Antykoncepcja raz w miesiącu – co wiadomo o nowej pigułce?

Tabletki działające przez miesiąc - czy to przyszłość antykoncepcji hormonalnej?

Klasyczne tabletki antykoncepcyjne wymagają codziennego stosowania, co bywa uciążliwe dla niektórych kobiet. Nauka jest jednak coraz bliżej znalezienia innego rozwiązania.

W 2019 roku zespół profesora Roberta Langera w Massachusetts Institute of Technology prowadził badania nad pigułką, która zawierała wystarczającą ilość substancji aktywnej zamkniętej w żelatynowej osłonce, aby mogła ją stopniowo uwalniać przez kolejne 3 tygodnie. Pigułka pozostawała w przewodzie pokarmowym, dając skuteczny efekt antykoncepcyjny poprzez utrzymywanie stałego stężenia leku we krwi (tak jak przy codziennym przyjmowaniu tabletek), zgodnie z badaniami przeprowadzonymi na świniach. Naukowcy prowadzili obserwacje pozwalające na określenie, jak tabletka będzie się zachowywać w przypadku zmian pH w żołądku czy temperatury. Poza informacjami z 2019 roku, kiedy MIT ogłosiło prace nad takim rodzajem antykoncepcji, trudno jest znaleźć inne wiadomości, co do postępu prac nad metodą.

W Chinach są dostępne preparaty w postaci tabletek antykoncepcyjnych stosowanych raz na miesiąc - Quin-Lng oraz Quin-Ng, natomiast nie są one używane w innych krajach, a informacje co do ich przyjmowania są ograniczone. Wśród skutków niepożądanych wymieniano nudności, upławy, a część pacjentek rozwinęła nadciśnienie tętnicze.

Na ten moment w Polsce nie ma dostępnych środków antykoncepcyjnych w postaci tabletek, które należałoby przyjmować tylko raz na miesiąc.

Jakie są zalety antykoncepcji długoterminowej?

Kobiety, które decydują się na antykoncepcję długoterminową, robią to zwykle z kilku powodów. Poza brakiem konieczności codziennego pamiętania o antykoncepcji, jak np. przy przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych, antykoncepcja długoterminowa może się okazać korzystniejsza, jeśli chodzi o koszty. Ponadto są to środki o wysokiej skuteczności antykoncepcyjnej, a długotrwałe działanie jest szczególnie wygodne dla kobiet, które w najbliższym czasie nie planują ciąży i pozostają w stałym związku (jeśli nie, wtedy warto dodać metody barierowe).

Jednocześnie, jeśli pojawi się chęć zajścia w ciążę, większość wymienionych metod w krótkim czasie od odstawienia przestaje mieć jakiekolwiek działanie na płodność.

Zobacz także: Tabletki antykoncepcyjne a bezpłodność

Jakie są metody antykoncepcji długoterminowej?

Poza nową, jeszcze niedostępną pigułką, istnieje kilka innych metod antykoncepcyjnych, które wymagają zastosowania raz w miesiącu lub rzadziej. Większość z nich to metody antykoncepcji hormonalnej, a więc mają podobne skutki uboczne jak tabletki antykoncepcyjne np. wzrost masy ciała czy bóle głowy. Część z wymienionych metod może być bezpiecznie stosowana u kobiet karmiących piersią.

Zobacz także: Antykoncepcja a karmienie piersią - jakie są dostępne opcje?

Hormonalna wkładka domaciczna (tzw. spirala)

Hormonalne wkładki domaciczne zawierają związki podobne do progesteronu, które stopniowo uwalniane, mają działanie antykoncepcyjne. Po założeniu implantu utrzymuje on swoje działanie na około 5-8 lat (w zależności od preparatu). Skuteczność wkładki domacicznej z lewonorgestrelem ocenia się nawet na 99,8%, co czyni ją jedną z najbardziej skutecznych metod zapobiegania ciąży na rynku. Wkładka jest zakładana oraz wyjmowana przez ginekologa.

Wkładka wewnątrzmaciczna miedziana

Miedziana wkładka, np. Copper TCu 380 A, jest niehormonalną metodą antykoncepcji, która dzięki uwalnianiu jonów miedzi, przede wszystkim uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej poprzez stworzenie niekorzystnych warunków dla plemników. Miedziana wkładka, podobnie jak hormonalna, co prawda nie może być założona ani wyjęta samodzielnie (musi się to odbyć pod kontrolą ginekologa), ale jest skuteczna przez 10 lat. Ponadto sama wkładka jest stosunkowo tania.

Implant antykoncepcyjny

Implant antykoncepcyjny zawierający progestagen zalicza się do najskuteczniejszych metod antykoncepcji (wskaźnik Pearla należy do jednego z najniższych i wskazuje na skuteczność do 99.95%) i wymaga wymiany raz na trzy lata. Zarówno jego założenie, jak i usunięcie wymaga wizyty u lekarza. Implant jest umieszczany za pomocą specjalnego aplikatora podskórnie po wewnętrznej stronie ramienia. Jest niewielki i na co dzień praktycznie niezauważalny.

Zastrzyk antykoncepcyjny

Zarówno zastrzyków, jak i niżej opisanych krążków dopochwowych nie zalicza się do tzw. LARC (ang. Long-Acting Reversible Contraceptives, czyli długo działające odwracalne środki antykoncepcyjne), ale ze względu na ich co najmniej miesięczny czas działania, postanowiliśmy uwzględnić je w tym artykule.

Zastrzyk antykoncepcyjny jest niezbyt popularną metodą antykoncepcji hormonalnej. Dzięki zawartości pochodnej progesteronu hamuje on owulację oraz prowadzi do zagęszczenia śluzu szyjkowego, uniemożliwiając zapłodnienie. Zastrzyk należy wykonywać raz na około 12 tygodni.

Krążki dopochwowe

Krążki antykoncepcyjne są wykonane z miękkiego tworzywa oraz zawierają estrogeny i progestageny. Samodzielnie umieszcza się je w drogach rodnych i pozostawia w pochwie na trzy tygodnie, po czym należy zrobić siedmiodniową przerwę, a w jej trakcie - zwykle występuje krwawienie z odstawienia. Metoda ta jest akceptowana przez wiele kobiet, jest mniej zależna od czynności przewodu pokarmowego, a możliwość jej zastosowania w domowym zaciszu stanowi niebagatelną zaletę dla wielu pacjentek.

Podsumowanie

Chociaż nowa metoda antykoncepcyjna w postaci jednej tabletki przyjmowanej tylko raz w miesiącu jest kuszącą, jak i coraz bardziej realną perspektywą, to warto wiedzieć, że już teraz dostępne są metody antykoncepcji długoterminowej, które nie wymagają codziennego przyjmowania tabletek.

Przed włączeniem antykoncepcji warto skonsultować się z lekarzem i zapytać o dostępne metody antykoncepcyjne, aby dobrać tę, która będzie najbardziej odpowiadać preferencjom pacjentki, a jednocześnie będzie skutecznie chronić przed niechcianą ciążą. Należy pamiętać, że antykoncepcja długoterminowa nie zwalnia z konieczności regularnych wizyt u lekarza i wykonywania badań kontrolnych.

Bibliografia

Serwis Planned Parenthood [dostęp 17 września 2023], dostępny online: https://www.plannedparenthood.org/planned-parenthood-columbia-willamette/patient-resources/long-acting-reversible-contraceptives-larcs

Serwis MIT News [dostęp 17 września 2023], dostępny online: https://news.mit.edu/2019/monthly-birth-control-pill-1204

Serwis Medical News Today [dostęp 17 września 2023], dostępny online: https://www.medicalnewstoday.com/articles/327303#How-the-star-shaped-pill-works

Fang Kejuan i in. Once-a-month contraceptive pills in China: a review of available evidence, 2007, Contraception, dostępny online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17434014/