Nowoczesne metody antykoncepcji od A do Z

Jakie rodzaje antykoncepcji są dostępne na rynku?

Obecny rynek obfituje w nowe rozwiązania w kwestii antykoncepcji. Do najstarszych znanych metod zalicza się wszelkie środki antykoncepcji mechanicznej, takie jak prezerwatywy męskie i żeńskie, a także kapturki dopochwowe czy chemiczne środki plemnikobójcze.

Dużą popularnością cieszą się również metody antykoncepcji hormonalnej: tabletki jedno- i dwuskładnikowe, a także plastry antykoncepcyjne i inne, nowoczesne metody antykoncepcji, które przedstawione zostały poniżej.

Metody barierowe - co warto o nich wiedzieć?

Metody barierowe, znane są już od wielu lat i cieszą się niesłabnącą popularnością. Zasługują na uwagę szczególnie ze względu na ich łatwą dostępność - można je kupić bez recepty, są też nie tylko w aptekach, ale też w większości sklepów czy na stacjach benzynowych.

Wiele kobiet decyduje się na stosowanie prezerwatyw zamiast antykoncepcji hormonalnej ze względu na obawy dotyczące wpływu, jaki tabletki mogłyby wywrzeć na ich własne hormony.

Niewątpliwą zaletą metod barierowych jest przede wszystkim ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak rzeżączka, kiła lub opryszczka narządów płciowych. Choć nie mają one bezwzględnej skuteczności w tym zakresie, znacznie zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia zarażenia, w przeciwieństwie do np. środków hormonalnych.

Jakie są plusy i minusy antykoncepcji hormonalnej?

Do zdecydowanych plusów stosowania metod antykoncepcji hormonalnej należy wysoka skuteczność. W zależności od konkretnej metody, wskaźnik Pearla wynosi od 0,05 do 0,6 w zależności od preparatu. Dodatkowo tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe:

• zmniejszają ryzyko zachorowania na raka endometrium i jelita grubego;

• wykazują pozytywny wpływ na zmniejszanie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego, a także objawów związanych z nadmierną ekspozycją na androgeny (trądzik, nadmierne owłosienie);

• zwiększają gęstość mineralną kości, zapobiegając osteoporozie.

Krwawienie z odstawienia, występujące podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych, jest skąpe i bezbolesne, co często przynosi ogromną ulgę kobietom cierpiącym z powodu obfitych miesiączek, jak również bolesnych krwawień w przebiegu.

Należy jednak pamiętać, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej wiążę się również z ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych. Do najczęściej spotykanych zaliczamy m.in. spadek libido, wzrost masy ciała, zaburzenia nastroju oraz bóle głowy.

Długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej może również zwiększać ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, raka piersi lub gruczolaków wątroby, a także sprzyjać żylnym i tętniczym zaburzeniom zakrzepowo-zatorowym (np. zawał, udar, przemijający epizod niedokrwienny).

Kto nie powinien korzystać z antykoncepcji hormonalnej?

Pomimo wysokiej skuteczności tej metody antykoncepcji, nie jest ona odpowiednim wyborem dla każdego. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nie są zalecane m.in. kobietom cierpiącym na migrenę, w szczególności migrenę z aurą lub chorującym na określone choroby układu nerwowego.

Kolejnym z przeciwwskazań do stosowania tabletek dwuskładnikowych są przebyte incydenty zakrzepowo-zatorowe, takie jak udar mózgu czy zawał mięśnia sercowego, a także ciężkie choroby wątroby lub nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych.

Antykoncepcja dwuskładnikowa jest również przeciwwskazana w przypadku kobiet, które palą papierosy i ukończyły 35. rok życia.

Czy spirale antykoncepcyjne są skuteczne?

Spirale są znane również jako wkładki wewnątrzmaciczne, wkładki domaciczne lub wkładki hormonalne. W zależności od swojej budowy, mogą mieć różne działanie. Aktualnie na rynku funkcjonują bowiem:

• wkładki miedziane, które poprzez indukowanie stanu zapalnego w jamie macicy powodują zwalczanie przez organizm kobiety wszystkich obecnych tam drobnoustrojów, w tym plemników;

• wkładki hormonalne, które uwalniają miejscowo progesteron - hormon obecny również w tabletkach antykoncepcyjnych, który zagęszcza śluz szyjkowy i hamuje owulację.

Wartość wskaźnika Pearla dla spirali miedzianej wynosi 0,6-0,8, natomiast w przypadku jej hormonalnej odpowiedniczki jego wartość to 0,1-0,2. To czyni ją jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży.

Do niewątpliwych plusów spirali zalicza się jej długoterminowe działanie. Po prawidłowym założeniu w gabinecie ginekologicznym, wkładka wewnątrzmaciczna spełnia swoją funkcję nawet przez 3 do 10 lat.

Należy do najwygodniejszych metod antykoncepcji ze względu na brak przymusu pamiętania o jej regularnym stosowaniu, jak ma to miejsce w przypadku tabletek bądź plastrów antykoncepcyjnych.

Koszt wkładki domacicznej jest stosunkowo wysoki w porównaniu do innych metod - w przypadku spirali miedzianej jest to kwota ok. 100 zł, natomiast wkładka hormonalna to koszty rzędu 400 do 600 zł- należy do tego dodać również koszt założenia wkładki.. Warto jednak pamiętać, że kwota ta rozkłada się na kilka lat korzystania z tej metody antykoncepcji.

Do minusów wkładki jako metody antykoncepcji zaliczyć można jednorazowy ból przy jej aplikacji do jamy macicy przez lekarza, a także ryzyko uszkodzenia ścian macicy czy pęcherza podczas tego zabiegu. Warto również pamiętać, że spirala, podobnie jak inne metody antykoncepcji hormonalnej, nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Pierścień antykoncepcyjny - hit czy kit?

Pierścień antykoncepcyjny, a właściwie krążek dopochwowy, to kolejna z wartych do poznania nowoczesnych metod antykoncepcji. Jest to niewielki, elastyczny pierścień, który umieszcza się w pochwie.

Ta metoda antykoncepcji opiera się na hamowaniu owulacji przez hormony - estrogeny i progestageny - podobnie jak dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne.

Krążek cechuje działanie krótsze niż wkładki wewnątrzmaciczne bądź implant antykoncepcyjny, gdyż jest skuteczny przez 21 dni - po trzech tygodniach należy zdjąć go na tygodniową przerwę, w trakcie której wystąpi krwawienie z odstawienia. Po tym czasie należy zaaplikować nowy krążek.

Metoda ta wymaga mniejszej dyscypliny niż przyjmowanie tabletek, o których należy pamiętać codziennie i stosować je o tej samej porze.

Dodatkowym plusem tej metody jest wysoka skuteczność - współczynnik Pearla waha się w granicach 0,6-1,7 przy jej prawidłowym stosowaniu.

Do minusów pierścieni antykoncepcyjnych należy zaliczyć fakt, że w niektórych przypadkach, pomimo prawidłowego założenia, mogą wypaść i wymagać ponownej aplikacji. Dodatkowo niektóre kobiety mogą odczuwać dyskomfort wynikający z obecności krążka w pochwie podczas codziennego funkcjonowania lub w czasie stosunku.

Implant antykoncepcyjny - dla kogo będzie dobrym rozwiązaniem?

Implant antykoncepcyjny jest jedną z metod antykoncepcji hormonalnej. Stopniowo uwalnia on progesteron, który wpływa na zagęszczenie śluzu szyjkowego, a także działa hamująco na proces owulacji.

Jest to bez wątpienia metoda wygodna - eliminuje bowiem konieczność codziennego pamiętania o przyjęciu środka o tej samej porze, tak jak ma to miejsce w przypadku tabletek antykoncepcyjnych.

Może również zostać uznana za atrakcyjną przez młode kobiety, które docenią jej dyskretność - implant jest praktycznie niewidoczny i łatwy do ukrycia pod ubraniem.

Implant jest długotrwałą metodą antykoncepcji - dostępny w Polsce model Implanon NXT spełnia swoją funkcję aż do trzech lat po jego założeniu. Jest również bardzo skuteczny. Wskaźnik Pearla dla tej metody osiąga wartości 0,1-0,2, co stawia implanty na podium najskuteczniejszych sposobów zapobiegania ciąży.

Dodatkową zaletą jest niewątpliwie fakt, że implanty mogą stosować kobiety, u których przeciwwskazane jest stosowanie antykoncepcji zawierającej estrogeny.

Do wad implantu można zaliczyć jego wysoką cenę, sięgającą nawet 500 zł, a także koszt jego założenia w gabinecie lekarskim. Warto jednak wziąć pod uwagę, że choć jednorazowy koszt jest wysoki, implant antykoncepcyjny chroni przed niechcianą ciążą przez kilka lat - średnia kwota jego użytkowania na rok wynosi zatem znacznie mniej.

Wiele kobiet obawia się również bólu związanego z założeniem implantu. Implant podskórny jest jednak wszczepiany po uprzednim znieczuleniu miejscowym, co znacznie zmniejsza nieprzyjemne odczucia związane z zabiegiem.

Co należy wiedzieć o zastrzyku antykoncepcyjnym?

Zastrzyk antykoncepcyjny należy do nowych metod zapobiegania ciąży i ma działanie wielokierunkowe. Jednocześnie wpływa na zagęszczenie śluzu, hamowanie owulacji, jak i przyczynia się do zmniejszenia grubości endometrium, co utrudnia zagnieżdżenie się zarodka.

Droga podania zastrzyku to droga domięśniowa - lekarz lub pielęgniarka podają środek za pomocą igły w mięsień pośladkowy wielki lub mięsień naramienny. Efekt antykoncepcyjny utrzymuje się przez okres 12 tygodni. W praktyce należy powtarzać go co 84-89 dni, a to daje kobiecie niemalże 3 miesiące wolne od obaw związanych z niechcianą ciążą.

Ta metoda antykoncepcji odznacza się wysoką skutecznością, o czym świadczy wartość wskaźnika Pearla na poziomie 0,3.

Kolejną zaletą, jaką posiada zastrzyk antykoncepcyjny, jest jego niska cena w porównaniu do innych wyżej wymienionych metod. To kwota około 40-50 zł za jedną dawkę.

Minusem tej metody antykoncepcji jest konieczność regularnego uczęszczania na wizyty celem podania kolejnych dawek, a także, jak w przypadku każdej metody antykoncepcji hormonalnej, potencjalne skutki uboczne, w tym m.in. przyrost masy ciała, wahania nastroju lub bóle głowy.

Jak wybrać najlepszą dla siebie metodę antykoncepcji?

Przy wyborze najlepszego sposobu antykoncepcji należy pamiętać, aby zawsze zwrócić się do lekarza ginekologa, który po przeprowadzeniu wywiadu i badania będzie w stanie zaproponować kobiecie najlepszą w jej indywidualnym przypadku metodę antykoncepcji.

Podczas podejmowania decyzji warto wziąć pod uwagę wiele czynników, takich jak cena danego środka antykoncepcyjnego, wygoda jego stosowania oraz przewidywany czas, przez który kobieta zdecyduje o braku starań o ciążę.

Warto zwrócić uwagę również na czynniki indywidualne, związane ze stylem życia - jedne z metod będą bardziej odpowiednie w przypadku kobiet uprawiających sport, a inne mogą posłużyć lepiej w okresie po urodzeniu dziecka.

Podsumowanie

Na obecnym rynku dostępne są coraz nowsze środki antykoncepcyjne, odpowiadające na potrzeby współczesnych kobiet. Nowoczesna antykoncepcja hormonalna ma wiele postaci, które łączy wysoka skuteczność. Każda z nich posiada unikalny zestaw zalet, nie jest też jednak wolna od skutków ubocznych i grupy przeciwwskazań.

Organizm każdej kobiety jest inny i inne są też oczekiwania wobec antykoncepcji. Z tego względu warto zasięgnąć porady lekarza ginekologa, który stanowił będzie najlepszą pomoc w doborze środków antykoncepcyjnych odpowiadającym na te potrzeby.

Bibliografia

Serwis Centrum e-Zdrowia, [online], [dostęp 9/11/2023], dostępny w internecie:

https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/

Rekomendacje Ginekologiczne za wydawnictwem Via Medica, [online], [dostęp 9/11/2023], dostępny w internecie:

https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45917/32708

Serwis Cleveland Clinic [online], [dostęp 9/11/2023], dostępny w internecie:

https://my.clevelandclinic.org/