Opublikowano 14.12.2023
Autor Redakcja Erecept.pl
Naturalne metody antykoncepcji opierają się na śledzeniu cyklu miesiączkowego kobiety, w celu ustalenia okresów płodności. To pozwala na uniknięcie ciąży poprzez powstrzymanie się od stosunków płciowych podczas owulacji.
Metody te wykorzystują naturalne objawy takie jak temperatura ciała i wygląd śluzu szyjkowego, aby pomóc w określeniu dni płodnych.
Antykoncepcja naturalna opiera się na określaniu płodności kobiety w oparciu o zmiany w jej cyklu menstruacyjnym. Ta metoda wymaga zaangażowania i niezwykłej staranności, ponieważ kobieta musi regularnie monitorować swoje ciało i zachowywać ostrożność podczas dni płodnych.
Naturalne metody planowania rodziny są stosowane głównie przez osoby, które przestrzegają zasady religijne lub żyją w zgodzie z naturą.
Do naturalnych metod antykoncepcji zaliczamy: metody jednowskaźnikowe tj. metoda termiczna i metoda Billingsów oraz metody wielowskaźnikowe: metoda objawowo-termiczna i metoda angielska (podwójnego sprawdzenia). Ponadto można zastosować stosunek przerywany, wstrzemięźliwość płciową oraz metodę kalendarzykowa Ogino-Knausa.
Wyróżniamy także antykoncepcję mechaniczną , do której należą prezerwatywy, błony dopochwowe oraz kapturek naszyjkowy.
Prezerwatywy dodatkowo chronią przed zakażeniem wirusem HIV i chorobami przenoszonymi drogą płciową, a także zapobiegają powstawaniu przeciwciał przeciwko plemnikom.
Antykoncepcja chemiczna to tabletki, globulki, pianki i żele dopochwowe zawierające środki plemnikobójcze tj. nonoksynol-9.
Kolejną formą jest wkładka wewnątrzmaciczna (IUD). Wyróżniamy dwa typy: z jonami miedzi oraz z lewonorgestrelem.
Najpopularniejszą metodą zapobiegania ciąży jest antykoncepcja hormonalna. Można stosować terapię estrogenowo-gestagenową w formie tabletek, plastrów czy ringu dopochwowego oraz jednoskładnikową - progeteronową pod postacią minipill, iniekcji czy implantów. Specyficzną formą antykoncepcji hormonalnej jest "tabletka dzień po", którą stosuje się po stosunku bez wystarczającego zabezpieczenia. Antykoncepcja dostępna jest wyłącznie po okazaniu recepty lub e-recepty .
Antykoncepcja chirurgiczna polega na podwiązaniu jajowodów lub nasieniowodów, ewentualnie podcięciu nasieniowodów. Decydując się na tę metodę trzeba mieć świadomość, że jest ona praktycznie nieodwracalna.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Cykl menstruacyjny trwa od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego do dnia poprzedzającego rozpoczęcie następnej miesiączki. Prawidłowa długość cyklu wynosi 23-35 dni.
W trakcie cyklu miesiączkowego dochodzi do uwolnienia jajeczka z jednego z jajników (owulacja), które przesuwa się w dół jajowodu. Zazwyczaj owulacja ma miejsce między 10. a 16. dniem przed następną miesiączką.
Komórka jajowa po uwolnieniu może przetrwać maksymalnie 24 godziny, natomiast plemniki mogą żyć nawet do 5 dni w organizmie kobiety. Dlatego możliwe jest zajście w ciążę, jeśli stosunek płciowy miał miejsce w ciągu ostatnich 6 dni przed owulacją.
Jeśli obserwujesz swój cykl, istnieje możliwość oszacowania dni płodnych, jednak należy pamiętać o niepewności związanej z dokładnym czasem owulacji. Aby uzyskać jak najbardziej precyzyjne wyniki, zaleca się monitorowanie swojego cyklu przez co najmniej 6 miesięcy, ponieważ jego długość może ulegać zmianie w czasie.
Do określenia skuteczności antykoncepcji używany jest wskaźnik Pearla, który określa liczbę zapłodnień na 100 badanych kobiet, które stosują daną metodę antykoncepcji przez rok.
Im niższy wskaźnik Pearla, tym skuteczniejsza jest metoda antykoncepcji.
Wskaźnik Pearla uwzględnia nie tylko niepowodzenia wynikające z błędów w stosowaniu metody, ale także przypadki ciąż, które występują pomimo prawidłowego stosowania danej formy antykoncepcji, np. dla dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej najniższy spodziewany indeks Pearla wynosi 0.1, a rzeczywisty 8.0.
W przypadku par, które współżyją bez zabezpieczenia wartość wskaźnika Pearla, nazywanego zamiennie współczynnikiem lub indeksem Pearla, wynosi 80-90.
Metoda Ogino-Knausa tzw. kalendarzyk małżeński polega na określeniu dni płodnych i niepłodnych w cyklu miesiączkowym kobiety na podstawie regularności trwania cyklu. Opiera się na względnie stałej 14-dniowej fazie lutealnej w cyklu miesiączkowym.
Aby skorzystać z tej metody należy rejestrować początek każdego cyklu menstruacyjnego przez co najmniej 6 miesięcy, a następnie wyznaczać dni płodne na podstawie krótkoterminowych zmian w długości cyklu.
Aby ustalić pierwszy dzień okresu płodnego, należy odjąć 18 dni od czasu trwania najkrótszego cyklu. Chcąc obliczyć ostatni dzień płodny, od najdłuższego cyklu trzeba odjąć 11 dni.
W praktyce u kobiet z cyklami o długości 26-32 dni abstynencja seksualna przypada na okres od 8. do 21. dnia cyklu, czyli na 14 dni w czasie cyklu.
Metoda ta jest jednak stosunkowo nieskuteczna, ponieważ zakłada, że kobieta ma regularne cykle menstruacyjne, co nie jest w rzeczywistości często spotykane. Ponadto może ona nie uwzględniać innych czynników wpływających na płodność, takich jak stres, choroby, zmiany w stylu życia czy nieprawidłowości hormonalne.
Wskaźnik Pearla dla metody kalendarzykowej oszacowano na 1-47 w zależności od regularności cyklu.
Metoda termiczna jest jedną z naturalnych metod antykoncepcyjnych i polega na codziennym pomiarze temperatury ciała. Na tej podstawie określa się dni płodne.
Po owulacji temperatura ciała kobiety wzrasta, co oznacza okres płodny. Podczas owulacji ciałko żółte produkuje progesteron, który powoduje wzrost temperatury ciała o ok. 0.5°C.
Spadek temperatury występuje po zakończeniu jajeczkowania. Wtedy właśnie następuje okres niepłodny, w którym kobieta (teoretycznie) nie może zajść w ciążę.
Aby stosować metodę termiczną, kobieta musi regularnie mierzyć temperaturę ciała każdego dnia, najczęściej rano przed wstaniem z łóżka. Wyniki pomiarów należy zapisywać w kalendarzu lub na wykresie, a następnie analizować je w celu określenia dni płodnych i niepłodnych w cyklu.
Metoda ta jest skuteczna, jeśli jest stosowana prawidłowo i konsekwentnie. Jednak może nie być odpowiednia dla kobiet z nieregularnym cyklem miesiączkowym lub w przypadku chorób wpływających na temperaturę ciała.
Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi 12.2.
Metoda Billingsów polega na obserwacji śluzu szyjkowego celem określenia dni płodnych i niepłodnych w cyklu menstruacyjnym.
W okresie przedowulacyjnym rośnie poziom estrogenu, przez co śluz staje się bardziej obfity, płynny, przejrzysty i śliski, co sprzyja przepływowi plemników.
Natomiast w okresie poowulacyjnym wzrasta stężenie progesteronu, hormonu ciążowego, który powoduje, że śluz staje się mniej płynny, mętny i kleisty, utrudniając tym samym przetrwanie plemnikom.
Wskaźnik Pearla dla metody Billingsa wynosi 3.
Ta metoda łączy w sobie zalety metody termicznej (opartej na zmianach temperatury ciała) i metody objawowo-śluzowej (opartej na zmianach w śluzie szyjkowym i innych objawach fizjologicznych), co czyni ją bardziej skuteczną i precyzyjną.
Metoda Rötzera polega na analizie trzech parametrów: codziennego pomiaru temperatury, obserwacji zmian konsystencji śluzu szyjkowego oraz innych objawów fizjologicznych pojawiających się w trakcie cyklu miesiączkowego tj. ogólne samopoczucie, bóle brzucha czy piersi.
Dla metody objawowo-termicznej wskaźnik Pearla jest równy 8.
Metoda LAM (ang. lactational amenorrhea method) to metoda laktacyjnego braku miesiączki, polegająca na wykorzystaniu naturalnego okresu niepłodności po porodzie, który występuje, gdy kobieta karmi swoje dziecko jedynie piersią. Dzięki hormonom wydzielanym podczas laktacji dochodzi do czasowego zahamowania owulacji.
W razie powrotu miesiączek, zmniejszenia częstotliwości czy zaprzestania karmienia piersią oraz po upływie 6 miesięcy od porodu, w celu uniknięcia ciąży należy zastosować inną metodę antykoncepcji.
Wskaźnik Pearla dla metody LAM wynosi 6.8.
Stosunek przerywany polega na wycofaniu penisa z pochwy przed wytryskiem celem powstrzymania przedostania się plemników do dróg rodnych kobiety.
Ta metoda nie jest uważana za skuteczną metodę antykoncepcji, ponieważ plemniki mogą zostać uwolnione z penisa w tzw. preejakulacie. Jest to bezbarwna wydzielina, która pojawia się tuż przed wytryskiem i działa jak naturalny lubrykant podczas seksu.
Dodatkowo kontrolowanie czasu wytrysku podczas stosunku przerywanego może być trudne lub wręcz niemożliwe, zwłaszcza dla młodszych i mniej doświadczonych mężczyzn, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z seksem, co również zwiększa ryzyko zapłodnienia.
Stosunek przerywany nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, dlatego nie powinien być stosowany jako główna forma antykoncepcji. Zaleca się, aby używać go tylko jako dodatkowej metody, gdy inne środki antykoncepcyjne nie są dostępne.
Naturalne metody planowania rodziny są mniej skuteczne niż metody antykoncepcyjne takie jak pigułki antykoncepcyjne czy wkładki domaciczne. Wskaźnik Pearla po rocznym użytkowaniu waha się od 0,4 do 5 przy doskonałym użytkowaniu, ale rzeczywisty wynosi 8.
Kolejnym minusem jest konieczność stosowania dodatkowej formy antykoncepcji tj. prezerwatywy w czasie dni płodnych.
Dodatkowo naturalne planowanie rodziny nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową np. chlamydia czy HIV.
Inną wadą naturalnych metod antykoncepcji jest to, że ich skuteczność może być zaburzona przez różne czynniki takie jak choroby, stres, zmiana stylu życia czy zażywanie niektórych leków.
Ponadto naturalne metody antykoncepcyjne wymagają od kobiety samodyscypliny i zaangażowania w codzienne monitorowanie cyklu oraz wstrzemięźliwości płciowej w okresie dni płodnych. A chwila nieuwagi może prowadzić do nieoczekiwanej ciąży.
Naturalne metody zapobiegania ciąży są nieinwazyjne i nie zawierają hormonów, dlatego są wybierane przez kobiety, które mają obawy, co do skutków ubocznych stosowania innych metod antykoncepcyjnych.
Metody naturalne są także tańsze niż niektóre środki antykoncepcyjne, takie jak pigułki czy wkładki domaciczne. Są one również dostępne dla wszystkich par, bez względu na ich wiek, stan zdrowia czy sytuację finansową.
W rezultacie naturalne metody antykoncepcji pomagają parom lepiej zrozumieć swoje ciała i cykle menstruacyjne. Może to przyczynić się do zwiększenia intymności i wzajemnego zrozumienia w związku. To również pomoc dla kobiet w diagnozowaniu zaburzeń cyklu i innych problemów zdrowotnych związanych z reprodukcją.
Bibliografia:
Bręborowicz Grzegorz H., Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2022
Mayo Clinic, [online], [dostęp 07 maja 2022]. dostępny w internecie: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/withdrawal-method/about/pac-20395283
Femoden jest doustnym, dwuskładnikowym lekiem antykoncepcyjnym. Substancjami aktywnymi zawartymi w tym wyrobie medycznym są: etynyloestradiol oraz gestoden. Substancjami pomocniczym są: laktoza jednowodna, sacharoza, makrogol, edetynian sodu wapnia, stearynian magnezu, skrobia kukurydziana, powidon, węglan wapnia, talk i wosk montanoglikolowy.
Charakterystyka produktów leczniczych
Vixpo jest doustnym, dwuskładnikowym lekiem antykoncepcyjnym. Substancjami aktywnymi zawartymi w produkcie są: etynyloestradiol oraz drospirenon.
Charakterystyka produktów leczniczych
Drosfemine to doustny preparat antykoncepcyjny w postaci tabletek powlekanych stosowany w celu zapobiegania ciąży.
Charakterystyka produktów leczniczych