Sposoby na kaca i jak go uniknąć?

Przyczyny powstawania kaca

Nieprzyjemne odczucia po przyjęciu zbyt dużej ilości alkoholu etylowego zaczynają ujawniać się kiedy stężenie alkoholu we krwi zbliża się do zera.

Jak objawia się kac?

Najczęstszymi symptomami kaca są: uczucie pragnienia, suchość w jamie ustnej, osłabienie, ból i zawroty głowy, zaburzenia nastroju i zachowania, uczucie rozbicia, drżenie rąk, tachykardia (zbyt szybka akcja serca) i kołatanie serca, nadwrażliwość na światło i dźwięk, zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka ).

Mogą wystąpić także zaburzenia snu, zaburzenia funkcji poznawczych (np. pamięci czy uwagi) i osłabienie zdolności psychomotorycznych.

Czy kac jest tym samym co zatrucie alkoholowe?

Objawów kaca nie należy mylić z objawami zatrucia alkoholem etylowym, które może być stanem zagrożenia życia.

Jeśli po spożyciu alkoholu wystąpią symptomy takie jak: silne wymioty, splątanie i zaburzenia świadomości, drgawki, zmniejszenie napięcia mięśniowego, zaburzenia oddechu, sinica, hipotermia, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Czynniki ryzyka wystąpienia kaca

Na wystąpienie objawów kaca bardziej narażone są kobiety ze względu na mniejszą zawartość wody w organizmie, mniejszą masę ciała oraz mniejsze tempo metabolizmu alkoholu.

Wystąpieniu kaca sprzyja także starszy wiek i pochodzenie azjatyckie.

Większe nasilenie kaca obserwuje się przy jednoczesnym stosowaniu alkoholu i nikotyny, ponieważ obie te substancje działają neurotoksycznie. Papierosy zaburzają proces oddychania wewnątrzkomórkowego, co powoduje jeszcze większe zakwaszenie organizmu i utrudnia detoksykację.

“Syndrom dnia następnego” jest bardziej prawdopodobny przy piciu trunków o nasyconym kolorze i bogatym smaku, przy mieszaniu różnych rodzajów alkoholi i napojów, szczególnie gazowanych oraz przy spożywaniu alkoholu na czczo.

Obalono natomiast tezę mówiącą, że mocniejszy alkohol spożyty przed słabszym chroni przed wystąpieniem kaca. Nie jest ważna kolejność przyjmowanych trunków, a ich ilość i indywidualna zdolność do metabolizowania.

Skąd wynikają objawy kaca?

Nie jest jasno wyjaśnione, dlaczego po zmetabolizowaniu alkoholu przez organizm zaczynają pojawiać się przykre objawy. Jedna z teorii mówi, że przyczyną jest toksyczny wpływ metabolitów alkoholu etylowego, przede wszystkim aldehydu octowego.

Blokada enzymu usuwającego aldehyd z organizmu - dehydrogenazy aldehydowej, znacznie zwiększa nasilenie objawów “choroby dnia następnego”. Jest to szczególnie widoczne wśród Japończyków, u których częściej niż u innych nacji występuje mniej aktywna izoforma tego enzymu. Stężenie aldehydu octowego po spożyciu takiej samej ilości alkoholu jak przedstawiciel innego kraju, jest u nich 10-20 razy większe. Skutkuje to zespołem nietolerancji alkoholu objawiającym się m.in. zaczerwieniem twarzy, tachykardią, niedociśnieniem, wymiotami, zmiennością nastroju i sennością.

W farmakologii wykorzystano efekt blokowania dehydrogenazy aldehydowej do leczenia uzależnienia od alkoholu. Lek - Disulfiram powoduje, że po spożyciu nawet niewielkiej ilości alkoholu pojawiają się silne objawy kaca, które mają zniechęcić do dalszego spożywania trunku.

Kac spowodowany może być także szkodliwym wpływem zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej na komórki mózgu i innych narządów.

Kolejna teoria głosi, że za powstanie kaca odpowiedzialne są domieszki innych substancji zawartych w alkoholu np. metanolu, glikolu, acetonu lub tanin. Im większe nasycenie barwy i bardziej wyrazisty smak alkoholu, tym większa częstotliwość i nasilenie objawów kaca. Dlatego mniejsze ryzyko wystąpienia objawów następuje po spożyciu napojów powstałych na bazie alkoholu rektyfikowanego (czysta wódka) niż po spożyciu piwa, wina lub wódek gatunkowych (rum, gin, brandy, whisky).

Według teorii Piliniusza kac może być spowodowany stresem oksydacyjnym. W wyniku metabolizmu alkoholu powstaje zbyt dużo wolnych rodników, które usuwane są z organizmu w sposób niewystarczający. Glutation - jeden z najważniejszych antyoksydantów zużywany jest przez organizm zbyt szybko, a do odbudowy jego zapasów potrzebne są większe niż standardowe ilości aminokwasów, przede wszystkim L-cysteiny. Cysteina zawarta jest m.in. w pierwszym leku na kaca, wynalezionym 20 wieków temu - sowich jajach.

Dlaczego pojawiają się objawy kaca?

Kac jako skutek zaburzeń wodno-elektrolitowych

Jedną z przyczyn wystąpienia objawów po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu jest zaburzenie równowagi wodno-elektrolitowej.

Alkohol hamuje działanie hormonu antydiuretycznego - wazopresyny, co powoduje, że produkowana jest większa niż standardowo ilość moczu. Skutkuje to odwodnieniem komórek, co objawia się nasilonym uczuciem pragnienia, suchością w jamie ustnej, bólem i zawrotami głowy oraz osłabieniem.

Wielomocz sprzyja także usuwaniu nadmiernych ilości elektrolitów. Niedobór potasu, sodu, wapnia, fosforanów i magnezu objawia się drżeniem, skurczami i bólami mięśni, obrzękami, osłabieniem, pogorszeniem samopoczucia, zaburzeniami rytmu i kołataniem serca.

Na zaburzenia wodno-elektrolitowe wpływ mają także zwiększona potliwość i wymioty, które mogą wystąpić po spożyciu alkoholu.

Kac jako skutek zaburzenia metabolizmu węglowodanów

Spożywanie alkoholu powoduje zaburzenie gospodarki węglowodanowej.

W normalnych warunkach przy zbyt małym stężeniu glukozy we krwi trzustka wydziela glukagon, co stymuluje wątrobę do uwolnienia zapasów glukozy i wyrównania glikemii.

Jeśli jednak w krwioobiegu obecny jest alkohol, wątroba w pierwszej kolejności zajmuje się detoksykacją, a nie kontrolą glikemii. Sprzyja to wystąpieniu hipoglikemii, która objawia się drżeniem, kołataniem serca, zaburzeniami zachowania oraz zmęczeniem.

Kac jako skutek podrażnienia przewodu pokarmowego

Jednymi z bardziej uciążliwych objawów kaca są zaburzenia żołądkowo-jelitowe w postaci bólów brzucha, nudności i wymiotów. Spowodowane są one podrażnieniem śluzówki żołądka i jelit, zwiększeniem wydzielania kwasu żołądkowego i enzymów trzustkowych oraz opóźnieniem opróżniania żołądkowego.

Osłabiona jest także perystaltyka, co sprzyja luźnym stolcom.

Kac jako skutek zaburzenia rytmu snu i czuwania

Spożywanie alkoholu sprzyja także zaburzeniom rytmu snu i czuwania. Sen jest zbyt krótki, słabej jakości, z przerwami. Osoby z “syndromem dnia poprzedniego” mogą przez to czuć się zmęczone, skołowane i niedospane.

Kac jako skutek wpływu na naczynia krwionośne

Alkohol powoduje rozszerzenie się naczyń i tym samym zwiększa napływ krwi do konkretnych narządów.

Rozszerzenie się naczyń zlokalizowanych w skórze skutkuje zaczerwienieniem, uczuciem gorąca i zwiększoną potliwością.

Z kolei efekt rozszerzenia się naczyń mózgowych możemy obserwować jako poalkoholowy ból głowy.

Sposoby by uniknąć kaca

Mimo iż nie wynaleziono jeszcze środka, który ze stuprocentową skutecznością zapobiegałby wystąpieniu kaca, istnieją sposoby, które czynią objawy “syndromu dnia poprzedniego” mniej dokuczliwymi.

Przede wszystkim należy zachować umiar, gdyż duże dawki alkoholu, pite z wysoką częstotliwością, zwiększają ryzyko wystąpienia kaca.

Co robić przed przyjęciem?

Jeśli impreza planowana jest z wyprzedzeniem, warto na parę dni przed rozpocząć przygotowania. Przez kilka dni można suplementować witaminę C oraz B12 , by zapobiec ewentualnym niedoborom, które sprzyjają powstawaniu kaca.

Przed rozpoczęciem spożywania alkoholu należy być wyspanym i wypoczętym. Powinno się zjeść spory posiłek, najlepiej tłuszczowy, gdyż picie na pusty żołądek powoduje szybsze wchłanianie alkoholu.

Istnieje także teoria mówiąca, że przyjęcie węgla aktywowanego przed spożyciem alkoholu absorbuje szkodliwe metabolity etanolu.

Co robić w trakcie przyjęcia?

Podczas przyjęcia nie zaleca się spożywania dużej ilości słonych przekąsek gdyż działają drażniąco na żołądek. Zamiast tego warto sięgnąć po konkretne, najlepiej ciepłe posiłki zmniejszając tym samym ryzyko hipoglikemii oraz spowalniając tempo wchłaniania alkoholu.

Ważne jest, by pamiętać o piciu dużych ilości niegazowanej wody mineralnej. Zapobiega to odwodnieniu, które jest główną przyczyną wystąpienia objawów kaca.

Alkoholu nie należy także łączyć z innymi używkami np. papierosami, gdyż zaburza to proces detoksykacji etanolu.

Istnieją zasady określające jakich trunków należy unikać oraz w jaki sposób pić, by zmniejszyć szansę na wystąpienie przykrych objawów dnia następnego. Kolejne porcje alkoholu powinno się wypijać w odstępach co najmniej dwudziestominutowych, gdyż tyle czasu potrzeba, by alkohol wchłonął się do krwioobiegu. Nie powinno się przetrzymywać trunku w jamie ustnej ani pić przez słomkę, ponieważ to zwiększa tempo wchłaniania alkoholu.

By zapobiec zaburzeniom żołądkowo-jelitowym, powinno się unikać mieszania alkoholi oraz spożywania kolorowych napojów gazowanych. Im mniejsza zawartość dodatkowych substancji w alkoholu m.in. metanolu, tym mniejsza szansa na wystąpienie kaca. Z tego powodu zaleca się sięganie po trunki o mniejszym nasyceniu koloru np. po wódkę zamiast whisky.

Istnieją także farmakologiczne sposoby przeciwdziałające występowaniu przykrych objawów poalkoholowych. Można stosować preparaty zawierające kwas bursztynowy lub fumarowy, które przyspieszają cykl enzymatycznej przemiany aldehydu octowego.

Lekami można także wspomagać proces antyoksydacji. Zaleca się przyjmowanie witaminy C jako przeciwutleniacza oraz aminokwasów takich jak cysteina i glicyna jako substraty do odbudowy glutationu.

Doskonałym źródłem, który zawiera wszystkie te substancje jest np. 2KC. Przyjmuje się 2-3 tabletki przed i w trakcie spożywania alkoholu, oraz 2-3 tabletki bezpośrednio po zakończeniu.

N-acetylocysteina zawarta jest także w preparacie ACC lub Fluimucil.

Co robić po przyjęciu?

Przed snem powinno się wypić szklankę wody i zostawić uchylone okno w sypialni, by zapewnić organizmowi jak najwięcej tlenu.

Zalecany jest chłodny prysznic oraz dokładne umycie zębów.

Sposoby walki z kacem

Od XI wieku do dziś istnieją zwolennicy teorii mówiącej “Czym się strułeś, tym się lecz”. Teoria ta zakłada, że za objawy kaca odpowiedzialne są śladowe ilości metanolu obecne w wypitych trunkach. Jeśli wypije się kolejną porcję etanolu, który wątroba metabolizuje w sposób priorytetowy, spowolni się metabolizm metanolu i tym samym zmniejszają się objawy kaca.