Zaburzenia erekcji - przyczyny i leczenie

Czym jest erekcja? Jak powstaje erekcja?

Zaburzenia erekcji - jakie są ich przyczyny?

Dysfunkcje seksualne są dla mężczyzn wyjątkowo trudną i wstydliwą przeszkodą, z tego powodu tylko część chorych zgłasza swoje kłopoty lekarzowi pierwszego kontaktu. Nie jest to rozsądne postępowanie, gdyż lekarz może poradzić, jak zmniejszyć problem lub wprowadzić leczenie.

Ponadto nowo pojawiające się zaburzenia mogą być cenną wskazówką informującą o możliwych procesach chorobowych lub zmianach hormonalnych zachodzących w organizmie.

Czym są zaburzenia erekcji?

Zaburzenia erekcji (dawna nazwa: impotencja) to trudność w uzyskaniu lub utrzymaniu erekcji w co najmniej 25% prób stosunku, utrzymująca się minimum 3 miesiące.

Szacuje się, że ponad połowa przypadków zaburzeń erekcji dotyczy mężczyzn po 50 roku życia, jednak problem ten może zaistnieć w każdym wieku. Przypadłość ta zaczyna przybierać znamiona choroby cywilizacyjnej - jej częstotliwość ma tendencję wzrostową, a wiek panów borykających się z tą dysfunkcją ulega obniżeniu.

Zaburzenia erekcji jako skutek innych schorzeń

Zaburzenia erekcji spowodowane są przede wszystkim zmianami organicznymi i mają najczęściej charakter mieszany. W większości przypadków występują na podłożu zaburzeń krążenia w przebiegu miażdżycy, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego lub chorób naczyń obwodowych.

Dysfunkcji seksualnej sprzyjają także zaburzenia hormonalne, najczęściej spadek testosteronu i DHEAS wynikający z andropauzy, także hiperprolaktynemia oraz zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy.

Szczególnie częste w starszym wieku choroby gruczołu krokowego np. łagodny przerost lub nowotwór oraz związane z nimi zabiegi operacyjne np. elektroresekcja przezcewkowa gruczolaka stercza (TURP) także mogą utrudniać osiągnięcie wzwodu.

Zaburzenia erekcji mogą rozwijać się na tle neurogennym np. po urazach kręgosłupa lub rdzenia kręgowego, udarze mózgu lub w stwardnieniu rozsianym.

Przy diagnostyce należy pochylić się też nad rodzajem leków przyjmowanych przez mężczyznę. Szczególny wpływ mogą mieć leki przeciwnadciśnieniowe, przeciwpsychotyczne i antydepresanty.

Zaburzenia erekcji jako efekt niehigienicznego trybu życia

Na występowanie zaburzeń erekcji ogromny wpływ ma prowadzenie niehigienicznego trybu życia. Niedobory snu oraz bezdech senny, stres oraz stosowanie używek np. alkoholu, papierosów lub narkotyków mogą zredukować libido, utrudniać uzyskanie erekcji i zmniejszać satysfakcję płynącą z seksu nawet u młodych mężczyzn.

Zaburzenia erekcji jako efekt problemów w życiu prywatnym

U młodych mężczyzn szczególnie często zaburzenia erekcji mają tło psychologiczne. Mogą wiązać się z kompleksami, lękiem przed seksualnością lub niechcianą ciążą, poczuciem winy, konfliktem z drugą połówką, zaburzeniami nastroju np. depresją lub zaburzeniami nerwicowymi.

Niefarmakologiczne sposoby leczenia zaburzeń erekcji

Skoro jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń erekcji są choroby ogólnoustrojowe, podstawą leczenia musi być zmiana stylu życia. Najważniejszym długodystansowym celem powinna być normalizacja masy ciała i wyrównanie zaburzeń metabolicznych.

Zwiększ poziom aktywności fizycznej!

Regularna aktywność fizyczna, poprzez intensyfikację zużycia zasobów energetycznych oraz redukowanie nadmiaru tkanki tłuszczowej, sprzyja utracie nadmiaru kilogramów.

Ćwiczenia aerobowe, np. bieganie, kolarstwo, poprawiają funkcjonowanie układu krążenia - gwaranta prawidłowego wzwodu. Z kolei ćwiczenia siłowe, np. podnoszenie ciężarów, stymulują produkcję testosteronu przez jądra, co przyczynia się do wzrostu libido (popędu płciowego).

Zmień dietę!

Dieta umożliwiająca długie i zdrowe życie oraz satysfakcjonujące pożycie seksualne powinna mieć kaloryczność dopasowaną do potrzeb mężczyzny oraz zapewniać odpowiednie ilości mikro i makroskładników.

Zaleca się 4-5 posiłków dziennie, w stałych odstępach czasu, opartych na produktach roślinnych zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz odtłuszczonych produktach mlecznych. Należy ostrożnie spożywać produkty solone oraz słodzone sacharozą lub syropem glukozowo-fruktozowym.

Niewskazane są także produkty bogate w tłuszcze trans np. gotowe wyroby cukiernicze i garmażeryjne, zupy instant.

Bardzo ważna jest także rezygnacja z używek. Nikotyna zawarta w papierosach powoduje skurcz tętnic i tym samym utrudnia dopływ krwi do prącia, upośledza żylny mechanizm zastawkowy, co sprzyja odpływowi krwi z penisa, przyspiesza również postęp miażdżycy.

Z kolei alkohol zmienia sposób przekazywania bodźców z mózgu do narządów płciowych, zmniejsza produkcję testosteronu i negatywnie wpływa na układ krążenia.

Ćwicz mięśnie Kegla!

Silne mięśnie dna miednicy ułatwiają osiągnięcie wzwodu, a ich skurcz podczas stosunku umożliwia opóźnienie momentu uzyskania wytrysku. Dodatkowo zmniejszają ryzyko pojawienia się w przyszłości dolegliwości związanych z nietrzymaniem moczu.

By wyczuć w swoim organizmie mięśnie Kegla, można spróbować zahamować strumień moczu podczas mikcji. Po nauczeniu się tej czynności warto wielokrotnie w ciągu doby napinać mięśnie dna miednicy na kilka sekund, a później rozluźniać.

Należy jednak pamiętać, że ćwiczenia te wykonuje się "na sucho", tzn. nie stosujemy ich podczas oddawania moczu, gdyż może to spowodować infekcję pęcherza.

Zadbaj o zdrowie psychiczne!

W dzisiejszych czasach bardzo często zapominamy, że najlepszą efektywność, również tę seksualną, człowiek uzyskuje, gdy jest zrelaksowany, wypoczęty i wyspany.

Warto zmniejszyć intensywność trybu życia, unikać sytuacji stresowych i nauczyć się radzić sobie z sytuacjami wywoływującymi napięcie, znaleźć czas na relaks, podjąć się nowych aktywności oraz zastosować techniki higienicznego snu.

Bardzo pomocną, a w przypadku zaburzeń erekcji na tle psychogennym kluczową formą leczenia jest psychoterapia lub poradnictwo seksuologiczne. Pacjent musi zrozumieć, że dysfunkcja nie czyni go mniej męskim, że wciąż jest w stanie sprawić satysfakcję swojej partnerce.

Terapia pomaga w zrozumieniu przyczyny dysfunkcji oraz daje możliwość "przepracowania problemu", co w przypadku psychogennych zaburzeń erekcji może okazać się wystarczającym lekarstwem. Niekiedy pomóc może także terapia dla par.

Viagra - terapia pierwszego rzutu

Najważniejszą grupą leków, które znalazły zastosowanie w leczeniu zaburzeń erekcji są inhibitory fosfodiesterazy typu 5. Ich działanie polega na hamowaniu rozkładu substancji odpowiedzialnej za rozszerzanie naczyń krwionośnych prącia i tym samym wydłużeniu czasu oraz jakości erekcji.

By preparaty te miały szansę zadziałać, konieczna jest stymulacja seksualna.

Viagra - najstarszy przedstawiciel inhibitorów 5 fosfodiesterazy

Najstarszym przedstawicielem leków z grupy inhibitorów 5 fosfodiesterazy jest sildenafil (np. Viagra, DoppelSil, Maxigra Go, Inventum, tzw. "niebieska tabletka").

Lek ten został pierwotnie wynaleziony w celu leczenia nadciśnienia tętniczego i objawów choroby niedokrwiennej serca. Okazało się jednak, że bardziej niż na problemy kardiologiczne działa na zaburzenia seksualne.

Zaleca się stosowanie 1 tabletki Viagry raz dziennie, na około godzinę przed stosunkiem. Nie należy przyjmować większej ilości tabletek, gdyż nie zwiększa to skuteczności leku. Substancja zaczyna działać po 30-60 minutach, czas ten wydłuża wcześniejsze spożycie posiłku, szczególnie bogatotłuszczowego.

Sildenafil działa maksymalnie przez około 6 godzin po spożyciu. Leku nie należy łączyć z alkoholem, gdyż zdolność do uzyskania erekcji może być utrudniona.

Inni przedstawiciele inhibitorów 5 fosfodiesterazy

Mniej popularnym inhibitorem pierwszej generacji jest vardenafil (Levitra). Działanie i sposób stosowania tej substancji jest identyczny jak w przypadku sildenafilu. Lek ten ma jednak potencjał wydłużania odcinka QT w EKG, co predysponuje do występowania zaburzeń rytmu serca.

Nowszym lekiem, należącym do drugiej drugiej generacji inhibitorów fosfodiesterazy 5 jest tadalafil (Cialis). Zaleca się przyjęcie 1 tabletki co najmniej 30 minut przed stosunkiem. Nie ma potrzeby przyjmowania preparatu na czczo, gdyż pokarm nie wpływa na szybkość i jakość wchłaniania substancji. Lek ten charakteryzuje się najdłuższym czasem działania - do 36 godzin, co wydłuża okres, w którym można zdecydować się na aktywność seksualną.

Najnowszym produktem na rynku jest wysokoselektywny avanafil (Spedra). Cechuje go najszybszy początek działania - gotowość seksualną można uzyskać już po 15 minutach od przyjęcia tabletki. Czas ten ulega wydłużeniu po wcześniejszym spożyciu posiłku bogatotłuszczowego. Lek działa przez 6-10 godzin.

Przeciwwskazania do stosowania inhibitorów 5 fosfodiesterazy

Leki te przeciwwskazane są m.in. w chorobach, w których zabronione jest podejmowanie aktywności fizycznej np. zawale w ciągu ostatnich 3 miesięcy, udarze w ciągu ostatnich 6 miesięcy, niekontrolowanych zaburzeniach rytmu serca, zbyt niskim ciśnieniu lub nieleczonym nadciśnieniu.

Ze względu na ryzyko groźnych interakcji inhibitory 5 fosfodiesterazy przeciwwskazane są przy jednoczesnym stosowanie riocyguatu lub leków z grupy azotanów np. nitrogliceryna, nitroprusydek sodu (ich połączenie może prowadzić do niebezpiecznego spadku ciśnienia tętniczego).

Jakie mogą być działania niepożądane inhibitorów 5 fosfodiesterazy?

Do najczęściej obserwowanych działań niepożądanych należą: zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności), refluks żołądkowo-przełykowy, zaczerwienienie twarzy, przekrwienie śluzówek nosa, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe.

Leczenie zaburzeń erekcji - inne formy terapii pierwszego rzutu

Suplementacja hormonalna

Jeśli przyczyną dysfunkcji erekcji są zaburzenia endokrynologiczne, podstawą leczenia jest wyrównanie gospodarki hormonalnej. Najczęściej obserwowane zjawisko to spadek androgenów w przebiegu andropauzy, który najskuteczniej leczyć suplementacją testosteronem.

Podawanie syntetycznego testosteronu przeciwwskazane jest przy nowotworze prostaty, piersi, policytemii oraz problemach w przepływie moczu.

Na rynku dostępne są preparaty w formie doustnej lub domięśniowej, jednak złotym standardem ostatnich czasów są produkty w postaci żelu do stosowania na skórę (np. Androtop). Pozwalają one uniknąć ogólnoustrojowych działań niepożądanych oraz zapewniają stałe, optymalne stężenie substancji we krwi.

Wśród najważniejszych działań niepożądanych preparatów testosteronu wyróżniamy: tkliwość piersi, powiększenie prostaty, wzrost hematokrytu (zagęszczenie krwi) i ilości czerwonych krwinek.

Pierwsze efekty leczenia pojawiają się zazwyczaj po 2-4 tygodniach. Oprócz poprawy funkcji seksualnej optymalizacja stężenia testosteronu korzystnie wpływa na jakość życia, funkcje poznawcze i nastrój, skład ciała (wzrost beztłuszczowej masy ciała i zmniejszenie masy tłuszczowej), gęstość mineralną kości, profil lipidowy i tolerancję glukozy.

Apomorfina - lek wycofany

Do 2006r. na rynku dostępny był jeszcze jeden preparat przeznaczony do doustnego leczenia zaburzeń erekcji - apomorfina (Uprima). Lek ten jednak wycofano z wielu państw, w tym z Polski, ze względu na krytyczne oceny i niewystarczającą skuteczność.

Naukowcy pracują nad donosową formą leku, która minimalizowałaby ryzyko ogólnoustrojowych działań niepożądanych, przede wszystkim wymiotów, bólów i zawrotów głowy oraz omdleń.

Aparat próżniowy

Około 40 lat temu na ogólnoświatowy rynek dopuszczono aparat próżniowy stosowany do uzyskania erekcji.

Wiotki członek wkłada się do przezroczystego cylindra próżnociągu, po czym uruchamia się mechanizm wywołujący podciśnienie w aparacie. Powoduje to lepszy dopływ krwi do ciał jamistych prącia i wywołanie erekcji. Na podstawę prącia zakłada się pierścień, który uniemożliwia odpływ krwi żylnej i tym samym utratę wzwodu.

Stosowanie urządzenia jest bezpieczne, jednak należy pamiętać, by czas utrzymywania pierścienia zaciskającego nie przekraczał pół godziny. Mimo dużej skuteczności metody, nie jest ona powszechnie używana ze względu na dyskomfort stosowania, możliwe zasinienie i ból prącia oraz wiotkość członka u podstawy, która utrudnia współżycie.

Do przeciwwskazań stosowania aparatu próżniowego należą zaburzenia krzepnięcia, zmiany naczyniowe i anomalie anatomiczne penisa.

Iniekcje do ciał jamistych - terapia drugiego rzutu

Mężczyźni, którzy mają przeciwwskazania lub nie są zadowoleni z efektu dotychczasowego leczenia, kwalifikowani są do terapii drugiego rzutu - autoiniekcji leków do ciał jamistych prącia.

W jaki sposób stosuje się iniekcje?

Pacjent na 20 minut przed planowaną aktywnością seksualną wykonuje zastrzyk w okolicę podstawy penisa, erekcja pojawia się zazwyczaj już po 5 minutach. Do uzyskania wzwodu nie jest konieczna stymulacja seksualna.

Metoda ta może być wykorzystywana nie częściej niż 3 razy w tygodniu, maksymalnie raz na dobę.

W terapii najczęściej wykorzystuje się syntetyczną prostaglandynę E1 (alprostadil), która posiada dodatkowe zdolności antyagregacyjne zmniejszające ryzyko priapizmu. Starszymi lekami są: papaweryna (nie zalecana w krajach rozwiniętych ze względu na jej kwaśne pH sprzyjające włóknieniu oraz duże ryzyko priapizmu) oraz fentolamina (mogąca spowodować zaburzenia ogólnoustrojowe np. niedociśnienie lub tachykardię).

Wady i zalety iniekcji

Suplementy diety poprawiające potencję

Operacyjne metody leczenia zaburzeń erekcji - terapia trzeciego rzutu

Jeśli wszystkie metody terapii zaburzeń erekcji zawiodły lub są niemożliwe, pozostaje opcja leczenia operacyjnego.

Protezy prącia

Zabieg protezowania prącia jest nieodwracalny, najbardziej inwazyjny, ale też najbardziej skuteczny. Mimo wielu zalet operacja wiąże się z dużym ryzykiem infekcji, martwicy ciał jamistych, nieprawidłowej reakcji na ciało obce, zaburzeń oddawania moczu.

Najstarszym modelem protezy prącia, aktualnie już rzadko używanym, jest proteza półsztywna. Zbudowana jest ona z metalowego rdzenia otoczonego obojętnym tworzywem. Po jej zastosowaniu penis jest permanentnie na pół wzwiedziony.

Nowszą formą protezy jest proteza hydrauliczna. Składa się ona z cylindrów wszczepianych w ciała jamiste prącia oraz zbiornika płynu. Ręczne uruchomienie pompki znajdującej się w mosznie przesuwa płyn do penisa powodując wzwód.

Operacje naczyniowe

Dla wąskiej grupy pacjentów np. po urazie w obrębie krocza pomocne mogą być także operacje naczyniowe polegające na naprawie lub odtworzeniu naczyń krwionośnych. Są one rozległe, obarczone dużą ilością powikłań i mają małą szansę powodzenia.

Pobudzanie produkcji naczyń krwionośnych

Na uwagę zasługuje także metoda RENOVA, która polega na pobudzaniu produkcji naczyń krwionośnych za pomocą fal ultradźwiękowych. Umożliwia to poprawę ukrwienia, a tym samym zdolności seksualnych u osób z naczyniową przyczyną zaburzeń erekcji. Zabieg jest bezbolesny, bezpieczny i zapewnia długotrwały efekt.