Trądzik to jedna z najpowszechniejszych chorób skóry, która dotyka najczęściej osoby w wieku dojrzewania. Choroba wynika z zatkania ujść gruczołów łojowych, co prowadzi do zapalenia i powstawania zaskórników, krost i innych zmian trądzikowych.
Trądzik zwyczajny jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, która występuje głównie u młodzieży, choć może nawracać i dotyczyć również osób dorosłych.
Objawy trądziku są związane z zaburzeniem rogowacenia ujść mieszków włosowych, rozwojem bakterii z gatunku Propionibacterium acnes, nadmiernym gromadzeniem się sebum (łoju skórnego) oraz utrzymującym się stanem zapalnym. Powyższe zmiany prowadzą do rozwoju zaskórników, wykwitów grudkowo-krostkowych i torbieli ropnych w okolicach łojotokowych.
W 90% zmiany chorobowe w trądziku pospolitym lokalizują się na twarzy, jednak mogą występować także na plecach, w okolicy pachowej, pachwinowej, na pośladkach i na karku.
W większości przypadków zmiany mają łagodny charakter i wymagają jedynie odpowiedniej pielęgnacji skóry lub leczenia miejscowego. Jednak u około 15% pacjentów pojawia się postać ciężka, ustępująca z?pozostawieniem blizn i przebarwień.
Przyczyn powstawania trądziku jest wiele. Istotną rolę niewątpliwie odgrywa predyspozycja genetyczna - cięższy przebieg choroby zazwyczaj obserwujemy w przypadkach rodzinnego występowania trądziku.
Jedną z głównych przyczyn pojawienia się zmian skórnych jest nadmierna aktywność hormonów, zwłaszcza androgenów . W okresie dojrzewania produkcja hormonów wzrasta, co skutkuje wydzielaniem przez gruczoły większej ilości łoju. Hiperandrogenizm może występować także w przebiegu wielu chorób m.in. PCOS (zespół policystycznych jajników) czy zespołu Cushinga.
Nieprawidłowy styl życia m.in. stres i napięcie emocjonalne oraz dieta bogata w tłuszcze i cukry mogą przyczyniać się do nasilenia trądziku. Z kolei dieta bogata w owoce, warzywa, białka i węglowodany złożone może pomóc w profilaktyce tej dermatozy.
Zbyt intensywna pielęgnacja skóry oraz częste korzystanie z zabiegów kosmetycznych może prowadzić do podrażnienia skóry i zatkania gruczołów łojowych, co zwiększa ryzyko pojawienia się trądziku.
Wyróżniamy także trądzik polekowy, który może być działaniem niepożądanym steroidów, witaminy B12, jodu czy barbituranów.
Trądzik może mieć różne objawy - rodzaj zmian skórnych zależy od rodzaju i stopnia nasilenia choroby.
W trądziku o przebiegu łagodnym zazwyczaj obecne są zmiany niezapalne - zaskórniki otwarte (czarne) lub zamknięte (białe), które powstają na skutek zapchania porów przez sebum i martwe komórki skóry.
W przypadku trądziku o większym nasileniu obserwuje się krosty (czerwone, ropne wykwity, pojawiające się na skutek nadkażenia zaskórników), grudki, guzki oraz torbiele ropne, spowodowane głębszym zapaleniem skóry z towarzyszącym zaczerwienieniem i obrzękiem w zmienionym chorobowo miejscu.
Niektóre odmiany trądziku pozostawiają po sobie trwałe blizny, niekiedy przerosłe i keloidy lub przebarwienia na skórze.
Trądzik może wpłynąć na jakość życia i samoocenę, szczególnie u młodych osób. Warto pamiętać, że istnieje wiele metod leczenia trądziku, które pomagają złagodzić objawy i poprawić kondycję skóry.
Istnieje kilka odmian klinicznych trądziku.
W trądziku młodzieńczym zmiany skórne są zwykle słabo nasilone i pojawiają się w okresie dojrzewania. Obserwuje się tu głównie zaskórniki i wykwity grudkowe zlokalizowane na twarzy i plecach.
Cięższy przebieg obserwujemy w trądziku ropowiczym, gdzie obok zmian typowych pojawiają się także torbiele ropne, które po wygojeniu pozostawiają po sobie blizny - nierówne, wciągnięte, niekiedy bardzo głębokie.
Odmianą występującą prawie wyłącznie u mężczyzn jest trądzik skupiony. Na skórze obecne są tu duże zaskórniki, głębokie nacieki i torbiele ropne, niekiedy zlewające się ze sobą. Po zagojeniu pozostają nierówne i przerośnięte blizny. Zmiany często zajmują okolice pachową, pachwinową i pośladki.
Trądzik bliznowcowy to odmiana, w której obserwuje się bliznowce (przerośnięta, stwardniała, zgrubiała, guzowata blizna) w obrębie wykwitów trądzikowych. Trądzik bliznowcowy często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu, niekiedy dotyczy wyłącznie okolicy karku.
Trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu występuje u młodych mężczyzn. Zmiany skórne są podobne do tych w trądziku ropowiczym lub skupionym, jednak towarzyszą im objawy ogólne w postaci gorączki i bólów stawowych. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się tu leukocytozę (zwiększenie ilości białych krwinek) oraz wzrost OB (odczyn Biernackiego).
Walka z trądzikiem jest zazwyczaj długotrwała i wymaga dużo cierpliwości. By uniknąć powikłań trądziku tj. przetrwałe blizny i przebarwienia należy szybko włączyć odpowiednie leczenie. Wybór metody leczenia trądziku zależy od nasilenia i umiejscowienia zmian na skórze. W terapii wykorzystujemy leki o działaniu przeciwłojotokowym, keratolitycznym, przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym.
W trądziku o niewielkim i średnim nasileniu na ogół wystarczające jest miejscowe stosowanie retinoidów: tretinoiny (dostępna np. w postaci żelu wraz z klindamycyną - Acnatac lub erytromycyną - Aknemycin Plus), izotretynoiny (np. Izotziaja) oraz adapalenu (np. krem Differin czy Acnelec), który zmniejsza podrażnienie skóry. Zaleca się korzystanie z form tj. aerozole, zawiesiny, pudry i pasty, a nie maści, gdyż powodują one zaczopowanie ujść gruczołów łojowych i nasilenie objawów trądziku.
W przypadku zmian o charakterze grudek i krost stosuje się nadtlenek benzoilu (np. Benzacne), działający na bakterie Propionibacterium acnes oraz aerozole lub roztwory zawierające antybiotyki: tetracyklinę, neomycynę, klindamycynę, erytromycynę lub kwas azelainowy (np. Hascoderm Lipożel).
Korzystny efekt daje połączenie preparatów zawierających kwas salicylowy i cynk z erytromycyną.
W przypadku nasilonych zmian skórnych wskazane jest leczenie ogólne - długotrwała doustna terapia za pomocą antybiotyku z grupy tetracyklin. Początkowo stosuje się wyższe dawki leku np. 1000-1500 mg dziennie. Po uzyskaniu widocznej poprawy dawkę należy zmniejszyć do 250-500 mg dziennie. Leczenie kontynuuje się przez kilka miesięcy.
W leczeniu trądziku zastosowanie mają również inne antybiotyki tj. erytromycyna, klindamycyna czy doksycyklina. Wspomagająco zaleca się witaminę PP, B2 oraz C, które działają przeciwłojotokowo. Leczenie powinno trwać co najmniej 6 miesięcy.
W ciężkich postaciach krostkowych i ropowiczych zaleca się doustne stosowanie izotretynoiny (np. Izotec). Z uwagi na jej działanie teratogenne, kobiety w wieku rozrodczym zamierzające podjąć leczenie muszą stosować dodatkowo skuteczną antykoncepcję.
