Trądzik skupiony – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest trądzik skupiony?

Trądzik skupiony (Acne conglobata) to guzkowo-torbielowa odmiana powszechnej dermatozy, jaką jest trądzik pospolity. Jest przewlekłą chorobą zapalną o ciężkich objawach, prowadzącą do bliznowacenia. Trądzik skupiony może rozwinąć się zarówno w wyniku nagłego pogorszenia się trądziku krostkowego, jak i stopniowo w wyniku nawrotu trądziku, który występował w przeszłości.

Trądzik skupiony może występować samodzielnie lub jako element systemowego zespołu autozapalnego. Do takich zespołów należą:

• zespół SAPHO (trądzik pospolity, zapalenie błony maziowej stawów, łuszczyca krostkowa dłoni i stóp, nadmierny rozrost kości i ich zapalenie);

• zespół PAPA (ropne zapalenie stawów, piodermia zgorzelinowa i trądzik pospolity);

• zespół PASH (piodermia zgorzelinowa, trądzik pospolity i trądzik odwrócony);

• zespół PAPASH (ropne zapalenie stawów, piodermia zgorzelinowa, trądzik pospolity i trądzik odwrócony).

Zobacz także: Trądzik - rodzaje trądziku, charakterystyka i leczenie

@erecept.pl Potrzebujesz leku na trądzik? E-konsultacja z e-receptą na stronie ERECEPT.PL - wejdź i przekonaj się jak możemy ci pomóc bez wychodzenia z domu! #trądzikporady #zmianyskórne #erecept ♬ Tattoo - Loreen

Jakie są objawy trądziku skupionego?

Zmiany skórne typowe dla trądziku skupionego to duże, połączone ze sobą podwójne lub potrójne zaskórniki, torbiele ropne, guzki zapalne i głęboko drążące ropnie. Najczęściej występują na plecach, klatce piersiowej i pośladkach. Rzadsze lokalizacje to twarz, szyja, barki, ramiona i brzuch.

Wykwity skórne są bolesne, a ropna wydzielina ma nieprzyjemny zapach. Typową konsekwencją tej choroby są blizny potrądzikowe.

Jaka jest różnica między trądzikiem skupionym a trądzikiem piorunującym?

Podobne zmiany skórne występują także w trądziku piorunującym, jednak trądzik piorunujący jest cięższą postacią o gwałtownym przebiegu. Obecne są w nim także zmiany martwicze i objawy ogólnoustrojowe jak gorączka, bóle stawów i utrata masy ciała. Nie są za to typowe połączone zaskórniki i niezapalne guzki.

Zobacz także: Trądzik piorunujący - jak wygląda, czemu powstaje i jak go leczyć?

Jakie są przyczyny trądziku skupionego?

Czynniki odpowiedzialne za rozwój trądziku skupionego wzajemnie na siebie wpływają. Należą do nich:

• zaburzenia hormonalne;

• nadmierna produkcja łoju (sebum) i zmiany w jego składzie;

• zaburzony proces rogowacenia ujść mieszków włosowych;

• kolonizacja mieszków włosowych przez bakterie Cutibacterium acnes;

• stan zapalny.

Nieprawidłowe rogowacenie prowadzi do zablokowania ujść gruczołów łojowych i mieszków, przez co dochodzi do nagromadzenia sebum w mieszkach włosowych. Tak powstaje zaskórnik, który może następnie przekształcić się w grudkę zapalną, a następnie w krostę. Pęknięcie jej ściany powoduje nasilony stan zapalny i powstanie guzka lub torbieli.

Nadprodukcja łoju powodowana jest głównie przez hormony – androgeny, takie jak testosteron, dihydrotestosteron i dihydroepiandrosteron.

Zobacz także: Tabletki antykoncepcyjne a trądzik. Hormony pomagają na trądzik czy go wzmagają?

W przeszłości twierdzono, że u osób z trądzikiem występuje nadmiar bakterii Cutibacterium acnes, co prowadzi do rozwoju zmian chorobowych. Obecnie uważa się, że w trądziku występuje nie więcej tych bakterii, lecz inne szczepy – takie, które wywołują odpowiedź zapalną.

Niektóre szczepy Cutibacterium acnes (podtyp II i III) pełnią protekcyjną rolę w mikrobiomie skóry, a podtyp I jest patogenny. W trądziku skupionym prawdopodobnie proporcja pomiędzy poszczególnymi szczepami jest zaburzona w jeszcze większym stopniu niż w klasycznej postaci trądziku pospolitego, a odpowiedź zapalna na te bakterie jest silniejsza.

Innymi czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju trądziku skupionego są m.in. ekspozycja na halogenowane węglowodory aromatyczne i przyjmowanie preparatów hormonalnych – głównie steroidów anabolicznych.

U kogo występuje trądzik skupiony?

Trądzik skupiony jest rzadką dermatozą. Występuje głównie u młodych dorosłych, a jej początek zwykle przypada na drugą i trzecią dekadę życia. Częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Istnieje stosunkowo dużo doniesień o występowaniu trądziku skupionego u sportowców, co może sugerować związek tej choroby ze stosowaniem steroidów anabolicznych.

Jak wygląda leczenie trądziku skupionego?

W leczeniu trądziku skupionego stosuje się przede wszystkim retinoidy, takie jak izotretynoina, czasem w połączeniu z glikokortykosteroidami. Terapią trądziku zajmuje się lekarz dermatolog. Zaleca się jak najszybsze zgłoszenie do lekarza, by ograniczyć powstawanie blizn potrądzikowych. Leki dostępne są tylko na receptę (recepta online).

Retinoidy

Retinoidy to grupa związków będących pochodnymi witaminy A. Zmniejszają aktywność gruczołów łojowych, zwiększają obrót komórkowy i wykazują działanie przeciwzapalne. Mogą być stosowane doustnie lub miejscowo na skórę w postaci kremów i żeli.

Doustnie stosuje się przede wszystkim izotretynoinę (np. Izotek) i jest to leczenie pierwszego wyboru w trądziku skupionym. Terapia trwa około 20-28 tygodni, a w niektórych przypadkach nawet dłużej.

Do retinoidów stosowanych miejscowo zaliczamy m.in. adapalen (np. Acnelec) i tifaroten (Aklief). Nie są one tak skuteczne jak leki doustne, ale mogą być stosowane równocześnie z nimi, wspomagająco.

Należy pamiętać, że retinoidy mogą uszkadzać rozwijający się płód, dlatego kobiety w trakcie terapii powinny stosować skuteczną antykoncepcję.

Glikokortykosteroidy

Glikokortykosteroidy mają działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o dołączeniu doustnego glikokortykosteroidu, najczęściej prednizonu (Encorton) do retinoidu na pierwsze 2-4 tygodnie leczenia.

Jeżeli po włączeniu izotretynoiny pojawi się gorączka, owrzodzenia na skórze i inne objawy wskazujące na rozwój trądziku piorunującego, odstawia się ją na 2-4 tygodnie i przez ten czas stosuje się sam glikokortykosteroid.

Antybiotyki

Alternatywną opcją jest zastosowanie doustnych antybiotyków, np. minocykliny lub doksycykliny. Należy pamiętać, że przeciwwskazane jest łączenie antybiotyków z tej grupy (tetracyklin) z doustną izotretynoiną.

W razie nieskuteczności leczenia możliwe jest także zastosowanie dapsonu, jednak ten antybiotyk nie jest dostępny w Polsce.

Inhibitory TNF-alfa

Inhibitory TNF-alfa wykazują działanie przeciwzapalne. Istnieją doniesienia o skuteczności leków z tej grupy – infliksymabu, adalimumabu i etanerceptu – w leczeniu trądziku skupionego.

Laseroterapia

Opisano także skuteczność laseroterapii w trądziku skupionym. Dotyczy to lasera frakcyjnego ablacyjnego CO2, Nd:YAG i lasera naczyniowego.

Metody chirurgiczne

Niekiedy stosuje się ich chirurgiczne wycięcie dużych guzków oraz opróżnienie zbiorników ropy. Zastosowanie znajduje także krioterapia i triamcynolon (glikokortykosteroid) podawany do zmian skórnych.

Pielęgnacja skóry

Ważnym elementem leczenia jest również właściwa pielęgnacja skóry i zachowanie higieny. Osoby z tak ciężką postacią trądziku mają tendencję do ukrywania zmian pod warstwami ubrań, co prowadzi do wytworzenia ciepłego i wilgotnego mikrośrodowiska, które sprzyja pogorszeniu stanu skóry.

Skórę należy regularnie oczyszczać za pomocą delikatnych, niepodrażniających kosmetyków. Korzystne może okazać się włączenie do pielęgnacji popularnych substancji stosowanych w trądziku pospolitym jak kwas salicylowy i kwas azelainowy.

Trzeba jednak brać pod uwagę większe ryzyko podrażnienia skóry przy łączeniu kwasów z retinoidami, dlatego warto wcześniej skonsultować się z dermatologiem.

Zobacz także: Kremy, żele i maści na trądzik - jakie są dostępne metody miejscowego leczenia trądziku?

Bibliografia

Hafsi W, Arnold DL, Kassardjian M. Acne Conglobata. [Updated 2023 Jun 1]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459219/

Al-Hamdi KI, Saadoon AQ. Acne Conglobata of the Scalp. Int J Trichology. 2020 Jan-Feb;12(1):35-37.

doi: 10.4103/ijt.ijt_117_19. Epub 2020 Apr 9. PMID: 32549699; PMCID: PMC7276160.

Vasanth V, Chandrashekar BS. Follicular occlusion tetrad. Indian Dermatol Online J. 2014 Oct;5(4):491-3.

doi: 10.4103/2229-5178.142517. PMID: 25396138; PMCID: PMC4228650.