Opublikowano 24.11.2023
Depresja jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym na świecie. Jest poważną chorobą wpływającą negatywnie na samopoczucie, sposób myślenia i zachowanie. Współczesna medycyna oferuje wiele różnych metod terapii zarówno leczenie farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne.
W tym artykule przyjrzymy się dostępnym formom leczenia depresji, by lepiej zrozumieć, jakie opcje są dostępne i jak mogą one pomóc osobom dotkniętym tym schorzeniem.
Depresja to grupa zaburzeń psychicznych, którą charakteryzuje przede wszystkim obniżenie nastroju. Powoduje uczucie smutku i utratę zainteresowań czynnościami, które kiedyś sprawiały przyjemność oraz utrudnia funkcjonowanie.
Depresja może występować jako niezależne zaburzenie afektywne (jednobiegunowe lub dwubiegunowe) lub być wynikiem innych chorób psychiatrycznych: zaburzeń psychotycznych, lękowych czy zespołów abstynencyjnych.
Przyczyną depresji mogą być także choroby somatyczne (czyli dotyczące ciała ludzkiego), zatrucia, działania niepożądane leków. Ta choroba występuje również w przebiegu zaburzeń adaptacyjnych wywołanych przez niekorzystne wydarzenie lub sytuację.
Zaburzenia psychiczne są nadal tematem tabu, mimo że depresja dotyka aż kilkanaście procent dorosłych w ciągu ich życia. Dwa razy częściej chorują kobiety. Najczęściej depresję rozpoznaje się u osób między 20. a 40. rokiem życia.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Podstawowe objawy depresji to obniżony nastrój, utrata zainteresowań, zmniejszenie zdolności odczuwania przyjemności (anhedonia), brak energii i uczucie zmęczenia.
Inne objawy choroby to zaburzenia apetytu, zaburzenia snu, obniżone poczucie własnej wartości, nieuzasadnione poczucie winy, agitacja lub spowolnienie psychoruchowe, zaburzenie koncentracji uwagi, nawracające myśli o śmierci i myśli samobójcze.
Do rozpoznania zaburzenia objawy depresji muszą utrzymywać się co najmniej 2 tygodnie. Jeżeli występują u Ciebie powyższe symptomy, warto zgłosić się do lekarza psychiatry.
Leczenie depresji za pomocą leków jest obecnie najważniejszym sposobem terapii tego zaburzenia. Leki przeciwdepresyjne działają głównie poprzez zwiększanie działania neuroprzekaźników w mózgu i dzielą się na grupy w zależności od dokładnego mechanizmu działania. Dostępne są na receptę (recepta online).
Preparaty z grupy SSRI (ang. selective serotonin reuptake inhibitors) są najczęściej stosowanymi lekami w leczeniu depresji.
Ich mechanizm działania opiera się na nasileniu przewodnictwa serotoninergicznego głównie poprzez zwiększenie ilości neuroprzekaźnika w szczelinach synaptycznych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Do tej grupy należą: fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, citalopram i escitalopram.
Różnią się od siebie siłą działania, a także, w przypadku niektórych z nich, dodatkowymi efektami poza hamowaniem transportera serotoniny. Popularnymi preparatami z tej grupy są np. Mozarin, Zoloft.
W monoterapii (czyli bez łączenia z innymi lekami) SSRI stosowane są w leczeniu depresji o lekkim i umiarkowanym nasileniu. Poza tym używane są w terapii zaburzeń lękowych i obsesyjno-kompulsyjnych.
Do najczęstszych działań niepożądanych selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny należą objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, zmniejszenie łaknienia, dyskomfort w jamie brzusznej.
Możliwe jest również wystąpienie skutków ubocznych dotyczących funkcji seksualnych. Najczęściej dochodzi do zaburzenia ejakulacji i orgazmu, rzadziej do obniżenia libido.
Najpoważniejszym powikłaniem stosowania leków serotoninergicznych jest zespół serotoninowy. Do jego objawów należą zmiany stanu psychicznego, takie jak pobudzenie, hipomania, omamy, splątanie, śpiączka, przyspieszona akcja serca, hipertermia, drżenie, wzmożenie odruchów ścięgnistych, biegunki.
Zespół serotoninowy występuje zwykle przy przyjęciu dużych dawek leków lub połączeniu kilku różnych substancji działających na układ serotoninergiczny. Stanowi stan zagrożenia życia i wymaga opieki specjalistycznej.
Leki z grupy SNRI (ang. serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors) zwiększają ilość serotoniny i noradrenaliny w szczelinach synaptycznych w mózgu.
Należą do tej grupy: wenlafaksyna, deswenlafaksyna, milnacipran i duloksetyna.
Używa się ich głownie w depresji przebiegającej z zahamowaniem psychoruchowym. Są, drugą po SSRI, grupą leków najczęściej stosowanych w tym rozpoznaniu.
Ich objawy uboczne obejmują niepokój, bezsenność, drżenie mięśniowe, bóle i zawroty głowy, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, nudności i zaburzenia seksualne. Do najpopularniejszych preparatów z tej grupy należą m.in. Dulsevia, Faxolet ER.
Mirtazapina, podobnie jak SNRI, wykazuje działanie serotoninergiczne i noradrenergiczne, ale zaliczana jest do grupy NaSSA (ang. noradrenergic and specific serotonergic antidepressants).
W odróżnieniu od SNRI stosuje się ją częściej przy depresji z towarzyszącymi zaburzeniami snu. Do jej działań niepożądanych należą nadmierna senność, zawroty głowy, suchość w jamie ustnej, zaparcia, zwiększenie łaknienia i tycie. Mirtazapinę zawiera m.in. Mirtor.
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne hamują wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny.
W odróżnieniu od SSRI działają także na inne receptory, przez co wywierają efekt antycholinergiczny, antyhistaminowy, blokują receptory adrenergiczne alfa i kanały jonowe, z czego wynikają działania niepożądane TLPD (m.in. nadmierna senność, zaburzenia koncentracji uwagi, suchość w ustach, trudności w oddawaniu moczu, zaburzenia akomodacji).
Do tej grupy zaliczamy: imipraminę, amitryptylinę, klomipraminę, dezipraminę i nortryptylinę. Preparaty zawierające TLPD to np. Amitriptylinum VP.
Są one wskazane w zespołach depresyjnych o znacznym nasileniu, z dużym lękiem i bezsennością. Przeciwwskazaniami do przyjmowania TLPD są m.in. jaskra z zamkniętym kątem przesączania, zaburzenia rytmu serca, niestabilna choroba wieńcowa, okres pozawałowy i rozrost gruczołu krokowego.
TLPD były w przeszłości najważniejszymi lekami przeciwdepresyjnymi, ale straciły na znaczeniu po wprowadzeniu SSRI w latach 90. ubiegłego wieku.
Trazodon hamuje transporter serotoniny i blokuje receptory serotoninergiczne 5-HT2. Stosuje się go w depresji z towarzyszącym lękiem, niepokojem i zaburzeniami snu. Trazodon zawarty jest np. w preparacie Trittico CR.
Wortioksetyna jest modulatorem przekaźnictwa serotoninergicznego – hamuje transporter serotoniny, blokuje receptory serotoninowe 5-HT3, 5-HT-7 i pobudza receptory 5-HT1A. Wywołuje podobne działania niepożądane jak leki z grupy SSRI, ale powoduje mniejsze zaburzenia czynności seksualnych.
Tę substancję można znaleźć np. w produkcie leczniczym Brintellix.
Mianseryna wpływa na receptory noradrenergiczne alfa2 i serotoninowe 5-HT2. Stosowana jest w depresji o nasileniu od lekkiego do znacznego, przebiegającej z zaburzeniami snu – jej skutki obejmują senność. Przykładowym preparatem zawierającym mianserynę jest Miansec.
Reboksetyna jest selektywnym inhibitorem transportera noradrenaliny. Działa aktywizująco, dlatego znajduje zastosowanie w leczeniu depresji z zahamowaniem psychoruchowym. Reboksetyna to substancja czynna produktu leczniczego Edronax.
Bupropion hamuje transporter dopaminy (i w mniejszym stopniu noradrenaliny). Wskazany jest w depresji z zahamowaniem ruchowym, nieodczuwaniem przyjemności (anhedonią) i nadmierną sennością oraz we wspomaganiu leczenia uzależnienia od nikotyny. Bupropion zawarty jest m.in. w preparacie Zyban.
Inhibitory monoaminooksydazy hamują rozpad neuroprzekaźników, przez co zwiększają ich stężenie w szczelinie synaptycznej.
Do obecnie stosowanych MAOI zaliczamy moklobemid, który zastosowanie znajduje głównie w depresji poudarowej i depresji w przebiegu choroby Parkinsona. Przykładem preparatu zawierającego moklobemid jest Aurorix.
Tianeptyna to lek stymulujący wychwyt zwrotny serotoniny. Wskazany jest w depresji o lekkim i umiarkowanym nasileniu oraz w reakcjach adaptacyjnych o typie depresyjnym. Jest lekiem dobrze tolerowanym, rzadko powodującym działania niepożądane. Popularnym preparatem z tą substancją czynną jest Coaxil.
Agomelatyna pobudza receptory melatoninergiczne M1 i M2 oraz blokuje receptory serotoninergiczne 5-HT2C. Działa przede wszystkim normalizująco na rytm okołodobowy, który często jest w depresji zaburzony. Agomelatyna zawarta jest np. w produkcie leczniczym Symago.
Leczeniem depresji zajmuje się przede wszystkim lekarz psychiatra. Farmakoterapia epizodu depresyjnego prowadzona jest zazwyczaj ambulatoryjnie, czyli bez przyjmowania pacjenta do szpitala.
Hospitalizacja konieczna jest tylko w najpoważniejszych przypadkach: kiedy zagrożone jest życie pacjenta z powodu silnych tendencji samobójczych, występują objawy psychotyczne, epizod przebiega z zahamowaniem lub niepokojem czy z odmawianiem przyjmowania pokarmów oraz płynów.
Aby terapia farmakologiczna była skuteczna, konieczne jest zastosowanie odpowiednio wysokiej dawki. Wskazane jest stosowanie najniższej skutecznej dawki, ale jeżeli skuteczna jest dopiero dawka maksymalna, to nie należy się jej obawiać.
Po dostosowaniu dawkowania efekt przeciwdepresyjny pojawia się po 2-4 tygodniach. Jeżeli po 4-8 tygodniach nie ma poprawy lekarz psychiatra może zadecydować o zmianie leku na inny.
Po uzyskaniu poprawy stanu pacjenta, należy leczyć depresję farmakologicznie jeszcze przez co najmniej 6 miesięcy, a w przypadku nawracających epizodów – nawet dłużej.
Jeżeli zostanie podjęta decyzja o zakończeniu farmakoterapii, to należy pamiętać, że nie powinno się odstawiać leków nagle, ponieważ grozi to wystąpieniem zespołu odstawiennego.
Dawkę leku należy stopniowo zmniejszać zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie oznacza to, że leki przeciwdepresyjne uzależniają i nie należy obawiać się takich skutków zastosowania leczenia.
Farmakoterapia, mimo że najważniejsza w leczeniu depresji, nie jest jedyną metodą. Istnieją także niefarmakologiczne sposoby, do których zaliczają się psychoterapia, terapia elektrowstrząsowa, fototerapia i inne.
Psychoterapia podtrzymująca wskazana jest u wszystkich pacjentów z depresją. Istnieje wiele nurtów psychoterapii różniących się między sobą podejściem, sposobem prowadzenia terapii i założeniami teoretycznymi, co umożliwia dostosowanie jej do problemu pacjenta.
Spośród szczególnie zalecanych w depresji najpopularniejsza jest terapia poznawcza. Pomaga ona w modyfikacji zaburzonych schematów poznawczych dotyczących własnej osoby, otoczenia i przyszłości. Może wspomagać farmakoterapię i zapobiegać nawrotom choroby.
Inne nurty psychoterapii, które mogą być pomocne w depresji to terapia interpersonalna (w celu poprawienia relacji z innymi osobami) i terapia małżeństw (jeżeli problemy małżeńskie stanowią przyczynę utrzymywania się depresji).
Najważniejszą z metod niefarmakologicznych leczenia depresji jest terapia elektrowstrząsowa. Wskazania do jej stosowania obejmują leczenie depresji ciężkiej, psychotycznej i lekoopornej. Wbrew obrazowi tworzonemu przez kulturę popularną jest to metoda o wysokiej skuteczności i potwierdzonym bezpieczeństwie – przeprowadza się ją w znieczuleniu ogólnym i z podaniem leków zwiotczających mięśnie.
Kolejną metodą jest fototerapia, czyli leczenie światłem, stosowana w depresji sezonowej. Polega na ekspozycji na światło o dużej jasności, najczęściej w kilkunastu sesjach, w godzinach rannych co około 1-2 dni.
Wspomagająco w leczeniu depresji można zastosować deprywację snu, zwłaszcza fazy REM (fazy snu, w której występują szybkie ruchu gałek ocznych). Przynosi ona szybką, lecz krótkotrwałą poprawę. Pomocne są również ćwiczenia gimnastyczne.
Obecnie poddawane badaniom są metody zabiegowe, takie jak przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, stymulacja nerwu błędnego oraz głęboka stymulacja mózgu.
Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,
Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h) tel. 116 111.
Marek Jarema Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016
Piotr Gałecki, Agata Szulc Psychiatria. Rozpoznania według ICD-11 Edra Urban & Partner, Wrocław 2023
Andrzej Kokoszka Zaburzenia depresyjne, artykuł dostępny w internecie [dostęp 28.09.2023] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.21.3.
Służba wojskowa to częsty temat w ostatnim czasie. Wymaga ona od kandydatów dobrego zdrowia fizycznego i psychicznego. Osoby ze zdiagnozowanymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak znaczące zaburzenia nerwicowe, osobowości, psychotyczne czy poważne uzależnienia, są zazwyczaj uznawane za niezdolne do służby. A czy osoba z depresją może pójść do wojska?
Artykuł
Zaburzenia snu należą do jednego z charakterystycznych objawów depresji. Dla pacjentów, którzy cierpią na tę chorobę psychiczną, bezsenne noce mogą być codziennością. Skutki takiego stanu rzeczy są odczuwalne również w ciągu dnia (m.in. spadek efektywności, chroniczne zmęczenie), a także negatywnie odbijają się na zdrowiu.
Artykuł
Setaloft 100 mg należy do leków przeciwdepresyjnych z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Wykorzystuje się go w przeciwdziałaniu nawrotom dużych epizodów depresyjnych, leczeniu zaburzeń depresyjnych.
Charakterystyka produktów leczniczych