Zaburzenia depresyjne a służba wojskowa - czy osoba z depresją może pójść do wojska?

Co to jest kwalifikacja wojskowa?

Kwalifikacja wojskowa jest procesem, który ma na celu wprowadzenie danych do ewidencji wojskowej oraz określenie zdolności fizycznej i psychicznej osób, które mają pełnić służbę wojskową. Dotyczy to zarówno osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji, jak i tych, które zgłaszają się ochotniczo do służby wojskowej, mając ukończone 18 lat.

Odpowiedzialność za przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej na terenie powiatu (lub miasta na prawach powiatu) spoczywa na staroście (lub prezydencie miasta). Wojewoda ogłasza kwalifikację wojskową na terenie województwa, z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem.

Osoby, które mają obowiązek stawić się do kwalifikacji, są wzywane przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast. Wezwania powinny być doręczone co najmniej 7 dni przed wyznaczonym terminem. Jeśli osoba wezwana nie może stawić się w wyznaczonym terminie z ważnych przyczyn, powinna o tym poinformować odpowiednie władze lokalne i uzyskać nowy termin.

Do kwalifikacji wojskowej muszą stawić się mężczyźni, którzy w danym roku kończą 19 lat, a obowiązek ten trwa do końca roku, w którym skończą 60 lat. Ochotnicy, w tym kobiety, mogą się zgłosić do kwalifikacji wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat, pod warunkiem ukończenia pełnoletności. Kwalifikacje zawodowe i poziom wykształcenia nie są brane pod uwagę przy zgłoszeniach ochotniczych.

W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w czasie ogłoszenia mobilizacji lub w czasie wojny, Rada Ministrów ma uprawnienie do wprowadzenia, drogą rozporządzenia, obowiązku stawienia się do kwalifikacji wojskowej dla osób, które w danym roku kalendarzowym kończą co najmniej 18 lat aż do roku, w którym kończą 60 lat.

Przy ustalaniu tych regulacji, uwzględniane są potrzeby Sił Zbrojnych oraz zagrożenia dla państwa zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Rozporządzenie to określa również granice wieku osób, które podlegają temu obowiązkowi.

Nadzór nad procesem kwalifikacji wojskowej sprawuje Minister Obrony Narodowej, z bieżącym nadzorem wojewodów nad przygotowaniem i przebiegiem samej kwalifikacji.

W sytuacji, gdy osoba otrzyma w wyniku kwalifikacji wojskowej kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej i w ciągu 3 lat od tego wydarzenia wyrazi chęć pełnienia takiej służby, nie jest ona kierowana na ponowne badania lekarskie i psychologiczne.

To oznacza, że kategoria zdolności do służby nadana podczas kwalifikacji jest wystarczająca do rozpoczęcia służby wojskowej bez konieczności przeprowadzania dodatkowych badań.

Jak przebiega kwalifikacja wojskowa?

Na proces kwalifikacji wojskowej składają się takie czynności jak:

• sprawdzanie tożsamości osób, stawiających się do kwalifikacji;

• określenie ich zdolności psychicznej i fizycznej do służby wojskowej;

• przydzielenie ich do poszczególnych form obowiązku obrony oraz przyjęcie wniosków o służbę zastępczą;

• wprowadzenie danych do ewidencji;

• promowanie służby wojskowej;

• wydanie zaświadczeń o stawieniu się do kwalifikacji i zdolności do służby wojskowej;

• nadanie stopnia szeregowego i przeniesienie do pasywnej rezerwy.

Jakie kategorie zdolności do czynnej służby wojskowej wyróżniamy oraz na co zwracana jest uwaga podczas kwalifikacji?

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej przewiduje 4 kategorie wojskowe, do których przydziela komisja lekarska podczas kwalifikacji.

Kategoria A przewidziana jest dla osób zdolnych do czynnej służby wojskowej, tzn. dla osób np. o proporcjonalnej budowie ciała ze wzrostem powyżej 190 cm lub np. cierpiących na przewlekłe choroby brzegów powiek, które nie upośledzają sprawności ochronnej oka lub zaburzenia nerwicowe nieznacznie upośledzające zdolności adaptacyjne.

Kategoria B, czyli czasowo niezdolny do służby wojskowej. Jest ona przewidziana dla osób, które chorują na ostre lub przewlekłe choroby rokujące odzyskanie zdolności do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju w ciągu 24 miesięcy od badania. Są to osoby np. z otyłością II stopnia lub czasowymi zaburzeniami układu przedsionkowego czyli zaburzeniami rytmu serca.

Kategoria D, czyli niezdolność do pełnienia służby wojskowej w czasie pokoju, oprócz niektórych stanowisk terytorialnej służby wojskowej. Czyli osoby z chorobami, które są znacznie upośledzające sprawność ustroju, np. choroby mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu nawracające lub zniekształcenie powiek upośledzające funkcję ochronną lub z obustronnym zwężeniem przewodu słuchowego z osłabieniem słuchu.

Kategoria E, czyli całkowicie niezdolny do służby wojskowej w czasie pokoju, a także w czasie ogłoszenia mobilizacji. Są to osoby np. mające zaburzenia psychiczne i upośledzenie umysłowe, zakażone wirusem HIV, posiadające marskość wątroby, a także nadużywające alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych nierokujące zachowania abstynencji.

Do jakiej kategorii wojskowej - A, B, D czy E zaliczamy depresję?

Według rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie orzekania do czynnej służby wojskowej depresja należy do reakcji adaptacyjnych, czyli niepsychotycznych zaburzeń psychicznych w postaci zaburzeń emocjonalnych.

Istotne znaczenie w kwalifikacji ma czas trwania choroby. Jeśli mamy do czynienia z depresją przebytą lub depresją, która może ustąpić w ciągu 6-9 miesięcy, komisja lekarska może nadać takiej osobie kategorię A, czyli zdolny do służby. Ale jeśli mając historię choroby kandydata, nie rozpoznaje się poprawy w terapii trwającej 6-9 miesięcy, to dana osoba może otrzymać kategorię D.

Podsumowując, osoba z depresją może pójść do wojska, lecz o jej kategorii i stanowisku decyduje przebieg choroby.

Jak leczy się depresję?

Depresja to nie tylko kwestia "złego nastroju" czy chwilowego smutku. To choroba psychiczna, która może mieć różne przyczyny, w tym genetyczne, hormonalne i psychospołeczne. Leczenie depresji obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię (leki przeciwdepresyjne).

Skuteczność leków przeciwdepresyjnych może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i reakcji pacjenta. Dlatego ważne jest, aby leczenie było monitorowane przez lekarza, który może dostosować dawkowanie lub zmienić lek, jeśli nie uzyskano oczekiwanych efektów po okresie 4-6 tygodni. Niektóre osoby mogą wymagać dłuższego okresu leczenia niż pół roku.

Do antydepresantów pierwszego wyboru zaliczamy między innymi fluoksetynę, escitalopram i paroksetynę czyli inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI).

Wskazane jest także stosowanie psychoterapii, zwłaszcza w przypadku depresji umiarkowanej i ciężkiej, a także w szczególnych przypadkach formy łagodnej (np. kiedy pacjent nie wyraża zgody na farmakoterapię).

Terapie, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub terapia interpersonalna (IPT), mogą być skutecznymi formami wsparcia psychologicznego.

Odstawienie leków przeciwdepresyjnych powinno być przeprowadzane stopniowo pod nadzorem lekarza, aby uniknąć objawów zespołu odstawiennego.

Co zrobić, jeśli podejrzewam u siebie depresję?

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,

• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h) tel. 116 111.

Bibliografia

Ministerstwo Obrony Narodowej, [online], [listopad 2023], dostępny w internecie: https://www.gov.pl/web/obrona-narodowa/kwalifikacja-wojskowa-2019

OpenLEX, [online], [listopad 2023], dostępny w internecie: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/orzekanie-o-zdolnosci-do-sluzby-wojskowej-i-tryb-postepowania-19249952?_gl=1*1muhjhe*_ga*MTIzNTI3NDA5OC4xNjk5MzUzNjUw*_ga_TRNTF04CYF*MTY5OTM1MzY1MC4xLjEuMTY5OTM1MzY1MC4wLjAuMA

Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji, [online], [listopad 2023], dostępny w internecie: https://www.wojsko-polskie.pl/zostanzolnierzem/kwalifikacja-wojskowa/

Medycyna Praktyczna, [online], [listopad 2023], dostępny w internecie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.21.3.