Przyczyny chorób wątroby - jakie są i jak ich unikać?

Opublikowano 04.01.2024

Autor Redakcja Erecept.pl

Przyczyny chorób wątroby - jakie są i jak ich unikać?

Choroby wątroby są poważnymi dolegliwościami, które mogą istotnie wpłynąć na procesy zachodzące w organizmie człowieka. Uszkodzenie struktury wątroby, znane jako marskość wątroby, może być wywołane przez wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, a także przez niealkoholowe lub alkoholowe stłuszczenie wątroby.

Oprócz tego istnieje kilka innych czynników ryzyka, takich jak narażenie na toksyny, dieta obfita w tłuszcze nasycone, dziedziczne skłonności genetyczne, zaburzenia autoimmunologiczne oraz nadmiar żelaza.

Spis treści

Wątroba pełni ważną rolę w ciele człowieka. Jest to narząd o wielu funkcjach, które istotnie oddziałują na procesy w różnych tkankach organizmu. Wątroba bierze udział w procesach trawiennych, produkuje kwasy żółciowe oraz metabolizuje substancje odżywcze. Ponadto filtruje krew, aby pozbyć się toksyn i zbędnych produktów przemiany materii.

Wątroba również magazynuje niezbędne składniki odżywcze, takie jak glikogen oraz witaminy i minerały. Odgrywa znaczącą rolę w produkcji białek krzepnięcia oraz regulacji poziomu glukozy we krwi. Zrozumienie, jak ważne jest prawidłowe funkcjonowanie wątroby stanowi kluczowy aspekt w kontekście profilaktyki i leczenia chorób dotyczących tego narządu.

Zapobieganie i wcześniejsze wykrywanie chorób wątroby odgrywają ważną rolę w profilaktyce poważnych schorzeń tego istotnego narządu. Świadomość tego, jak mogą ujawniać się objawy choroby wątroby, pozwala na szybsze zasięgnięcie pomocy medycznej, skorzystanie z wizyty u specjalisty i skupienie się na diagnostyce chorób wątroby.

W procesie diagnostycznym istotne jest zrozumienie, że wątroba może być narażona na różnorodne czynniki ryzyka, takie jak nadmierna konsumpcja alkoholu, otyłość, zakażenia wirusowe czy niewłaściwa dieta, szczególnie bogata w tłuszcze nasycone.

Dlatego podejmowanie działań mających na celu ochronę wątroby, jak ograniczenie regularnego picia alkoholu, prowadzenie zdrowego trybu życia oraz skorzystanie ze szczepień na wirusowe zapalenia wątroby, ma ogromne znaczenie dla wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia uszkodzenia wątroby.

e-Recepta online 49.99 ZŁ

Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Antykoncepcja awaryjna 59.99 ZŁ

Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Jak infekcje wpływają na wątrobę?

Jeden z czynników zwiększających ryzyko niewydolności wątroby stanowią infekcje spowodowane patogenami, które atakują specyficznie ten narząd. Najczęściej występuje wirus zapalenia wątroby typu A, B i C, natomiast do rzadziej występujących należy wirus typu D i E.

Wirusowe zapalenia wątroby (WZW) to poważne schorzenia, w których przebiegu może rozwinąć się uszkodzenie wątroby czy marskość wątroby. Co więcej, predysponują do wystąpienia raka wątrobowokomórkowego. Infekcje wirusowe mogą przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo, jedynie u części osób pojawią się objawy chorej wątroby.

Głównym sposobem zapobiegania wirusowemu zapaleniu wątroby jest przestrzeganie zasad higieny osobistej, a w przypadku wirusa typu B i C również skorzystanie ze szczepień profilaktycznych.

Wirus typu A powoduje ostre wirusowe zapalenie wątroby, natomiast wirusy typu B i C mogą prowadzić również do przewlekłych chorób wątroby. Wirusowemu zapaleniu tego ważnego narządu mogą także sprzyjać zakażenia mniej specyficznymi drobnoustrojami jak np. wirusy opryszczki (HSV-1 i HSV-2), cytomegalowirus (CMV), wirus Epsteina-Barr (EBV) czy inne powszechnie występujące.

Na przebieg przewlekłych zapaleń wpływają różne czynniki m.in. predyspozycje genetyczne, wiek, współistnienie cukrzycy lub otyłości oraz nadmierne spożywanie alkoholu.

W przypadku WZW nie istnieją żadne specyficzne objawy, które mogłyby jednoznacznie sugerować rozpoznanie tej choroby. Ponadto u większości osób wirusowe zapalenie wątroby może przez długi czas przebiegać bezobjawowo, a do postawienia diagnozy dochodzi u nich przypadkowo. Niemniej jednak możliwe jest wystąpienie takich objawów jak:

  • przewlekłe zmęczenie, złe samopoczucie, trudności w skupieniu uwagi, obniżony nastrój;

  • żółtaczka charakteryzująca się zażółceniem twardówek i w późniejszym etapie również skóry;

  • utrata apetytu;

  • objawy skórne, m.in. uporczywy świąd skóry;

  • bóle brzucha, mięśni i stawów.

U niektórych pacjentów jako pierwsze występują objawy marskości wątroby i nadciśnienia w układzie wrotnym, do których należą m.in. zaniki mięśni, zaburzenia krzepnięcia (mogą prowadzić np. do krwawienia z przewodu pokarmowego), powiększenie śledziony czy zaburzenia rytmu snu i czuwania, jeśli rozwinie się encefalopatia wątrobowa.

Wirusy typu A i E są przenoszone drogą pokarmową, natomiast do zakażenia wirusami typu B i C dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu z przyrządami wykorzystywanymi w placówkach medycznych, studiach tatuażu i gabinetach kosmetycznych.

Jeśli pacjent podejrzewa u siebie wystąpienie wyżej opisanych objawów, powinien zgłosić się do lekarza, szczególnie gdy u osób z jego otoczenia rozpoznano wirusowe zapalenie wątroby. Leczenie polega na przyjmowaniu preparatów przeciwwirusowych oraz środków łagodzących objawy. Dodatkowo zaleca się odpoczynek oraz ograniczenie regularnego picia alkoholu.

Choroby autoimmunologiczne a wątroba

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW) należy do przewlekłych chorób wątroby o nieznanej przyczynie i charakteryzuje się występowaniem zmian o charakterze martwiczo-zapalnym w miąższu tego narządu. W przebiegu AZW w osoczu pojawiają się autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom w organizmie człowieka.

Na autoimmunologiczne zapalenie wątroby chorują osoby w każdym wieku, przy czym u kobiet występuje ono cztery razy częściej.

Podobnie jak infekcyjne choroby wątroby, AZW może przebiegać bezobjawowo lub z symptomami o nieznacznym nasileniu. W obrazie klinicznym dominuje chroniczne zmęczenie, ból brzucha, może rozwinąć się żółtaczka, a u części osób już w momencie diagnozy występuje uszkodzenie struktury z marskością wątroby. Typowo w AZW pojawiają się cykliczne fazy nasilenia objawów i okresów ustępowania.

Leczenie farmakologiczne ma za zadanie stłumić nadmierną reakcję układu odpornościowego - w tym celu stosuje się glikokortykosteroidy oraz azatioprynę. W przypadku, gdy choroba autoimmunologiczna jest zaawansowana i przebiega z niewydolnością wątroby, metodą z wyboru staje się przeszczepienie wątroby. Ponadto, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu funkcji wątroby, konieczna jest całkowita abstynencja alkoholowa.

Jak nadużywanie alkoholu wpływa na wątrobę?

Nadmierne spożywanie alkoholu to jedna z częstych przyczyn uszkodzenia wątroby, prowadząca do powstawania marskości wątroby i innych chorób. Przyjmowany alkohol ulega metabolizmowi w wątrobie, gdzie jest przekształcany w substancje toksyczne, które mogą powodować dysfunkcje w komórkach wątroby.

Uszkodzenie wątroby w wyniku długotrwałego nadmiernego picia alkoholu rozwija się kolejnymi etapami - początkowo występuje alkoholowe stłuszczenie wątroby, następnie alkoholowe zapalenie wątroby, a ostatecznie dochodzi do marskości wątroby. Poszczególne stadia choroby wątroby mogą występować równocześnie i niezależnie od siebie.

Jeśli przebieg schorzenia jest objawowy, w obrazie klinicznym chorej wątroby może wystąpić ból brzucha, tkliwa i powiększona wątroba, spadek masy ciała, zaburzone wydzielanie żółci prowadzące do żółtaczki, świąd skóry, gorączka.

W przypadku zapalenia lub stłuszczenia wątroby objawy mogą stopniowo ustępować w warunkach bezwzględnego zaprzestania spożywania alkoholu.

Choroby wątroby mogą rozwinąć się również jako konsekwencja przyjmowania preparatów leczniczych, czego przykładem jest polekowe uszkodzenie wątroby. Może ono przebiegać bez objawów jako ostra niewydolność wątroby lub choroba przewlekła.

Ostra reakcja może ujawnić się już po kilku godzinach od zażycia leku, niemniej jednak nie wyróżniamy specyficznych symptomów. W przebiegu chorób wątroby spowodowanych lekami również może wystąpić zmęczenie, objawy naśladujące schorzenia przewodu pokarmowego, utratę apetytu, dyskomfort w okolicy wątroby lub w nadbrzuszu.

Czynniki środowiskowe a choroby wątroby

Czynniki środowiskowe mają znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Współczesny świat obfituje w toksyny, pestycydy, metale ciężkie oraz promieniowanie jonizujące, które mogą stanowić zagrożenie dla tego ważnego narządu.

To temat, który zasługuje na naszą uwagę, gdy rozważamy możliwe czynniki predysponujące do rozwoju choroby wątroby.

Toksyny, które mogą być obecne w powietrzu, wodzie i pożywieniu, trafiają do organizmu i są przetwarzane przez wątrobę. Jednak nadmierna ekspozycja na toksyny może prowadzić do uszkodzenia wątroby i spowodować zniszczenie jej komórek.

Pestycydy, używane w rolnictwie, są jednym z potencjalnie szkodliwych czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju choroby wątroby.

Również metale ciężkie, takie jak ołów, rtęć czy kadm, mogą gromadzić się w miąższu wątroby i innych tkankach organizmu.

Istnieją również genetycznie uwarunkowane schorzenia, które cechuje nadmierne gromadzenie metali w komórkach wątroby: choroba Wilsona i hemochromatoza.

Choroba Wilsona jest rzadko występującą chorobą wątroby, charakteryzującą się upośledzonym wydalaniem miedzi z żółcią, co w efekcie prowadzi do gromadzenia jej w różnych narządach.

Z kolei w hemochromatozie dochodzi do zwiększonego wchłaniania żelaza w jelicie i stanu przeładowania tym pierwiastkiem w całym organizmie.

W przebiegu obu tych chorób może dojść do wystąpienia marskości wątroby lub nawet niewydolności wątroby.

Do rozwoju choroby wątroby mogą predysponować także nabyte choroby metaboliczne (m.in. otyłość, cukrzyca, dyslipidemia) oraz dieta wysokokaloryczna - są one znanymi czynnikami ryzyka niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD).

Wśród potencjalnych następstw NAFLD wyróżniamy zwiększone ryzyko miażdżycy naczyń i przedwczesnego zgonu z powodów sercowo-naczyniowych, włóknienie wątroby, marskość wątroby, a także raka wątrobowokomórkowego.

Częste pytania związane z przyczynami chorób wątroby

Chora wątroba może nie wywoływać żadnych widocznych objawów lub prezentuje jedynie niespecyficzne symptomy, które są często trudne do rozpoznania i mogą sugerować wiele chorób dotykających różne narządy. Co więcej, obraz kliniczny będzie różnił się w zależności od rodzaju choroby wątroby i jej nasilenia.

Stłuszczenie wątroby może przejawiać się poprzez złe samopoczucie i wzmożone zmęczenie, pobolewanie w okolicy podżebrowej lub nawet ból wątroby, powiększenie narządu czy problemy z trawieniem. Ważna w tym przypadku staje się zmiana stylu życia i leczenie hepatoprotekcyjne, ponieważ stłuszczenie wątroby może stopniowo prowadzić do włóknienia i marskości wątroby.

W przebiegu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B i C najczęściej obserwujemy długotrwałe zmęczenie i obniżony nastrój. Inne możliwe objawy to nieznaczne powiększenie wątroby oraz żółtaczka, a także symptomy wynikające z marskości wątroby lub nadciśnienia wrotnego.

Do rozwoju marskości wątroby dochodzi w następstwie uogólnionego uszkodzenia miąższu i procesu włóknienia, do których mogą prowadzić różnorodne schorzenia, m.in. alkoholowe stłuszczenie wątroby, hemochromatoza, choroba Wilsona, mukowiscydoza, pierwotne zapalenie dróg żółciowych (dawniej pierwotna marskość żółciowa), zakrzepica żył wątrobowych i inne.

Marskość wątroby przebiega z szeregiem objawów, takich jak:

  • osłabienie i wzmożona męczliwość, zaburzenia nastroju i koncentracji;

  • utrata apetytu i spadek masy ciała;

  • charakterystyczna sylwetka - zaniki mięśni w obrębie kończyn i powiększony obwód brzucha;

  • bolesne skurcze mięśni;

  • objawy skórne: żółtaczka, naczyniaki gwiaździste (tzw. pajączki wątrobowe), wybroczyny i skłonność do siniaków, rumień dłoniowy i podeszwowy, utrata owłosienia na klatce piersiowej i pod pachami u mężczyzn, poszerzone żyły na skórze brzucha ("głowa Meduzy");

  • zaburzenia przewodu pokarmowego: bóle brzucha, wzdęcia, nudności i wymioty, ból wątroby, przepukliny w obrębie ścian brzucha;

  • krwawienie z żylaków przełyku (gdy rozwinie się nadciśnienie wrotne jako powikłanie u osób z marskością wątroby).

Natomiast ostra niewydolność wątroby oznacza szybkie i gwałtowne pogarszanie się funkcji wątroby u pacjentów, u których wcześniej nie została zdiagnozowana żadna choroba wątroby. Stanowi poważny stan, a leczenie często obejmuje przeszczepienie narządu.

Objawy, jakie mogą się pojawić w przebiegu ostrej niewydolności wątroby to encefalopatia wątrobowa (zaburzenia zachowania, nastroju, osobowości, świadomości), żółtaczka, krwawienia z dziąseł i nosa, obniżone ciśnienie krwi, wodobrzusze oraz napady padaczkowe.

Profilaktyka chorób wątroby to kluczowy aspekt dbania o zdrowie tego ważnego narządu. Istnieje kilka skutecznych kroków, które można podjąć, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia schorzeń wątroby:

  1. Ograniczenie lub całkowite unikanie spożywania alkoholu. Nadmierne picie alkoholu ma negatywny wpływ na funkcjonowanie wątroby i może prowadzić do jej stłuszczenia, zapalenia, marskości, a nawet raka wątrobowokomórkowego.

  2. Regularne kontrole laboratoryjne parametrów wątrobowych. Choroba wątroby często rozwija się bez wyraźnych objawów, dlatego istotne jest przeprowadzanie profilaktycznych badań laboratoryjnych funkcji wątroby, co zwiększa możliwość wczesnego wykrycia ewentualnych problemów zdrowotnych.

  3. Szczepienia na wirusowe zapalenie wątroby typu B. Są efektywnym środkiem profilaktyki przeciwko chorobom wątroby, ponieważ WZW typu B stanowi czynnik ryzyka poważnych schorzeń, takich jak marskość wątroby czy rak wątroby, a szczepienia mają potencjał zapobiegania zakażeniu także wirusem typu D, ze względu na to, że jego obecność jest uzależniona od wirusa typu B.

  4. Przestrzeganie zasad higieny osobistej, zwłaszcza w przypadku zabiegów medycznych, wykonywania tatuaży lub piercingu. Zapewnienie bezpiecznych warunków podczas tych procedur pomaga uniknąć zakażeń wirusowych, które mogą prowadzić do rozwoju choroby wątroby.

  5. Unikanie nadużywania leków i przyjmowania ich podczas spożywania alkoholu. Przyjmowane w nadmiarze preparaty lecznicze mogą spowodować polekowe uszkodzenie wątroby. Lekami, których stosowanie może potencjalnie prowadzić do uszkodzenia wątroby są antybiotyki, leki przeciwwirusowe, leki stosowane w leczeniu stanu spastyczności czy choroby wrzodowej, a także trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

  6. Prowadzenie zdrowego stylu życia. Dieta wysokokaloryczna i otyłość są znanymi czynnikami predysponującymi do niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Podsumowując, skuteczne zapobieganie schorzeniom wątroby obejmuje unikanie nadużywania alkoholu i leków, regularne badania wątroby, korzystanie ze szczepień, utrzymywanie higieny osobistej oraz dbanie o zdrowy styl życia.

Dbając o te aspekty, można znacząco zmniejszyć ryzyko poważnych chorób i zachować prawidłowe funkcjonowanie wątroby przez długie lata.

Leczenie chorób wątroby stanowi kluczowy element zarządzania tymi schorzeniami i przywracania zdrowia pacjentowi. Wybór odpowiedniej terapii zależy od rodzaju i zaawansowania choroby wątroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B lub C stosuje się przede wszystkim dedykowane leczenie przeciwwirusowe. Bez skutecznego leczenia z czasem rozwija się marskość wątroby.

Z kolei w autoimmunologicznym zapaleniu wątroby podstawę postępowania stanowi leczenie immunosupresyjne, mające na celu stłumienie nasilonej reakcji układu odpornościowego.

Istotnym elementem leczenia alkoholowej choroby wątroby oraz niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest abstynencja i zmiana stylu życia. Działania te pozwolą na opóźnienie lub nawet uniknięcie progresji choroby do marskości wątroby.

Leczenie marskości wątroby zależy w dużej mierze od jej przyczyny i opiera się na łagodzeniu objawów. W przebiegu marskości dochodzi do nieodwracalnych procesów uszkadzających tkankę, jednak można zahamować rozwój choroby, a czasami uzyskać remisję objawów. W niewyrównanej marskości metodą z wyboru staje się przeszczepienie wątroby.

Jeśli u pacjenta występuje rak wątroby, najlepszą metodą jest leczenie operacyjne, jednak jest ono możliwe jedynie u osób spełniających określone kryteria. Pozostałe sposoby postępowania obejmują przeszczepienie narządu oraz leczenie systemowe.

Bibliografia

Portal Medycyna Praktyczna

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50949,wirusowe-zapalenie-watroby-wzw

Portal Medycyna Praktyczna

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50957,autoimmunologiczne-zapalenie-watroby

Portal Medycyna Praktyczna

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/288646,niealkoholowa-stluszczeniowa-choroba-watroby-stluszczenie-watroby-nafld-mafld

Portal Medycyna Praktyczna

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50969,marskosc-watroby-objawy-przyczyny-leczenie

Portal Diagnostyka

https://diag.pl/pacjent/artykuly/profilaktyka-chorob-watroby-jak-dbac-o-watrobe/

Interna Szczeklika 2020/2021 Mały podręcznik

Medycyna Praktyczna, Kraków 2020

Inni czytali również

Fortrans - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania
Fortrans - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania

Preparat Fortrans jest doustnym środkiem przeczyszczającym wykorzystywanym w celu oczyszczenia jelita przed badaniem endoskopowym oraz zabiegiem chirurgicznym w obrębie okrężnicy.

Charakterystyka produktów leczniczych
17.02.2024
Controloc 40 E recepta  recepta online z konsultacją | cena  dawkowanie  przeciwwskazania
Controloc 40 E-recepta- recepta online z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania

Controloc 40 jest preparatem, występującym na rynku w postaci tabletek dojelitowych i dostępnym wyłącznie na receptę. Stosowany jest w leczeniu wielu schorzeń układu pokarmowego.

Charakterystyka produktów leczniczych
12.02.2024
Emanera - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania
Emanera - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania

Emanera to preparat leczniczy hamujący sekrecję kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka. Lek zawiera ezomeprazol - substancję czynną z grupy inhibitorów pompy protonowej. Emanerę stosuje się wyłącznie u osób powyżej 12 roku życia.

Charakterystyka produktów leczniczych
14.02.2024
Konsultacja z E-receptą za 49.99 ZŁ Tylko w najnowszej aplikacji!