Opublikowano 04.12.2023
Już od starożytności antykoncepcja opierała się w głównej mierze na kontroli kobiecej rozrodczości. Do dziś mężczyźni mają do dyspozycji wyłącznie prezerwatywy oraz bardziej inwazyjną metodę - sterylizację chirurgiczną.
W ostatnich latach obserwuje się jednak wzrost intensywności badań nad innymi formami męskiej antykoncepcji - antykoncepcji przyszłości.
Antykoncepcja już od starożytności stanowiła bardzo poważny problem wśród ludzi w wieku rozrodczym. Metody, którymi się posługiwano zazwyczaj oddziaływały na kobiecą rozrodczość, a trend ten pozostał z nami do dziś.
Kobiety wsuwały do pochwy przedmioty mające zablokować przepływ nasienia (np. kłębki waty) czy substancje, które zmieniając pH pochwy miały utrudniać ruch plemników (np. odchody krokodyla). Spożywały także toksyczne rośliny, które hamowały ich rozrodczość oraz działały poronnie np. kwiaty Sylfionu.
Wśród panów zainteresowanie antykoncepcją było dużo mniejsze, ale też metody chronienia partnerki przed zajściem w ciążę były bardziej ograniczone. Jedyną opcją zapobiegającą przedostaniu się plemników w okolicę szyjki macicy były metody mechaniczne - prezerwatywy.
Niewiele się zmieniło w tej kwestii do czasów dzisiejszych. Mimo iż świadomość społeczeństwa rośnie, a metody antykoncepcji damskiej doskonalone są od wielu lat (pierwsze prace nad tabletką antykoncepcyjną dla kobiet rozpoczęły się w 1950 roku), rozwiązania dla mężczyzn pozostają niezmienne.
W ostatnich latach rozpoczęły się badania nad męską hormonalną antykoncepcją. Istnieją już doniesienia o powodzeniu testów klinicznych niektórych preparatów. Kwestią czasu jest więc zwiększenie różnorodności antykoncepcji i równoważenie udziału mężczyzn i kobiet w kontroli urodzeń.
Antykoncepcja hormonalna dla kobiet dostępna jest wyłącznie po okazaniu recepty lub e-recepty.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Barierowe środki ochrony - prezerwatywy - są najstarszą, jedną ze skuteczniejszych oraz najbardziej popularną z metod męskiej antykoncepcji. Występują w wielu rozmiarach i rodzajach, można je kupić bez recepty, w konkurencyjnej cenie w większości aptek i drogerii.
Najpopularniejszym miernikiem skuteczności antykoncepcji jest wskaźnik Pearla. Ocenia on ilość ciąż na 100 par regularnie współżyjących, stosujących daną metodę antykoncepcji. Im wskaźnik jest niższy, tym metoda cechuje się większą skutecznością.
Prezerwatywy są stosunkowo skuteczną metodą - skuteczniejszą niż środki barierowe dla kobiet czy naturalne metody planowania rodziny, ustępują jedynie preparatom hormonalnym dedykowanym dla kobiet.
Najniższy spodziewany wskaźnik Pearla dla prezerwatyw wynosi 3, z kolei wskaźnik rzeczywisty 14. Ta różnica wynika z częstych błędów podczas używania prezerwatyw - trzeba pamiętać o niej przy każdym stosunku, a produkt musi być nieuszkodzony.
Prezerwatywa ma jednak jeszcze jedną ważną funkcję. Jako jedyna z dostępnych sposobów ochrony przed poczęciem chroni także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (np. AIDS, kiła, rzeżączka, wirusowe zapalenie wątroby).
Było to szczególnie istotne podczas epidemii AIDS w latach 80. XX w. Aktualnie używanie prezerwatyw w tym wskazaniu zaleca się przede wszystkim osobom prowadzącym nieregularne życie seksualne, często zmieniających partnerów lub decydujących się na bardziej niebezpieczne aktywności.
Na rynku dostępne jest wiele rodzajów prezerwatyw, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie. Najpowszechniejsze i najtańsze są kondomy lateksowe, mogą one jednak wywoływać reakcje uczuleniowe. W przypadku alergii na lateks warto sięgnąć po produkty stworzone z substancji nielateksowych lub poliuretanowych.
Zróżnicowana jest także grubość materiału, z której stworzona jest prezerwatywa. Jeśli para planuje intensywny i długotrwały stosunek, warto sięgnąć po produkt grubszy i bardziej odporny na uszkodzenia mechaniczne.
Jeśli kochankowie chcą zwiększyć intensywność doznań, mogą wybrać prezerwatywę o cienkich ściankach lub zaopatrzoną w dodatkowe wypustki lub prążki stymulujące partnerkę.
By urozmaicić bezpieczny seks oralny warto wybrać kondomy smakowe.
Prezerwatywy mogą być także pokryte dodatkowymi substancjami np. lubrykantem lub benzokainą, która opóźnia męski wytrysk.
Przed zakupem prezerwatywy należy sprawdzić datę ważności produktu, czy opakowanie nie jest uszkodzone oraz czy ma certyfikat CE, co świadczy o spełnieniu rygorystycznych europejskich norm jakości.
Ważny jest także dobór odpowiedniego rozmiaru. Standardowa wielkość to 180-200 mm długości i 53-56 mm szerokości, jednak dostępne są także wersje XL.
Aby dobrać odpowiedni rozmiar kondomu należy zmierzyć obwód penisa i jego długość podczas wzwodu. Prawidłowo dopasowany nie powinien się zsuwać ani być zbyt ciasny.
By nie dopuścić do uszkodzenia prezerwatywy należy ją odpowiednio przechowywać. Niewskazane jest noszenie kondomu w tylnej kieszeni spodni, narażanie jej na promienie słoneczne, duże wahania temperatury lub wilgotności.
Jeśli podczas stosunku zamierza się korzystać z dodatkowych środków nawilżających, należy wybrać preparat na bazie wody, gdyż lubrykanty na bazie tłuszczu (kremy, olejki) niszczą lateks, przez co antykoncepcja może być nieskuteczna.
Kluczowym elementem, który zapewnia skuteczność antykoncepcji jest prawidłowe nałożenie prezerwatywy. Prezerwatywy są preparatami jednorazowymi. Nie można nakładać więcej niż jednej prezerwatywy na raz, przeciwwskazane jest także jednoczesne używanie prezerwatyw dla kobiet.
Kondom nakłada się na penisa bezpośrednio przed stosunkiem podczas pełnego wzwodu. Opakowanie należy rozerwać od strony ząbkowanej, ważne jest by robić to ostrożnie, bez użycia ostrych przedmiotów, zębów lub paznokci, bo można niechcący uszkodzić produkt.
Jeśli po otwarciu paczki cokolwiek wzbudzi niepokój np. widoczne jest uszkodzenie materiału, należy wyrzucić produkt i użyć inny.
By ułatwić rozwijanie prezerwatywy można delikatnie w nią dmuchnąć, następnie należy ścisnąć w palcach końcówkę, aby usunąć powietrze. Nie puszczając końcówki, drugą ręką należy zacząć rozwijać produkt na członka, zrolowany fragment powinien znajdować się po zewnętrznej stronie prezerwatywy.
Jeśli w trakcie stosunku kodom zacznie się zwijać, należy nasunąć go z powrotem. Jeśli zsunie się z członka lub pęknie, należy jak najszybciej przerwać współżycie, wyrzucić produkt i założyć kolejny.
Po wytrysku należy niezwłocznie, jeszcze podczas wzwodu, wysunąć członek z pochwy kobiety, przytrzymując prezerwatywę przy podstawie penisa, zdjąć kodom, zawinąć w chusteczkę i wyrzucić.
Trzecią dostępną metodą antykoncepcji dla mężczyzn jest sterylizacja chirurgiczna - wazektomia. Jest to procedura inwazyjna, polegająca na przecięciu nasieniowodów tak, by uniemożliwić transport plemników z jąder do przewodu wytryskowego.
Mimo iż sterylizacja jest trwałą ingerencją w zdolność płodną mężczyzny, stosowanie jej w Polsce jest legalne dlatego, że ma odwracalny charakter. Mężczyzna nie traci umiejętności produkcji plemników, więc nawet jeśli rewazektomia okaże się nieskuteczna, wciąż można chirurgicznie pobrać plemniki i dokonać zapłodnienia in vitro.
Skuteczność męskiej sterylizacji chirurgicznej szacuje się na 99,99% tzn. że w 1 na 1000 przypadków dojdzie do zapłodnienia.
Ważne jest, aby do czasu uzyskania potwierdzenia azoospermii (nieobecność plemników w spermie) stosować dodatkowe metody antykoncepcji.
Sterylizacja chirurgiczna przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym i trwa około 30 minut. Chirurg robi niewielkie nacięcie na mosznie po obu stronach i bez użycia skalpela preparuje powrózek nasienny. Fragment nasieniowodu zostaje wycięty, a wolne końce zamyka się się za pomocą szwów lub klipsów. Blizny po zabiegu są niemal niewidoczne.
Wazektomia jest bezpiecznym zabiegiem, ale jak w każdej procedurze ingerującej w ciało mogą pojawić się powikłania. Bezpośrednio po zabiegu pacjenci obserwują obrzęk, zaczerwienienie, ból moszny i jąder. W większości dolegliwości te ustępują samoistnie, jednak u 13-25% mężczyzn ból może utrzymywać się kilka tygodni.
Wśród poważniejszych działań niepożądanych możemy obserwować krwiaka lub siniaka w miejscu cięcia, choć wykonywanie zabiegu metodą no scalpel znacznie zmniejsza to ryzyko. Pojawić się mogą również stany zapalne rany lub najądrza.
W 2% przypadków dochodzi do wczesnej rekanalizacji - samoistnego udrożnienia się nasieniowodów, co stwierdzamy, gdy po upływie 6 miesięcy od zabiegu w spermie obecne są ruchliwe plemniki. W takich przypadkach zaleca się wykonanie ponownej wazektomii.
Poza tym należy pamiętać, że ta metoda antykoncepcji nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. W tym zakresie skuteczne są tylko prezerwatywy.
Sterylizacja nie ma negatywnego wpływu na jakość współżycia. Nie niesie za sobą również ryzyka wystąpienia impotencji czy raka jądra. Zachowany zostaje także dotychczasowy popęd seksualny , gdyż zabieg nie ingeruje w żaden sposób w gospodarkę hormonalną.
Mężczyzna w normalny sposób produkuje spermę - nie zmienia się jej objętość i wygląd, w jej składzie nie ma po prostu plemników.
Efekt antykoncepcyjny wazektomii jest stały, ale możliwy do odwrócenia, z tego powodu sterylizacja mężczyzn jest legalna w większej liczbie państw niż sterylizacja kobiet.
Około 6% mężczyzn decyduje się na zabieg rewazektomii - udrażniania nasieniowodów. Jest to zabieg bardziej skomplikowany i wymaga znieczulenia ogólnego. Łączy się dwa fragmenty nasieniowodu i po sprawdzeniu drożności zszywa się je ze sobą pod kontrolą mikroskopu.
Efektywność zabiegu zależna jest od czasu, który upłynął od zabiegu, umiejętności chirurga oraz wyboru rodzaju procedury. Szacuje się, że odsetek ciąż po rewazektomii w okresie do 3 lat po przecięciu nasieniowodów to 76%, w okresie od 3 do 8 lat - 53%, w okresie od 9 do 14 lat - 44%. Po ponad 15 latach - tylko 30%.
Nawet jeśli zabieg rewazektomii okazał się nieskuteczny, zawsze istnieje możliwość poddania się biopsji jąder i chirurgicznego pobrania plemników. Taki plemnik może być wykorzystany do zapłodnienia komórki jajowej metodą in vitro.
A co w sytuacji, gdy mężczyzna wie, że w przyszłości może zmienić zdanie odnośnie posiadania potomstwa, jednak nie chce poddawać się kolejnym procedurom chirurgicznym po wykonaniu sterylizacji chirurgicznej? W takim wypadku możliwe jest pobranie nasienia przed wazektomią i przechowywanie go w banku spermy.
Za najbardziej obiecującą alternatywę dla wazektomii uważa się preparat RISUG. Indyjscy naukowcy ogłosili, że zakończyli III fazę badań klinicznych na 303 ochotnikach. Uzyskali skuteczność antykoncepcji na poziomie 97,3% i nie odnotowali żadnych działań niepożądanych.
Niewykluczone, że w ciągu kilku miesięcy po zatwierdzeniu produktu przez inspekcję kontroli leków, będzie on dostępny na indyjskim rynku. Nie wiadomo jednak, czy i kiedy preparat miałby wejść na europejski rynek. Nad podobnym produktem o nazwie VASAGEL pracują także zespoły badawcze ze Stanów Zjednoczonych i Europy, choć tu prace są dalece mniej posunięte.
Ta metoda antykoncepcji polega na wstrzyknięciu do nasieniowodów polimeru, który częściowo blokuje przepływ plemników, a dodatnio naładowane cząstki substancji uszkadzają resztę męskich komórek płciowych, tak że nie są one zdolne do zapłodnienia komórki jajowej.
Efekt takiego zabiegu jest trwały - zastrzyk chroni przed zajściem w ciążę przez 13 lat, ale możliwy jest do odwrócenia w każdym momencie. By odblokować nasieniowody wystarczy wstrzyknąć do nich substancje rozpuszczające i wypłukujące polimer - DMSO i NaHCO3.
Ze względu na krótkotrwały charakter badań nad preparatem, wątpliwości budzi jednak długofalowy efekt polimeru na komórki nasieniowodów. Istnieje również obawa przed całkowitym ubezpłodnieniem po dłuższym czasie stosowania.
Kolejnym sposobem antykoncepcji, o którym warto wspomnieć jest będąca w fazie badań zatyczka nasieniowodowa - Bimek SLV.
Produkt ma postać poliuretanowej zastawki, którą wszczepia się do nasieniowodów. Otwarta zapewnia normalny przepływ plemników z jąder do przewodu wytryskowego, zamknięta blokuje transport plemników i tym samym uniemożliwia zapłodnienie. Zastawkę kontroluje się za pomocą włącznika, który wyczuwalny jest przez skórę prącia.
Nie wiadomo, czy w dalszej perspektywie ciało obce znajdujące się w nasieniowodzie nie spowoduje nasilonego zapalenia i włóknienia, co skutkowałoby trwałą niepłodnością.
W ostatnich latach intensywnie prowadzone są badania nad hormonalnymi metodami antykoncepcji dla mężczyzn, jednak żaden preparat nie został jeszcze dopuszczony do powszechnego stosowania.
Może być to spowodowane niepokojącymi zmianami ogólnych parametrów nasienia. Jeszcze 30 lat temu w 1 ml spermy obecnych było 100 milionów plemników, w dzisiejszych czasach jest już ich tylko 15 milionów. Badacze mają obawy, że ingerencja w męską gospodarkę hormonalną może wywołać długofalowy negatywny wpływ na zdolności reprodukcyjne mężczyzn.
Ponadto stosowanie hormonalnych preparatów wiąże się z działaniami niepożądanymi np. osłabieniem libido czy gorszym samopoczuciem, co dla badanej grupy ochotników było nie do zaakceptowania.
Działanie hormonalnych metod antykoncepcji miałoby polegać na zahamowaniu spermatogenezy (produkcji plemników) poprzez podanie sztucznego testosteronu w formie zastrzyków. Wbrew pozorom taki dodatkowy męski hormon płciowy nie zwiększa płodności, a wręcz odwrotnie - hamuje naturalnie produkowany testosteron.
Niestety, zastosowanie egzogennego testosteronu wiąże się ze zmianami w obrazie biochemicznym krwi, przerostem prostaty, a także w długiej perspektywie - możliwym zmniejszeniem zdolności reprodukcyjnych.
Innym badanym sposobem antykoncepcji jest podawanie w formie tabletek sztucznego testosteronu wraz z progestagenem, który działa poprzez zahamowanie produkcji spermy.
Duże nadzieje wiąże się także z wykorzystaniem SARM - selektywnych androgenowych receptorowych modulatorów.
Za potencjalną alternatywę męskiej antykoncepcji uważa się także immunoantykoncepcję. Naukowcy od lat starają się wynaleźć "szczepionkę antykoncepcyjną", której działanie miałoby bazować na produkcji przez organizm mężczyzny autoprzeciwiał przeciwko białkom plemników.
Badana jest także termiczna i ziołowa metoda ochrony przed ciążą.
Z powodu braku innych możliwości antykoncepcji, mężczyźni od wiek wieków starali się uchronić swoje partnerki przed zajściem w ciążę poprzez stosunek przerywany. Do wytrysku dochodzi tu poza organizmem kobiety, w związku z czym większość plemników nie dociera w okolicę szyjki macicy.
Stosunek przerywany nie jest skuteczną metodą zapobiegania ciąży - wskaźnik Pearla dla stosunku przerywanego wynosi 10-35. Z tego powodu nie powinien być on w ogóle uznawany za metodę antykoncepcji.
Mimo iż podczas stosunku przerywanego większość plemników nie dostaje się do pochwy kobiety, mogą one znaleźć się także w preejakulacie - wydzielinie produkowanej przez gruczoły opuszkowo-cewkowe u mężczyzny, pojawiającej się przed wytryskiem, która ma za zadanie nawilżyć oraz neutralizować kwaśny odczyn pochwy.
Plemniki mogą również przez nieuwagę zostać manualnie przeniesione do pochwy kobiety.
Ponadto opanowanie techniki stosunku przerywanego jest bardzo trudne, gdyż mężczyzna musi doskonale znać własną fizjologię i rozpoznawać oznaki zbliżającego się wytrysku. Czas od rozpoczęcia współżycia do ejakulacji za każdym razem może być inny i jest on zależny od wielu czynników np. ilość stosunków danego dnia, stopień podniecenia seksualnego, stres czy problemy zdrowotne.
Długotrwałe stosowanie stosunku przerywanego może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne. Konieczność stałej kontroli ogranicza swobodę podczas stosunku i może wiązać się z uzyskaniem niepełnej satysfakcji.
Długotrwałe praktykowanie stosunku przerywanego może prowadzić również do problemu przedwczesnego wytrysku, niemożności uzyskania orgazmu i nerwicy na tle seksualnym.
Dodatkowo w takim układzie antykoncepcja całkowicie zależna jest od mężczyzny, co może wiązać się z dużą dawką stresu u kobiety.
Lek Axia to popularny środek antykoncepcyjny stosowany przez kobiety na całym świecie. Jest to złożony hormonalny preparat antykoncepcyjny, składa się z dwóch substancji czynnych: etynyloestradiolu i drospirenonu.W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej lekowi Axia, analizując jego skład, działanie oraz korzyści i potencjalne skutki uboczne. Dowiemy się, jak etynyloestradiol i drospirenon wpływają na organizm kobiety, jakie są mechanizmy działania leku Axia i w jaki sposób przyczynia się do zapobiegania ciąży.
Charakterystyka produktów leczniczych
Plastry antykoncepcyjne to nowoczesna, skuteczna metoda zapobiegania ciąży. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tej formie antykoncepcji, omówimy jej zalety i potencjalne wady, a także doradzimy, dla kogo jest najbardziej odpowiednia.Antykoncepcja hormonalna dostępna jest tylko na receptę (recepta online).
Artykuł
Jedną z obaw kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną jest jej wpływ na płodność. Czy antykoncepcja hormonalna odbiera płodność kobiety? Czy po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej płodność jest taka sama jak przed przyjmowaniem pigułek?
Artykuł