Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Małpia ospa - nowe zakażenia, przyczyny i leczenie
Małpia ospa to zakaźna, odzwierzęca choroba wirusowa, którą obserwuje się głównie w krajach afrykańskich. W ostatnim czasie odnotowano jednak wzrost zakażeń na innych kontynentach.
Autor: Redakcja Erecept.pl
Dodano: 04.08.2022 13:51
Zaktualizowano: 06.02.2025 8:17
Zaktualizowano: 06.02.2025 8:17
Czym jest małpia ospa i jakie są jej przyczyny? Nowe zakażenia wśród ludzi
Z uwagi na podobny obraz kliniczny chorób wysypkowych o charakterze pęcherzowym warto przybliżyć ich ogólną charakterystykę. Małpią ospę należy różnicować przede wszystkim z najpopularniejszą w naszym klimacie ospą wietrzną. Trzeba również wspomnieć o już zwalczonej, ale wciąż istotnej ospie prawdziwej. Wirusy wywołujące małpią ospę oraz ospę wietrzną należą do dwóch niespokrewnionych ze sobą rodzin - rodziny Herpesviridae oraz Poxviridae. Ospa wietrzna dotyka zazwyczaj dzieci w wieku 5-9 lat, w odróżnieniu od ospy małpiej cechuje się wtedy łagodnym przebiegiem. Dorośli z kolei narażeni są na cięższy, często powikłany przebieg choroby. Okres inkubacji wirusa ospy wietrznej trwa średnio 14 dni (w przypadku ospy małpiej około 12 dni), po czym pojawiają się objawy ogólne - gorączka do 39 stopni Celsjusza (w ospie małpiej temperatura osiąga wyższy poziom), ból głowy, złe samopoczucie. W ospie małpiej objawy te są podobne, aczkolwiek bardziej uciążliwe i nasilone, cechą odróżniającą jest również znaczne powiększenie węzłów chłonnych. W obu chorobach po 2-3 dniach pojawia się transformująca pęcherzowa wysypka, która może obejmować skórę i błony śluzowe, jednak tylko w przebiegu małpiej ospy zmiany pojawiają się również na dłoniach i podeszwach stóp. Wysypka w ospie wietrznej ustępuje bez śladu w przeciągu tygodnia, ospa małpia trwa zazwyczaj 2-4 tygodnie i pozostawia po sobie głębokie blizny i przebarwienia. Rozpoznanie ospy wietrznej stawia się na podstawie charakterystycznych objawów. Po wyzdrowieniu można ocenić również poziom swoistych przeciwciał IgG. Przechorowanie ospy wietrznej daje dożywotnią odporność, jednak wirus do końca życia pozostaje uśpiony w komórkach zwojów nerwowych. W momencie zmniejszonej odporności organizmu może ulec reaktywacji i wywołać półpasiec. Przechorowanie lub szczepienie przeciwko ospie wietrznej nie zapewnia odporności przeciwko ospie małpiej. Wirus ospy prawdziwej jest najbliższym kuzynem wirusa ospy małpiej, wykazują one zgodność genetyczną na poziomie 80%. Choroby mają też bardzo podobny przebieg kliniczny - po około 12 dniach inkubacji pojawiają się pierwsze objawy ogólne (wysoka gorączka, bóle głowy i mięśni, ogólne zmęczenie), a po kolejnych 2-3 dniach wielopostaciowa wysypka pęcherzowa. Istnieją jednak subtelne różnice między ospą małpią i ospą prawdziwą. W przypadku ospy małpiej u ponad 90% pacjentów dochodzi do obwodowej limfadenopatii - powiększenia obwodowych węzłów chłonnych, podczas ospy prawdziwej węzły pozostawały normalnej wielkości lub powiększały się w mniejszym stopniu. W obu chorobach wysypka obejmuje całe ciało (włącznie z twarzą, dłońmi i podeszwami stóp), jednak w ospie małpiej jest ona mniej nasilona. Ospa prawdziwa cechowała się również większą zjadliwością (jedna osoba była zdolna zarazić 10-20 innych osób) oraz śmiertelnością (do 50%). Do diagnostyki różnicowej ospy małpiej i ospy prawdziwej najbardziej użyteczne są metody genetyczne - RT PCR, dzięki którym możliwe jest wyizolowanie materiału genetycznego wirusa. W przypadku ospy prawdziwej w zakażonych komórkach nabłonka obecne są również ciałka wtrętowe (ciałka Guarnieriego), które ułatwiają rozpoznanie. Osoby zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej przed 1980 rokiem wykazują częściową odporność przeciwko ospie małpiej. Szczepionka zwiększa również szanse na łagodny przebieg choroby. Małpia ospa a ospa wietrzna?
Małpia ospa a ospa prawdziwa?
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Małpia ospa - diagnostyka różnicowa
Z uwagi na podobny obraz kliniczny chorób wysypkowych o charakterze pęcherzowym warto przybliżyć ich ogólną charakterystykę. Małpią ospę należy różnicować przede wszystkim z najpopularniejszą w naszym klimacie ospą wietrzną. Trzeba również wspomnieć o już zwalczonej, ale wciąż istotnej ospie prawdziwej. Wirusy wywołujące małpią ospę oraz ospę wietrzną należą do dwóch niespokrewnionych ze sobą rodzin - rodziny Herpesviridae oraz Poxviridae. Ospa wietrzna dotyka zazwyczaj dzieci w wieku 5-9 lat, w odróżnieniu od ospy małpiej cechuje się wtedy łagodnym przebiegiem. Dorośli z kolei narażeni są na cięższy, często powikłany przebieg choroby. Okres inkubacji wirusa ospy wietrznej trwa średnio 14 dni (w przypadku ospy małpiej około 12 dni), po czym pojawiają się objawy ogólne - gorączka do 39 stopni Celsjusza (w ospie małpiej temperatura osiąga wyższy poziom), ból głowy, złe samopoczucie. W ospie małpiej objawy te są podobne, aczkolwiek bardziej uciążliwe i nasilone, cechą odróżniającą jest również znaczne powiększenie węzłów chłonnych. W obu chorobach po 2-3 dniach pojawia się transformująca pęcherzowa wysypka, która może obejmować skórę i błony śluzowe, jednak tylko w przebiegu małpiej ospy zmiany pojawiają się również na dłoniach i podeszwach stóp. Wysypka w ospie wietrznej ustępuje bez śladu w przeciągu tygodnia, ospa małpia trwa zazwyczaj 2-4 tygodnie i pozostawia po sobie głębokie blizny i przebarwienia. Rozpoznanie ospy wietrznej stawia się na podstawie charakterystycznych objawów. Po wyzdrowieniu można ocenić również poziom swoistych przeciwciał IgG. Przechorowanie ospy wietrznej daje dożywotnią odporność, jednak wirus do końca życia pozostaje uśpiony w komórkach zwojów nerwowych. W momencie zmniejszonej odporności organizmu może ulec reaktywacji i wywołać półpasiec. Przechorowanie lub szczepienie przeciwko ospie wietrznej nie zapewnia odporności przeciwko ospie małpiej. Wirus ospy prawdziwej jest najbliższym kuzynem wirusa ospy małpiej, wykazują one zgodność genetyczną na poziomie 80%. Choroby mają też bardzo podobny przebieg kliniczny - po około 12 dniach inkubacji pojawiają się pierwsze objawy ogólne (wysoka gorączka, bóle głowy i mięśni, ogólne zmęczenie), a po kolejnych 2-3 dniach wielopostaciowa wysypka pęcherzowa. Istnieją jednak subtelne różnice między ospą małpią i ospą prawdziwą. W przypadku ospy małpiej u ponad 90% pacjentów dochodzi do obwodowej limfadenopatii - powiększenia obwodowych węzłów chłonnych, podczas ospy prawdziwej węzły pozostawały normalnej wielkości lub powiększały się w mniejszym stopniu. W obu chorobach wysypka obejmuje całe ciało (włącznie z twarzą, dłońmi i podeszwami stóp), jednak w ospie małpiej jest ona mniej nasilona. Ospa prawdziwa cechowała się również większą zjadliwością (jedna osoba była zdolna zarazić 10-20 innych osób) oraz śmiertelnością (do 50%). Do diagnostyki różnicowej ospy małpiej i ospy prawdziwej najbardziej użyteczne są metody genetyczne - RT PCR, dzięki którym możliwe jest wyizolowanie materiału genetycznego wirusa. W przypadku ospy prawdziwej w zakażonych komórkach nabłonka obecne są również ciałka wtrętowe (ciałka Guarnieriego), które ułatwiają rozpoznanie. Osoby zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej przed 1980 rokiem wykazują częściową odporność przeciwko ospie małpiej. Szczepionka zwiększa również szanse na łagodny przebieg choroby.Małpia ospa a ospa wietrzna?
Małpia ospa a ospa prawdziwa?
Małpia ospa - diagnostyka, leczenie i profilaktyka
Diagnostykę małpiej ospy należy rozpocząć u wszystkich osób podejrzanych o zakażenie. Decyzję podejmuje lekarz na podstawie wywiadu uwzględniającego m.in. podróże zagraniczne oraz ewentualne objawy. W diagnostyce małpiej ospy rekomendowane są metody genetyczne - identyfikacja DNA wirusa w materiale biologicznym pobranym od pacjenta za pomocą testu RT-PCR. Materiałem do badań jest przede wszystkim wymaz lub zeskrobina ze zmiany skórnej. Pomocne mogą być również wymazy z jamy ustnej i gardła pacjenta lub krew pobrana na EDTA. Ze względu na ryzyko uzyskania wyniku fałszywie dodatniego nie zaleca się wykonywania badań mających wykryć antygeny wirusa lub swoiste przeciwciała. Małpia ospa jest chorobą samoograniczającą się. Podstawowym postępowaniem u chorych jest wdrożenie leczenia mającego łagodzić objawy - podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (np. paracetamol) oraz leki przeciwświądowe. By nie dopuścić do bakteryjnego nadkażenia zmian skórnych, stosuje się także miejscowe substancje odkażające (np. Octenisept). Należy zadbać również o prawidłowe odżywianie i nawodnienie pacjenta. Skuteczne okazują się też leki przeciwwirusowe używane niegdyś do walki z ospą prawdziwą. Jedynym zarejestrowanym preparatem do leczenia ospy małpiej u ludzi jest Tecovirimat - lek blokujący białko otoczki wirusa p37, uniemożliwiający uwolnienie się drobnoustroju z zakażonej komórki i dalszą jego transmisję. Pomocne, jednak jeszcze niezarejestrowane są również cydofowir i brincydofowir - inhibitory wirusowej polimerazy DNA, uniemożliwiające dalszą replikację wirusa. Potencjalnym sposobem leczenia małpiej ospy mogłaby być także immunoglobuliny skierowane przeciwko wirusowi krowianki. W związku z wirusową etiologią choroby niewskazane jest tu używanie antybiotyków. Takie działanie celowe jest w przypadku bakteryjnego nadkażenia zmian skórnych. Nie stworzono dotychczas szczepionki przeciwko małpiej ospie. Jednakże z uwagi na podobną budowę wirusów po zastosowaniu szczepionki przeciwko ospie prawdziwej może rozwinąć się odporność krzyżowa przeciw ospie małpiej. Istnieją 3 szczepionki skierowane przeciwko ospie prawdziwej, aktualnie nieużywane z powodu światowej eradykacji choroby, jednak ze względów bezpieczeństwa wciąż są przechowywane. Najbardziej obiecującym preparatem, dopuszczonym do obrotu przez Europejską Agencję Lekową jest Imvanex (Imvamune, Jynneos). Produkt zawiera żywy, atenuowany (odzjadliwiony) wirus ospy krowiej (krowianki). Podaje się go podskórnie, dwukrotnie w odstępie co najmniej 28-dniowym. Pełny cykl szczepień zapewnia minimum 85% odporność przeciwko ospie małpiej. Szczepionka podana poekspozycyjnie (po kontakcie z wirusem) umożliwia łagodniejszy przebieg choroby. Preparaty ACAM2000 oraz Aventis Pasteur (APSV) zawierają żywe, zdolne do replikacji wirusy ospy krowiej. Ze względów bezpieczeństwa nie są one rekomendowane. Aktualnie WHO nie widzi konieczności wdrożenia szczepień populacyjnych. Rekomenduje się natomiast szczepienia pierścieniowe - uodpornione powinny zostać osoby z najbliższego otoczenia chorego na małpią ospę oraz personel medyczny pracujący z takimi pacjentami. By zapobiec zakażeniu małpią ospą, kluczowe jest unikanie kontaktów z osobami chorymi oraz osobami podejrzanymi o infekcję. Należy również unikać wspólnego stosowania ręczników czy bielizny pościelowej oraz wystrzegać się przypadkowych stosunków seksualnych - w takim przypadku zaleca się używanie prezerwatyw. Należy często i dokładnie myć ręce wodą z mydłem, stosować płyny i żele dezynfekcyjne. Podczas podróży należy unikać kontaktu z obcymi zwierzętami - nie głaskać ich, nie dać się lizać. Nie należy również spożywać mięsa nieznanego pochodzenia, zwłaszcza jeśli jest surowe lub niedostatecznie wypieczone. Małpia ospa - jak wygląda diagnostyka?
Małpia ospa - jak wygląda leczenie?
Czy są szczepienia przeciwko małpiej ospie?
Małpia ospa - jak chronić się przed zakażeniem?
