Trądzik młodzieńczy - czemu się pojawia, jak wygląda i jak można go leczyć?

Czym jest trądzik młodzieńczy?

Trądzik młodzieńczy zwany jest również trądzikiem pospolitym. Ta choroba zapalna jest jedną z najczęstszych chorób skóry, jakie dotykają ludzi w okresie dojrzewania oraz młodych dorosłych. Szczyt zachorowania przypada na 12-17. rok życia, jednakże zmiany trądzikowe mogą pojawiać się na skórze zarówno młodszych dzieci, jak i osób po okresie pokwitania.

Zobacz także: Trądzik - rodzaje trądziku, charakterystyka i leczenie

@erecept.pl Potrzebujesz leku na trądzik? E-konsultacja z e-receptą na stronie ERECEPT.PL - wejdź i przekonaj się jak możemy ci pomóc bez wychodzenia z domu! #trądzikporady #zmianyskórne #erecept ♬ Tattoo - Loreen

Jakie są przyczyny trądziku młodzieńczego?

Trądzik jest chorobą, która dotyka mieszków włosowych, zwanych też mieszkami włosowo-łojowymi. Są to niewielkie zagłębienia w powierzchni skóry, z których wyrastają delikatne włosy. Do ich przewodów wyprowadzających przyłączone są gruczoły łojowe, produkujące wydzielinę, która często jest widoczna na twarzy nastolatków jako połyskujący, tłusty film.

Powstawanie trądziku młodzieńczego jest składową kilku różnych procesów, do których należą:

1. Odczyn zapalny.

2. Namnażanie się bakterii Cutibacterium acnes.

3. Nadmierne pobudzenie gruczołów łojowych do produkcji łoju.

4. Zaburzenia budowy przewodu wyprowadzającego łój.

   Za nadmierne wydzielanie łoju odpowiada w dużej mierze wysoki poziom androgenów.

   Do stanów sprzyjających rozwojowi trądziku zaliczamy również m.in. zmiany hormonalne (częste nasilenie występowania zmian trądzikowych u dziewcząt przed miesiączką, a także u tych cierpiących na zespół policystycznych jajników), stres, niektóre leki (m.in. sterydy anaboliczne, leki przeciwpadaczkowe z grupy barbituranów), dieta o wysokim indeksie glikemicznym.

   Zobacz także: Trądzik androgenny - przyczyny, objawy oraz leczenie

Jakie są objawy trądziku młodzieńczego?

W przebiegu trądziku młodzieńczego na skórze nastolatka mnożą się charakterystyczne zmiany skórne. Wypryski pojawiają się głównie na skórze twarzy i szyi, ale często zaobserwować można je również na klatce piersiowej, plecach i ramionach.

Jak wygląda trądzik młodzieńczy?

Wykwity mogą mieć charakter niezapalny- mówimy wówczas o mikrozaskórnikach, które są widoczne jedynie pod mikroskopem, zaskórnikach otwartych oraz zamkniętych. Są to grudki o wielkości kilku milimetrów, często zwieńczone czarnym czopem na szczycie.

Zmianom może również towarzyszyć stan zapalny - wówczas wykwity przyjmują postać grudek i krost z widoczną na szczycie żółtą masą - jest to mieszanina łoju, bakterii i złuszczonych komórek naskórka.

W zależności od tego, jaki typ zmian skórnych dominuje u chorego, wyróżniamy kilka postaci trądziku - trądzik ropowiczy, zaskórnikowy, oraz najczęściej występujący trądzik grudkowo-krostkowy.

Zmiany trądzikowe mogą występować w jednej lub jednocześnie w kilku lokalizacjach. Ich nasilenie i ustępowanie jest osobniczo zmienne, podobnie jak tendencja do bliznowacenia.

Zmiany skórne w trądziku młodzieńczym nie powodują świądu, mogą jednak sprawiać dyskomfort i ból, szczególnie w przypadku nasilonej postaci trądziku ropowiczego.

Warto również pamiętać, że odczuciom fizycznym może również towarzyszyć pogorszenie nastroju i drażliwość nastolatka, dla którego widok cery trądzikowej jest źródłem kompleksów i cierpienia.

Jak wygląda leczenie trądziku młodzieńczego?

Kiedy na skórze nastolatka pojawia się coraz więcej nowych zmian i wyprysków, należy wybrać się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu lub bezpośrednio do dermatologa. Może on zalecić nastolatkowi stosowanie leków na receptę- najczęściej są to preparaty do stosowania miejscowego, takie jak:

• retinoidy - grupa substancji będących pochodnymi witaminy A. Mają udowodnione silne działanie przeciwzaskórnikowe, dzięki czemu hamują powstawanie nowych wykwitów na skórze. Działają również przeciwzapalnie. Ich miejscowa aplikacja może powodować podrażnienie skóry, przejawiające się jako jej zaczerwienienie, pieczenie, a nawet złuszczanie. Aby zmniejszyć związany z tym dyskomfort, nastolatek może aplikować dodatkowo krem nawilżający. Preparaty z retinoidami powinny być stosowane na noc, aby zmniejszyć ryzyko dodatkowego podrażniania wrażliwej skóry przez promienie słoneczne; w trakcie dnia należy natomiast pamiętać o aplikacji na skórę twarzy kremu z filtrem SPF 50+;

• antybiotyki - najczęściej stosowanymi w trądziku antybiotykami są klindamycyna i erytromycyna. Choć skutecznie działają na wykwity zapalne, nie powinny być stosowane samodzielnie w związku z ryzykiem powstawania lekoopornych szczepów bakterii. Dostępne są na receptę (recepta online);

• nadtlenek benzoilu - działanie przeciwbakteryjne, a także nieco mniej nasilone działanie przeciwzaskórnikowe. Często jest łączony w terapii z antybiotykami stosowanymi miejscowo celem zmniejszenia ryzyka powstawania lekoopornych szczepów bakteryjnych;

• kwas azelainowy - stosowany głównie w połączeniu z innymi substancjami do aplikacji miejscowej. Przypisuje mu się działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwzaskórnikowe, a także przeciw przebarwieniom- w monoterapii daje jednak słabe efekty.

  Pogorszenie stanu skóry w każdym przypadku wymaga wizyty u dermatologa, który może podjąć decyzję o zastosowaniu terapii lekami o działaniu ogólnoustrojowym, przyjmowanymi doustnie.

  Wskazania do włączenia ogólnych antybiotyków, takich jak tetracykliny (doksycyklina, limecyklina, tetracyklina) lub makrolidy (erytromycyna, azytromycyna) obejmują postać umiarkowaną i ciężką trądziku młodzieńczego, a także trądzik przebiegający z mniej nasilonymi zmianami, ale znaczącym pogorszeniem jakości życia pacjenta bądź powstawaniem blizn potrądzikowych. W trakcie stosowania antybiotyków należy pamiętać o regularnej aplikacji kremu z filtrem SPF 50+.

Czas leczenia antybiotykami doustnymi nie powinien być dłuższy niż 12 tygodni.

Po zakończeniu leczenia wskazane jest leczenie podtrzymujące, najczęściej z użyciem środków miejscowych zawierających kwas azelainowy lub retinoidy, celem zapobiegania nawrotom trądziku.

U części kobiet w celu zwiększenia szans na wyleczenie trądziku, należy zadbać szczególnie o gospodarkę hormonalną. Zastosowanie znajdują wówczas środki antykoncepcyjne zawierające estrogeny, które równoważą niekorzystny wpływ androgenów na stan skóry.

Popularnym lekiem stosowanym w doustnej terapii trądziku jest również izotretynoina - pochodna witaminy A. U większości pacjentów pozytywne efekty jej działania można zaobserwować już po dwóch miesiącach stosowania leku. Należy jednak mieć na uwadze, że u części chorych podczas pierwszych 6-8 tygodni leczenia może dojść do przejściowego pogorszenia stanu skóry.

Zobacz także: Kremy, żele i maści na trądzik - jakie są dostępne metody miejscowego leczenia trądziku?

Domowe sposoby na trądzik - czy są skuteczne?

Choć podstawą w leczeniu trądziku są często środki farmakologiczne lub preparaty kosmetyczne o specjalistycznej formule, część pacjentów chętnie sięga także po domowe metody zwalczania grudek i krost.

Do domowych środków, które mogą być zastosowane w leczenie trądziku młodzieńczego, należą różnego rodzaju olejki - w szczególności olejek herbaciany, lawendowy, różany czy rycynowy. Wykazują one bowiem działanie przeciwzapalne, a także stanowią dobrą metodą nawilżenia i odżywienia skóry twarzy.

Część poradników doradza również stosowanie domowej roboty masek na twarz, na przykład na bazie miodu czy kurkumy. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie może prowadzić do podrażnienia skóry twarzy, a nawet zaognienia zmian trądzikowych. Z tego względu za znacznie bezpieczniejszą opcję uważa się przebadane i atestowane preparaty apteczne.

Jakie mogą być powikłania trądziku młodzieńczego?

Trądzik młodzieńczy niesie za sobą ryzyko wystąpienia powikłań w postaci nieestetycznych śladów na skórze klatki piersiowej, twarzy, pleców i ramion.

Należą do nich blizny - powstawać mogą one z guzków i wykwitów grudkowych, kiedy dojdzie do uszkodzenia tkanki podskórnej. Przybierają dwie formy: przerostowe, wypukłe zmiany wystające ponad powierzchnię skóry, nazywane keloidami, lub zagłębienia o różnej głębokości, określane jako blizny zanikowe.

Konsekwencją zmian zapalnych mogą być również szpecące przebarwienia. Częstą przyczyną ich powstawania jest mechaniczne usuwanie przez nastolatka treści ropnej widocznej w kroście, co prowadzić może również do bakteryjnych nadkażeń powstałych po wyciskaniu ran.

Zmiany pigmentacyjne mogą również pojawić się na skutek ekspozycji skóry na promienie słoneczne, a także po stosowaniu niektórych preparatów używanych w leczeniu miejscowym trądziku.

Zobacz także: Przebarwienia po trądziku – czy można im zapobiec? Jak je leczyć?

Powikłania trądziku - jak je leczyć?

W przypadku wystąpienia przebarwień po trądziku warto rozważyć stosowanie kosmetyków z kwasami AHA i PHA. Zmiany mogą ulegać stopniowemu rozjaśnieniu pod wpływem oddziaływania kwasu glikolowego, migdałowego i azelainowego. Udowodnione działanie na przebarwienia ma również retinol.

Podczas stosowania preparatów, zawierających kwasy lub retinol, należy unikać ekspozycji na światło słoneczne oraz pamiętać o jednoczesnym stosowaniu kremów z filtrem.

W celu eliminacji przebarwień można również sięgnąć po zabiegi w gabinecie kosmetycznym - doświadczony kosmetolog zaproponować może wówczas np. peelingi chemiczne lub zabiegi z użyciem lasera.

Jeśli w wyniku zejścia zmian trądzikowych pojawią się blizny, należy działać szybko- im bardziej "dojrzała" będzie blizna, tym trudniej podda się ona terapii mającej na celu jej remodelling i zmniejszenie widoczności.

W ich leczeniu zastosowanie znajdują miejscowe środki zawierające kwas azelainowy, peelingi chemiczne, a także zabiegi laserem frakcyjnym CO2 czy też dermabrazja laserowa.

Jak zapobiegać trądzikowi młodzieńczemu?

Pytanie, czy da się zapobiec wystąpieniu trądziku młodzieńczego, należy do bardzo kontrowersyjnych. Obecnie uważa się, że odpowiednia higiena, dieta oraz pielęgnacja skóry, które ograniczają wydzielanie sebum, może zmniejszać ryzyko rozwoju trądziku lub sprzyjać jego łagodniejszemu przebiegowi.

Z uwagi jednak na prawdopodobne predyspozycje genetyczne, a także występowanie burzliwych zmian hormonalnych w ciele nastolatka, których nie można w pełni kontrolować, stuprocentowe zapobieganie trądzikowi nie wydaje się obecnie możliwe.

Aby zmniejszyć jednak ryzyko pojawienia się zmian lub aktywnie działać w celu złagodzenia przebiegu trądziku, warto wprowadzić kilka zmian w stylu życia nastolatka.

Pielęgnacja - odpowiednie oczyszczanie cery delikatnymi preparatami o pH 5,0-7,0 oraz jej nawilżanie środkami niekomedogennymi może ograniczać nadmierne wydzielanie łoju. Należy jednak zachować umiar - zbyt częste mycie twarzy lub jej silne pocieranie może jedynie nasilić problem trądziku.

Dieta - w okresie dojrzewania szczególnie istotne jest zachowywanie zbilansowanej diety. Warto zadbać, żeby nie zawierała ona wielu pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym - mogą one zaostrzać problemy skórne.

Używki - unikanie spożycia alkoholu oraz palenia papierosów zmniejsza ryzyko wystąpienia trądziku młodzieńczego i jego ciężkiego przebiegu.

Trądzik młodzieńczy - fakty i mity

Trądzik młodzieńczy wynika z braku odpowiedniej higieny?

MIT. Z powodu tego krzywdzącego przekonania wielu pacjentów cierpiących na trądzik młodzieńczy myje skórę wiele razy w ciągu dnia, często używając w tym celu bardzo silnych środków chemicznych, co powoduje jedynie zaczerwienienie skóry, jej przesuszenie i pogorszenie stanu zmian obecnych na skórze twarzy.

Choć nieprawidłowe oczyszczanie twarzy z nadmiaru łoju może sprzyjać rozwojowi choroby, trądzik młodzieńczy nie jest wynikiem zaniedbań higienicznych.

Trądzikiem można się zarazić?

MIT. Pomimo rozwoju świadomości społecznej na temat trądziku, ten stygmatyzujący mit wciąż zdaje się funkcjonować w przestrzeni publicznej. Trądzik młodzieńczy z całą pewnością nie jest chorobą zakaźną, stąd zarażenie się nim nie jest możliwe.

Osoby chorujące na trądzik nie powinny pić mleka?

MIT/FAKT. Związek nabiału z rozwojem trądziku wciąż pozostaje przedmiotem kontrowersji. Choć American Academy of Dermatology wskazuje, iż picie mleka krowiego przyczynia się do nasilenia zmian skórnych, organizacje europejskie nie popierają tego stanowiska.

Spożywanie produktów mlecznych z pewnością może powodować pojawianie się nowych zmian w przypadku, gdy u pacjenta zaobserwowano np. alergię pokarmową na białko mleka krowiego. Z tego względu przed zaleceniem modyfikacji diety, należy rozpatrzyć przypadek każdego pacjenta indywidualnie.

Zobacz także: Nabiał a trądzik- jak przetwory mleczne mogą wpływać na stan skóry?

Podsumowanie

Trądzik młodzieńczy występuje powszechnie i każdego roku dotyka wielu nastolatków. Warto jednak pamiętać, że nie musi on być wyrokiem dla skóry. Obecny rynek oferuje coraz więcej rozwiązań w leczeniu trądziku młodzieńczego, a zachowanie odpowiedniego stylu życia i prawidłowej pielęgnacji może znacząco zmniejszyć ryzyko występowania ciężkich zmian skórnych i ich powikłań.

Bibliografia

Medycyna Praktyczna, [online], [dostęp 10.2023], dostępny w Internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/73673,tradzik-mlodzienczy-przyczyny-powiklania-leczenie

Portal Cetaphil, [online], [dostęp 10.2023], dostępny w Internecie:

https://www.cetaphil.pl/porady-pielegnacyjne/sposoby-na-tradzik-domowe-naturalne-i-skuteczne.html

Portal Gdzie Po Lek, [online], [dostęp 10.2023], dostępny w Internecie:

https://www.gdziepolek.pl/artykuly/fakty-i-mity-o-tradziku-mlodzienczym

Po Dyplomie, [online], [dostęp 10.2023], dostępny w Internecie:

https://podyplomie.pl/dermatologia/28524,co-to-jest-tradzik

Po Dyplomie, [online], [dostęp 10.2023], dostępny w Internecie:

https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/575/original/49-61.pdf?1481198453