Trądzik

Czym jest trądzik?

Trądzik zwyczajny jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, która występuje głównie u młodzieży, choć może nawracać i dotyczyć również osób dorosłych.

Objawy trądziku są związane z zaburzeniem rogowacenia ujść mieszków włosowych, rozwojem bakterii z gatunku Propionibacterium acnes, nadmiernym gromadzeniem się sebum (łoju skórnego) oraz utrzymującym się stanem zapalnym. Powyższe zmiany prowadzą do rozwoju zaskórników, wykwitów grudkowo-krostkowych i torbieli ropnych w okolicach łojotokowych.

W 90% zmiany chorobowe w trądziku pospolitym lokalizują się na twarzy, jednak mogą występować także na plecach, w okolicy pachowej, pachwinowej, na pośladkach i na karku.

W większości przypadków zmiany mają łagodny charakter i wymagają jedynie odpowiedniej pielęgnacji skóry lub leczenia miejscowego. Jednak u około 15% pacjentów pojawia się postać ciężka, ustępująca z pozostawieniem blizn i przebarwień.

Jakie są przyczyny powstawania trądziku?

Przyczyn powstawania trądziku jest wiele. Istotną rolę niewątpliwie odgrywa predyspozycja genetyczna - cięższy przebieg choroby zazwyczaj obserwujemy w przypadkach rodzinnego występowania trądziku.

Jedną z głównych przyczyn pojawienia się zmian skórnych jest nadmierna aktywność hormonów, zwłaszcza androgenów. W okresie dojrzewania produkcja hormonów wzrasta, co skutkuje wydzielaniem przez gruczoły większej ilości łoju. Hiperandrogenizm może występować także w przebiegu wielu chorób m.in. PCOS (zespół policystycznych jajników) czy zespołu Cushinga.

Nieprawidłowy styl życia m.in. stres i napięcie emocjonalne oraz dieta bogata w tłuszcze i cukry mogą przyczyniać się do nasilenia trądziku. Z kolei dieta bogata w owoce, warzywa, białka i węglowodany złożone może pomóc w profilaktyce tej dermatozy.

Zbyt intensywna pielęgnacja skóry oraz częste korzystanie z zabiegów kosmetycznych może prowadzić do podrażnienia skóry i zatkania gruczołów łojowych, co zwiększa ryzyko pojawienia się trądziku.

Wyróżniamy także trądzik polekowy, który może być działaniem niepożądanym steroidów, witaminy B12, jodu czy barbituranów.

Objawy trądziku

Trądzik może mieć różne objawy - rodzaj zmian skórnych zależy od rodzaju i stopnia nasilenia choroby.

W trądziku o przebiegu łagodnym zazwyczaj obecne są zmiany niezapalne - zaskórniki otwarte (czarne) lub zamknięte (białe), które powstają na skutek zapchania porów przez sebum i martwe komórki skóry.

W przypadku trądziku o większym nasileniu obserwuje się krosty (czerwone, ropne wykwity, pojawiające się na skutek nadkażenia zaskórników), grudki, guzki oraz torbiele ropne, spowodowane głębszym zapaleniem skóry z towarzyszącym zaczerwienieniem i obrzękiem w zmienionym chorobowo miejscu.

Niektóre odmiany trądziku pozostawiają po sobie trwałe blizny, niekiedy przerosłe i keloidy lub przebarwienia na skórze.

Trądzik może wpłynąć na jakość życia i samoocenę, szczególnie u młodych osób. Warto pamiętać, że istnieje wiele metod leczenia trądziku, które pomagają złagodzić objawy i poprawić kondycję skóry.

Jakie wyróżniamy rodzaje trądziku?

Istnieje kilka odmian klinicznych trądziku.

W trądziku młodzieńczym zmiany skórne są zwykle słabo nasilone i pojawiają się w okresie dojrzewania. Obserwuje się tu głównie zaskórniki i wykwity grudkowe zlokalizowane na twarzy i plecach.

Cięższy przebieg obserwujemy w trądziku ropowiczym, gdzie obok zmian typowych pojawiają się także torbiele ropne, które po wygojeniu pozostawiają po sobie blizny - nierówne, wciągnięte, niekiedy bardzo głębokie.

Odmianą występującą prawie wyłącznie u mężczyzn jest trądzik skupiony. Na skórze obecne są tu duże zaskórniki, głębokie nacieki i torbiele ropne, niekiedy zlewające się ze sobą. Po zagojeniu pozostają nierówne i przerośnięte blizny. Zmiany często zajmują okolice pachową, pachwinową i pośladki.

Trądzik bliznowcowy to odmiana, w której obserwuje się bliznowce (przerośnięta, stwardniała, zgrubiała, guzowata blizna) w obrębie wykwitów trądzikowych. Trądzik bliznowcowy często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu, niekiedy dotyczy wyłącznie okolicy karku.

Trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu występuje u młodych mężczyzn. Zmiany skórne są podobne do tych w trądziku ropowiczym lub skupionym, jednak towarzyszą im objawy ogólne w postaci gorączki i bólów stawowych. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się tu leukocytozę (zwiększenie ilości białych krwinek) oraz wzrost OB (odczyn Biernackiego).

Leczenie trądziku

Walka z trądzikiem jest zazwyczaj długotrwała i wymaga dużo cierpliwości. By uniknąć powikłań trądziku tj. przetrwałe blizny i przebarwienia należy szybko włączyć odpowiednie leczenie. Wybór metody leczenia trądziku zależy od nasilenia i umiejscowienia zmian na skórze. W terapii wykorzystujemy leki o działaniu przeciwłojotokowym, keratolitycznym, przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym.

W trądziku o niewielkim i średnim nasileniu na ogół wystarczające jest miejscowe stosowanie retinoidów: tretinoiny (dostępna np. w postaci żelu wraz z klindamycyną - Acnatac lub erytromycyną - Aknemycin Plus), izotretynoiny (np. Izotziaja) oraz adapalenu (np. krem Differin czy Acnelec), który zmniejsza podrażnienie skóry. Zaleca się korzystanie z form tj. aerozole, zawiesiny, pudry i pasty, a nie maści, gdyż powodują one zaczopowanie ujść gruczołów łojowych i nasilenie objawów trądziku.

W przypadku zmian o charakterze grudek i krost stosuje się nadtlenek benzoilu (np. Benzacne), działający na bakterie Propionibacterium acnes oraz aerozole lub roztwory zawierające antybiotyki: tetracyklinę, neomycynę, klindamycynę, erytromycynę lub kwas azelainowy (np. Hascoderm Lipożel).

Korzystny efekt daje połączenie preparatów zawierających kwas salicylowy i cynk z erytromycyną.

W przypadku nasilonych zmian skórnych wskazane jest leczenie ogólne - długotrwała doustna terapia za pomocą antybiotyku z grupy tetracyklin. Początkowo stosuje się wyższe dawki leku np. 1000-1500 mg dziennie. Po uzyskaniu widocznej poprawy dawkę należy zmniejszyć do 250-500 mg dziennie. Leczenie kontynuuje się przez kilka miesięcy.

W leczeniu trądziku zastosowanie mają również inne antybiotyki tj. erytromycyna, klindamycyna czy doksycyklina. Wspomagająco zaleca się witaminę PP, B2 oraz C, które działają przeciwłojotokowo. Leczenie powinno trwać co najmniej 6 miesięcy.

W ciężkich postaciach krostkowych i ropowiczych zaleca się doustne stosowanie izotretynoiny (np. Izotec). Z uwagi na jej działanie teratogenne, kobiety w wieku rozrodczym zamierzające podjąć leczenie muszą stosować dodatkowo skuteczną antykoncepcję.