, zaburzenia libido.
Stan depresyjny może przyjmować wiele postaci i jego objawy mogą różnić się pomiędzy osobami, a także prezentować zmienny stopień nasilenia. Bagatelizowanie objawów sugerujących zaburzenia depresyjne oraz brak odpowiedniego wsparcia może doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego.
Ważne jest, aby zwrócić uwagę na możliwe symptomy stanów depresyjnych i gdy wystąpią - zwrócić się do osób oferujących specjalistyczną pomoc. Wczesne rozpoznanie zaburzeń nastroju oraz podjęcie właściwego leczenia mogą znacząco wpłynąć na jakość życia doświadczających ich osób.
Pomimo istnienia pewnych objawów sugerujących wystąpienie stanów depresyjnych, postawienie właściwego rozpoznania może stanowić wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i specjalistów medycznych. Na proces diagnostyczny może wpływać kilka czynników, utrudniających jego przebieg.
Zaburzenie depresyjne może objawiać się różnorodnie w zależności od osoby. U niektórych pacjentów dominować może obniżenie nastroju pod postacią smutku i apatii, podczas gdy u innych mogą występować bardziej nasilone objawy fizyczne takie jak bóle ciała lub trudności ze snem.
Objawy stanów depresyjnych mogą ulegać maskowaniu przez inne schorzenia, do których zaliczamy m.in. zaburzenia lękowe lub zaburzenia osobowości. Taka sytuacja może prowadzić do stawiania błędnych rozpoznań i opóźnienia w ustaleniu właściwego planu terapeutycznego.
Niektórzy pacjenci mogą doświadczać trudności w wyrażaniu swoich emocji i opisywaniu dotykających ich objawów. Z tego powodu ważne jest szukanie pomocy u specjalistów, ponieważ posiadają oni umiejętność skutecznego komunikowania się z pacjentem i mają możliwość uzyskania pełnego obrazu choroby.
Ze stanami depresyjnymi często powiązana jest choroba przewlekła, która skupia na sobie uwagę pacjenta i personelu medycznego. Mogą też współwystępować inne zaburzenia psychiczne, komplikując proces stawiania diagnozy.
Brak wiedzy i świadomości dotyczących charakteru zaburzeń nastroju oraz cech różniących stan depresyjny i epizod depresyjny może prowadzić do zbyt późnego zgłaszania się po pomoc lub stawiania błędnych rozpoznań.
Pomimo powyższych trudności należy podkreślić, że diagnoza stanów depresyjnych jest możliwa i istotna. Co więcej, pozwala na zastosowanie odpowiedniego leczenia i terapii, które mogą zasadniczo poprawić jakość życia pacjentów.
Ważne jest, aby podnosić poziom świadomości i upowszechniać wiedzę na temat stanów depresyjnych zarówno wśród pacjentów, jak i personelu medycznego.
Warto dążyć do ich zrozumienia i promować otwarty dialog na ten temat, co może przyczynić się do poprawy opieki nad osobami dotkniętymi zaburzeniami depresyjnymi oraz do zmniejszenia społecznego stygmatyzowania związanego z tą kwestią.
Stany depresyjne mogą również występować w przebiegu zaburzeń lękowych. Charakteryzuje je współwystępowanie zarówno symptomów sugerujących stany depresyjne, jak i objawów lękowych.
Takie zaburzenia depresyjne mogą mieć silniejszy przebieg oraz w większym stopniu wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby ich doświadczającej.
W przebiegu stanów depresyjno-lękowych objawy mogą spowodować stopniowe wycofywanie się z relacji społecznych, strach przed stawianiem czoła codziennym obowiązkom, a nawet wiązać się z objawami psychotycznymi takimi jak zaburzenia urojeniowe.
Rozróżnienie pomiędzy stanami depresyjnymi a depresją może być subtelne, jednak istnieją pewne cechy, które pozwalają na zrozumienie odrębnego charakteru obu opisywanych stanów emocjonalnych.
Czas trwania - jest główną różnicą pomiędzy stanami depresyjnymi a depresją. O depresji najczęściej mówi się, gdy obniżony nastrój trwa przez długi okres (co najmniej dwa tygodnie), podczas gdy stan depresyjny zazwyczaj ustępuje po kilku lub kilkunastu dniach.
Skłonność do nawracania - depresja to choroba przewlekła, a jej objawy zwykle pozostają stabilne. Stany depresyjne reprezentują w większym stopniu zaburzenia depresyjne nawracające, pojawiają się regularnie i często.
Odwracalność - podczas łagodnych stanów depresyjnych obniżony nastrój może ustępować już pod wpływem pozytywnych bodźców np. wsparcia bliskich. Do zredukowania objawów pełnej depresji najczęściej potrzebne jest wdrożenie odpowiedniego planu terapeutycznego i nierzadko wymagają leczenia farmakologicznego.
Nasilenie objawów - wystąpienie depresji często ogranicza codzienne funkcjonowanie do załatwiania potrzeb fizjologicznych i snu, który ze względu na zatracenie jego rytmu nie daje odpoczynku. Możliwe są również zaburzenia łaknienia, objawy psychosomatyczne, pojawienie się myśli samobójczych. W przypadku stanów depresyjnych natężenie objawów jest mniejsze - dominuje obniżenie nastroju, które zwykle nie prowadzi do problemów w codziennym funkcjonowaniu.
Chociaż w przebiegu depresji oraz stanów depresyjnych występują podobne objawy, różnią się one m.in. czasem trwania, nasileniem oraz charakterem. Zrozumienie, że nie każde obniżenie nastroju oznacza rozpoznanie depresji, może być kluczowe dla prawidłowego diagnozowania i leczenia pacjentów dotkniętych różnymi zaburzeniami psychicznymi.
Epizody depresji i stany depresyjne dzielą pewne podobieństwa, które mogą sprawiać, że ich odróżnienie staje się wyzwaniem. Oba te stany emocjonalne charakteryzuje obniżenie nastroju, utrata zainteresowań czy również uczucie smutku. Dlatego osoba dotknięta nawracającymi stanami depresyjnymi może być uznawana za chorą na depresję.
Pacjenci, którzy doświadczają zarówno depresji, jak i stanów depresyjnych powinni być objęci kompleksową opieką uwzględniającą różnice pomiędzy tymi zaburzeniami. Ich współwystępowanie może utrudniać ustalenie optymalnego planu terapeutycznego.
Zarówno leczenie depresji, jak i stanów depresyjnych ma na celu poprawę stanu psychicznego pacjenta. Mimo że oba te stany emocjonalne cechują pewne podobieństwa, podejście terapeutyczne może się istotnie różnić.
Leczenie stanów depresyjnych powinno zostać dopasowane do pacjenta i stanu jego zdrowia, mając na uwadze nasilenie objawów, choroby współistniejące, czynniki społeczne oraz sytuację życiową.
Stany depresyjne o niewielkim natężeniu mogą łatwo ustępować pod wpływem pozytywnych bodźców otrzymywanym m.in. ze strony bliskich osób. Jednak początkowo niewinne objawy mogą prowadzić ostatecznie do rozwoju depresji, dlatego nie warto ich lekceważyć.
Co więcej, stany depresyjne charakteryzuje tendencja do częstych i regularnych nawrotów, stąd im wcześniej zostanie wdrożone postępowanie terapeutyczne, tym większa szansa na przerwanie ich cykliczności.
W kontekście rozróżnienia, czy u danego pacjenta stany depresyjne występują jako samodzielne zaburzenie czy przeciwnie - są objawem depresji, zaburzeń depresyjno-lękowych lub pojawiają się w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej - należy skonsultować się ze specjalistą zdrowia psychicznego (lekarzem psychiatrą).
Leczenie może odbywać się za pomocą leków na receptę (recepta online).
Zasadniczym celem wdrożenia leczenia depresji jest ustąpienie objawów oraz umożliwienie pacjentowi powrotu do uprzedniej równowagi stanu psychicznego. Ważne jest również zapobieganie potencjalnym nawrotom choroby.
Wskazane jest jednoczesne wykorzystanie kilku sposobów terapeutycznych w celu osiągnięcia jak najbardziej satysfakcjonujących wyników leczenia, a sam wybór metody powinien również zależeć od preferencji osoby cierpiącej na zaburzenia depresyjne.
Istotną rolę w powrocie do zdrowia odgrywa edukacja chorego oraz osób z jego najbliższego otoczenia obejmująca przyczyny, objawy, czas trwania i konsekwencje rozwoju depresji. Ważna jest świadomość na temat konieczności regularnego przyjmowania leków oraz odbywania cyklicznych wizyt u lekarza, szczególnie w początkowej fazie leczenia.
Wśród aktualnie dostępnych metod leczenia depresji wyróżniamy leki przeciwdepresyjne, psychoterapię, psychoedukację lub fototerapię.
Farmakoterapia oparta jest na różnych grupach leków przeciwdepresyjnych, do których należą m.in. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Są one dość powszechnie stosowane ze względu na ich względne bezpieczeństwo oraz mniejszy odsetek występowania skutków ubocznych.
Odrębną metodę, stosowaną również w łagodnej depresji, stanowi psychoterapia. Najczęściej w leczeniu depresji wskazane jest połączenie psychoterapii (np. terapii poznawczo-behawioralnej) oraz leczenia farmakologicznego.
Fototerapia jest stosowana w szczególnym rodzaju zaburzeń - depresji sezonowej. Skuteczność powtarzalnej ekspozycji na światło słoneczne o określonym natężeniu w okresie jesienno-zimowym została udowodniona w badaniach, a sama metoda jest uznawana za bezpieczną.
Analogicznie do leczenia depresji, właściwe zarządzanie stanami depresyjnymi ma za zadanie przywrócić pacjentowi stan jego zdrowia psychicznego sprzed choroby oraz zapobiegać nawrotom.
Metody leczenia stosowane w obu tych stanach emocjonalnych mają wiele podobieństw i są wdrażane jako część planu terapeutycznego, w zależności od nasilenia objawów.
Istotną rolę w przypadku stanów depresyjnych odgrywa psychoterapia, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym (CBT), ponieważ pozwala pacjentowi zrozumieć przyczyny i czynniki, które prowadzą u niego do wystąpienia złego samopoczucia.
W cięższych przypadkach leczenie stanów depresyjnych może być również oparte na psychoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu leków przeciwdepresyjnych.
Stany depresyjne, zwłaszcza te o łagodnym charakterze, często nie wymagają leczenia farmakologicznego. Niemniej jednak, jeśli epizody te stają się bardziej nasilone i pojawiają się regularnie, warto skonsultować się z profesjonalistą ds. zdrowia psychicznego, ponieważ może być konieczne rozważenie farmakoterapii.
W przypadku leków przeciwdepresyjnych ważna jest konsekwencja w ich przyjmowaniu oraz nielekceważenie zaleceń lekarza odnośnie do ich stosowania. Jedne z najbardziej powszechnie stosowanych leków to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, inaczej nazywane SSRI.
Współczesny tryb życia prowadzi do częstego narażenia na silny i długotrwały stres, który stanowi jeden z czynników ryzyka zaburzeń depresyjnych. Niemniej jednak nie jest to wyłączny aspekt stylu życia, który może zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju depresji.
Warto także zwrócić uwagę na sposób odżywiania się, ponieważ dieta może odgrywać ważną rolę w zachowaniu optymalnego stanu zdrowia psychicznego.
Spożywanie nadmiernych ilości produktów przetworzonych lub tłuszczów nasyconych może negatywnie oddziaływać na funkcjonowanie mózgu. Dodatkowo aktywność fizyczna o umiarkowanym natężeniu może nie tylko pomagać w redukcji poziomu stresu poprzez wydzielanie endorfin, ale także być wartościowym elementem skojarzonego leczenia depresji.
Kolejnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych jest niewystarczająca ilość snu oraz jego niska jakość. Osoby, które cierpią z powodu nieregularnego rytmu dobowego są bardziej narażone na pojawienie się u nich objawów depresyjnych.
W celu zadbania o stan swojego zdrowia psychicznego należy również ograniczyć spożycie alkoholu oraz unikać stosowania narkotyków. Substancje psychoaktywne mogą nie tylko przyczynić się do wystąpienia symptomów depresji u zdrowych osób, ale również nasilić przebieg istniejących już zaburzeń depresyjnych.
Świadomość wpływu stylu życia na ryzyko wystąpienia depresji i stanów depresyjnych jest kluczowa w kontekście prewencji tych zaburzeń. Chcąc zadbać o stan swojego zdrowia psychicznego, kluczowe jest podejmowanie decyzji, które promują korzystne nawyki oraz wpływają na dobre samopoczucie.
Zapobieganie depresji i stanom depresyjnych jest równie istotne, co ich leczenie. Działając zapobiegawczo, możemy zwiększyć szanse na zachowanie dobrego stanu psychicznego oraz lepszej jakości życia.
Jednym z najważniejszych aspektów w kontekście profilaktyki depresji i stanów depresyjnych jest edukacja na temat różnorodnych zaburzeń psychicznych. Poznanie objawów, czynników ryzyka i możliwych strategii zarządzania nimi może pomóc jak najwcześniej rozpoznać depresję oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.
Troska o zdrowy styl życia również ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu wystąpienia depresji, co opisano już w poprzednim podrozdziale. Regularna aktywność fizyczna, zrównoważona dieta, unikanie silnego stresu i substancji psychoaktywnych może znacząco obniżyć prawdopodobieństwo rozwoju zaburzeń psychicznych.
Innym elementem odgrywającym ważną rolę w prewencji depresji są prawidłowe relacje społeczne. Wsparcie bliskich może wpływać bezpośrednio na obniżenie ryzyka zaburzeń psychicznych, ale także pośrednio poprzez pomoc w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi.
Osoby z grup ryzyka, szczególnie narażone na depresję lub stany depresyjne, powinny zadbać o regularne badania kontrolne oraz konsultacje ze specjalistą zdrowia psychicznego, aby w przypadku wystąpienia potencjalnych objawów umożliwić wczesne wykrycie zaburzeń.
Profilaktyka jest ważnym aspektem w przypadku każdej jednostki chorobowej, jednak ze względu na subtelny charakter objawów w zaburzeniach psychicznych jest ona szczególnie istotna. Warto być świadomym czynników ryzyka i podejmować odpowiedzialne kroki w kierunku zapobiegania wystąpienia depresji i stanów depresyjnych.
Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,
Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h) tel. 116 111.
Portal Medycyna Praktyczna, [online], [dostęp 26.09.2023r.], dostępny pod adresem: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja
Portal Światowej Organizacji Zdrowia WHO, [online], [dostęp 26.09.2023r.], dostępny pod adresem: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
Portal Sensity.pl, [online], [dostęp 26.09.2023r.], dostępny pod adresem: https://www.sensity.pl/stany-depresyjne-a-depresja-jak-je-odroznic/
Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, [online], [dostęp 26.09.2023r.], dostępny pod adresem: https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/kiedy-smutek-jest-choroba
Portal The Check Up by Single Care, [online], [dostęp [26.09.2023r.], dostępny pod adresem: https://www.singlecare.com/blog/news/depression-statistics/
Janusz Heitzman, "Zaburzenia depresyjne. DSM-5 Selections", wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2018
Dane statystyczne pokazują, że w Polsce około 1,2 mln osób choruje na depresję, a co czwarty Polak cierpiał kiedyś na jakieś zaburzenie psychiczne. Są to oficjalne dane, lecz możliwe, że rzeczywiste liczby są większe - przecież jest tylu ludzi, którzy pomimo doświadczania objawów depresji nie chcą, z jakiegoś powodu nie mogą lub wstydzą się zgłosić po pomoc.Dlatego też tak ważne jest, aby osoby w stanie kryzysu psychicznego wiedziały, że nie są same i mogą uzyskać pomoc na wiele sposobów - jednym z nich jest zadzwonienie na telefon zaufania. W tym artykule przyjrzymy się, pod jakie numery w naszym kraju mogą dzwonić osoby, które potrzebują wsparcia.
Artykuł
Produkt leczniczy Trittico jest powszechnie stosowany w leczeniu depresji. Często na opakowaniach leku Trittico widoczne są skróty CR oraz XR. W tym artykule omówimy różnicę pomiędzy Trittico Xr a Trittico CR.Leki te dostępne są na receptę (recepta online).
Artykuł
Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest jedną z najpoważniejszych chorób na świecie. Jej objawy mogą się różnić w zależności od płci czy uwarunkowań kulturowych. Czynnikiem, który może wpływać na odmienność prezentowanych symptomów, jest współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych, m.in takich jak zaburzenie osobowości.Narcystyczne zaburzenie osobowości cechuje się nadmiernym poczuciem własnej wartości, potrzebą uznania i uwagi, egotyzmem, brakiem empatii i skłonnością do wykorzystywania innych do własnych celów. Czy przy takiej charakterystyce mogą rozwinąć się zaburzenia depresyjne? Jak leczyć narcystyczne zaburzenie osobowości?
Artykuł