Kwas foliowy nie tylko dla kobiet w ciąży. Niedobór witaminy B9 - przyczyny, objawy, leczenie

Rola kwasu foliowego w organizmie człowieka

Znaczenie kwasu foliowego jest bardzo istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Kwas foliowy bierze udział w wielu reakcjach enzymatycznych oraz jest niezbędny do podziału komórki. Ponadto odgrywa ważną rolę w syntezie kwasów nukleinowych, które tworzą DNA - nośnik informacji genetycznej. Wraz z witaminą B12 uczestniczy w dojrzewaniu czerwonych krwinek (erytrocytów), które odpowiadają m.in. za transport tlenu w organizmie.

Objawy niedoboru kwasu foliowego w organizmie

Objawy związane z niedoborem kwasu foliowego to m.in.:

• niedokrwistość megaloblastyczna,

• zaburzenia trawienia (nudności, biegunki, zaparcia),

• kołatanie serca,

• trudności z koncentracją,

• drażliwość,

• zaburzenia nastroju,

• bladość skóry,

• przedwczesne siwienie,

• afty w jamie ustnej,

• nadmierne wypadanie włosów,

• zaburzenia płodności,

• ogniska hiperpigmentacji skóry - zwłaszcza grzbietowych powierzchni palców,

• hiperhomocysteinemia - stężenie homocysteiny we krwi wynosi więcej niż 15 μmol/l.

  Zobacz też: "Witaminy na depresję." Czy suplementacja niedoborów witamin i minerałów może pomóc w zaburzeniach depresyjnych?

Przyczyny niedoboru kwasu foliowego

Przy niedoborze kwasu foliowego warto zwrócić uwagę na następujące czynniki:

• niedostateczna podaż w diecie,

• zaburzenia wchłaniania (na niedobór kwasu foliowego narażone są osoby chorujące np. na celiakię czy chorobę Leśniowskiego i Crohna),

• przewlekłe choroby wątroby,

• stosowanie niektórych leków np. metotreksatu,

• zwiększone zapotrzebowanie np. podczas ciąży,

• nadużywanie alkoholu,

• niedobór cynku,

• zwiększona utrata np. podczas hemodializy.

Kwas foliowy - niedobór a niewłaściwa dieta

Kwas foliowy jest zawarty w ogromnej ilości liczbie produktów spożywczych. Niestety, pomimo wzrostu świadomości społeczeństwa w kontekście zdrowego żywienia, wciąż mówi się o jego niedoborze. Niedobór kwasu foliowego spowodowany jest przede wszystkim zaburzeniami wchłaniania oraz ograniczeniem biodostępności przez inne substancje zawarte w owocach i warzywach.

Należy również wziąć pod uwagę, że foliany są bardzo wrażliwe na poddawanie obróbce termicznej, wskutek czego tracą swoją wartość.

Gdzie zawarty jest kwas foliowy? 

Suplementacja kwasu foliowego. Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na witaminę B9?

Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy dla osoby dorosłej wynosi ok. 400 ug , lecz różni się ono w zależności od wieku i trybu życia pacjenta. Suplementacja kwasem foliowym jest szczególnie zalecana dla kobiet w okresie rozrodczym, w ciąży, podczas karmienia piersią, dla osób starszych oraz nadużywających alkohol.

Syntetyczny kwas foliowy wykazuje się lepszą przyswajalnością oraz niweluje ryzyko ograniczania biodostępności, co ma miejsce w przypadku kwasu foliowego obecnego w produktach spożywczych. Suplementacja kwasu foliowego powinna być regularnie monitorowana, aby uniknąć przedawkowania preparatu.

Zobacz też: Suplementy diety - za i przeciw. Czy warto przyjmować witaminy?

Czy nadmiar kwasu foliowego szkodzi?

Nadmiar kwasu foliowego może mieć poważne konsekwencje zdrowotne m.in. prowadzić do zaburzeń pracy układu nerwowego oraz niepożądanych objawów ze strony układu pokarmowego. Ponadto podwyższony poziom kwasu foliowego może maskować niedokrwistość związaną z niedoborem witaminy B12.

Niedobory kwasu foliowego i wpływ witaminy B12

Zarówno witamina B12, jak i kwas foliowy przyczyniają się do prawidłowego przebiegu procesów tworzenia krwinek czerwonych. Rozpoczęcie leczenia wyłącznie kwasem foliowym u osoby ze współistniejącym niedoborem witaminy B12 może prowadzić do nagłego ujawnienia lub nasilenia istniejących zaburzeń neurologicznych.

Jak rozpoznać niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego?

Aby rozpoznać niedokrwistość megaloblastyczną spowodowaną niedoborem kwasu foliowego, należy wykonać badania laboratoryjne (morfologię krwi obwodowej, poziom kwasu foliowego), w których zaobserwujemy:

• zmniejszone stężenie hemoglobiny,

• zwiększenie średniej objętości erytrocytów (MCV),

• umiarkowana małopłytkowość,

• zmniejszone stężenie kwasu foliowego w osoczu i/lub erytrocytach.

Kwas foliowy w ciąży - dlaczego trzeba go przyjmować?

Zapotrzebowanie na kwas foliowy w okresie ciąży wzrasta niemal sześciokrotnie. Warto, aby już w okresie planowania ciąży sprawdzić jego stężenie i wraz z lekarzem prowadzącym rozważyć ewentualną suplementację.

Niedobór kwasu foliowego w pierwszych etapach życia płodowego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wad cewy nerwowej (jak np. bezmózgowie, przepukliny rdzeniowe i mózgowe, rozszczep kręgosłupa) oraz poronienia.

Antykoncepcja hormonalna a kwas foliowy

Hormonalne doustne środki antykoncepcyjne, podobnie jak leki przeciwgruźlicze i niesteroidowe leki przeciwzapalne, należą do antagonistów kwasu foliowego. Oznacza to, że utrudniają wchłanianie witaminy, a podczas dłuższego stosowania wymienionych leków mogą być widoczne niedobory kwasu foliowego. W tym przypadku warto regularnie monitorować poziom kwasu foliowego i w razie potrzeby włączyć odpowiednią suplementację.

Bibliografia

Serwis internetowy mp.pl, [online] [dostęp 21.01.2024] dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=479

Serwis internetowy mp.pl, [online] [dostęp 21.01.2024] dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.5.

Serwis internetowy mp.pl, [online] [dostęp 22.01.2024] dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63284,foliany-folacyna-kwas-foliowy

KWAS FOLIOWY – ROLA I ZASADNOŚĆ SUPLEMENTACJI U RÓŻNYCH GRUP PACJENTÓW.

https://www.woia.pl/dat/attach/836_praca-specjalizycyjna---mgr-joanna-gaszynska.pdf

Medicover

https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/niedokrwistosc-z-niedoboru-kwasu-foliowego-przyczyny-objawy-i-leczenie,118,n,192