W jaki sposób mogą objawiać się nieleczone choroby tarczycy?
Na początkowym etapie zaburzeń czynności tarczycy objawy mogą się jeszcze nie pojawić lub być subtelnie wyrażone. Obraz kliniczny danego schorzenia zależy od ilości uwalnianych T3 i T4. Co więcej, jedna choroba może charakteryzować się zmiennymi okresami niedoczynności (hipotyreozy) i nadczynności (hipertyreozy).
Zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy mogą oddziaływać na wiele różnych procesów i struktur w ludzkim organizmie, ponieważ biorą udział w przemianach metabolicznych. W związku z tym chora tarczyca może dawać objawy pochodzące z różnych narządów.
Nieleczona niedoczynność tarczycy
Niedobór hormonów tarczycy jest najczęściej spotkanym zaburzeniem tego gruczołu - doświadcza go około 5% kobiet, a częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. Dlatego warto znać podstawowe objawy niedoczynności tarczycy, aby rozpoznać ją na wczesnym etapie i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Objawy niedoczynności tarczycy mogą być słabo wyrażone, jeśli stężenie T3 i T4 we krwi jeszcze nie odzwierciedla ich niedoboru, jednak TSH jest podwyższone, co świadczy o potrzebie zwiększonej stymulacji gruczołu do wydzielania normalnej ilości hormonów. Taka sytuacja określana jest jako subkliniczna niedoczynność tarczycy i może ona objawiać się m.in. obniżeniem nastroju oraz zaburzeniami depresyjnymi.
Najczęstsze objawy jawnej niedoczynności tarczycy to:
objawy ogólne, takie jak przyrost masy ciała, osłabienie i pogorszenie tolerancji wysiłku, nadmierna senność, spowolnienie ruchów i mowy, szybsze marznięcie;
zimna, blada i sucha skóra, obrzęk twarzy (szczególnie powiek) i dłoni, nadmierne złuszczanie naskórka, mniejsze pocenie się, suche i łamliwe włosy, nasilone wypadanie włosów;
spowolnienie akcji serca, słabo wyczuwalne tętno, niskie ciśnienie tętnicze krwi;
chrypka, szorstki i matowy głos, płytki i spowolniony oddech, objawy przypominające katar;
zaburzenia przewodu pokarmowego, przewlekłe zaparcia, w zaawansowanych przypadkach wodobrzusze lub niedrożność jelit;
zatrzymywanie wody w organizmie i obrzęki obwodowe;
zaburzenia nerwów obwodowych (np. zespół cieśni nadgarstka), uczucie mrowienie lub drętwienia;
osłabienie siły mięśniowej, spowolnienie ruchowe, szybsze męczenie się, kurcze oraz bóle mięśniowe, obrzęk stawów (zwłaszcza kolan);
u kobiet zaburzenia miesiączkowania, krótsze cykle menstruacyjne, bardziej obfite krwawienia, zaburzenia płodności, zwiększone ryzyko poronienia;
u mężczyzn obniżone libido, zaburzenia erekcji;
zaburzenia pamięci, utrudniona koncentracja, zaburzenia nastroju, depresja, zaburzenia funkcji poznawczych, objawy psychotyczne.
Nieleczona niedoczynność tarczycy może doprowadzić w skrajnych przypadkach do śpiączki hipometabolicznej, która stanowi stan zagrożenia życia. W jej obrazie można zaobserwować znaczne obniżenie temperatury ciała, niebezpieczną bradykardię, niedociśnienie tętnicze, obrzęki, wstrząs oraz zaburzenia świadomości, głównie pod postacią śpiączki.
W przebiegu śpiączki hipometabolicznej możliwe są również objawy chorób współistniejących, które doprowadziły do tego poważnego powikłania - zakażenia ogólnoustrojowego, świeżego zawału serca, zapalenia płuc, krwawienia z przewodu pokarmowego.
Nieleczona nadczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy powoduje spadek podstawowej przemiany materii, natomiast nadczynność analogicznie zwiększa tempo przemian metabolicznych. Nadczynność tarczycy występuje w populacji nieco rzadziej i dotyczy około 1-2% osób dorosłych, najczęściej kobiet w wieku 20-40 lat.
Rozwój nadczynności tarczycy jest zazwyczaj powolny i trwa kilka miesięcy. Jednakże istnieją postacie ostre, spowodowane m.in. przyjmowaniem amiodaronu lub nadmiarem jodu w środkach kontrastowych.
Podobnie jak w przypadku niedoczynności tarczycy, nadmiar hormonów może wywołać objawy z wielu różnych narządów. Wśród nich wymieniamy:
spadek masy ciała bez zmian w apetycie, nadmierne osłabienie, gorsza tolerancja ciepła;
pobudzenie psychoruchowe, niepokój, rozdrażnienie, obniżona zdolność do koncentracji, bezsenność, drżenia kończyn, rzadko objawy psychotyczne;
wytrzeszcz gałek ocznych, podwójne widzenie, obrzęk powiek, ból gałek ocznych, zaczerwienienie spojówek;
skóra ciepła i nadmiernie gładka o zwiększonej potliwości, cienkie i łamliwe włosy i paznokcie, nadmierne wypadanie włosów;
osłabienie siły mięśniowej, zmniejszenie masy mięśni, miopatia;
powiększenie obwodu szyi i uczucie ucisku w tej okolicy, duszność wynikająca z napierania powiększonej tarczycy na tchawicę;
uczucie kołatania serca, przyspieszona akcja serca, nadciśnienie tętnicze skurczowe, niemiarowość lub migotanie przedsionków;
częstsze oddawanie stolca lub biegunka, możliwe uszkodzenie wątroby;
obniżenie popędu płciowego, rzadkie miesiączki lub ich brak, zaburzenia erekcji, ginekomastia (przerost gruczołów piersiowych u mężczyzn).
Jeśli u pacjenta z nadczynnością tarczycy rozwinie się m.in. ogólnoustrojowe zakażenie lub uraz, może dojść do przełomu tarczycowego (hipermetabolicznego). Objawy, które sugerują takie rozpoznanie to przede wszystkim gorączka, silne pobudzenie, nadmierna senność aż do śpiączki, napady padaczkowe, znacznie przyspieszona akcja serca, wstrząs, silne wymioty czy biegunka.
