Opublikowano 27.03.2024
Autor Redakcja Erecept.pl
Herpangina to inaczej opryszczkowe zapalenie gardła lub angina opryszczkowa, wywoływana jest przez wirusy Coxsackie z podgrupy A. Jest to choroba charakteryzująca się występowaniem m.in. gorączki o ostrym początku, bólu gardła, zaburzeniami połykania czy wykwitami na tylnej ścianie gardła. Dotyka ona głównie dzieci między 2. a 10. rokiem życia.
Wirusy Coxsackie należą do rodzaju enterowirusów, których nazwa pochodzi od ich zdolności namnażania się w przewodzie pokarmowym i jest to drugi najczęstszy rodzaj wirusów występujący w populacji ludzkiej. Jednak wbrew swojej nazwie zakażenia enterowirusowe nie stanowią istotnej przyczyny biegunek.
Wirusy Coxsackie, należące jednocześnie do rodziny Picornaviridae, posiadają materiał genetyczny w postaci pojedynczej nici RNA. Nie mają otoczki lipidowej, a także są odporne na działanie np. kwasu solnego w żołądku czy popularnych środków do dezynfekcji na bazie alkoholu. Mają także zdolność przetrwania w środowisku o temperaturze pokojowej przez wiele dni.
Rozróżniamy dwie podgrupy wśród wirusów Coxsackie: wirusy Coxsackie A oraz wirusy Coxsackie B. Podgrupy różnią się między sobą chorobami, jakie wywołują.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Wirusy Coxsackie A powodują rozwój takich schorzeń jak:
herpangina (opryszczkowe zapalenie gardła i jamy ustnej);
ostre opryszczkowe zapalenie spojówek (z bólami głowy, gałek ocznych i zaburzeniami widzenia);
ostra choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD).
Z kolei wirusy Coxsackie B mogą wywołać:
choroby mięśni (choroba Bornholmska);
zapalenie mięśnia sercowego (2/3 pacjentów to chłopcy i młodzi mężczyźni, a u 1/10 osób powikłaniem zapalenia mięśnia sercowego jest kardiomiopatia rozstrzeniowa);
zapalenie osierdzia.
Ponadto wirusy Coxsackie obu podgrup mogą być także odpowiedzialne za rozwój takich chorób jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu czy zapalenie wątroby.
Zakażenia wirusami Coxsackie spotykane są na całym świecie, w szczególności w krajach rozwijających się o dużej gęstości zaludnienia, takich jak np. Indie oraz w krajach tropikalnych o słabych warunkach sanitarnych.
Takie warunki sprzyjają większemu rozprzestrzenianiu się wirusów na drodze fekalno-oralnej (najczęstsza wśród omawianej wirusów Coxsackie). Zakażenia na drodze fekalno-oralnej są bardzo często nazywane "chorobami brudnych rąk".
W krajach klimatu umiarkowanego, takich jak Polska, zakażenia wywołane przez wirusy Coxsackie spotykane są najczęściej latem i jesienią, a samo zakażenie następuje poprzez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub bezobjawowym nosicielem, a także drogą kropelkową bądź fekalno-oralną.
Na infekcje powodowane przez wirusy Coxsackie chorują głównie niemowlęta i małe dzieci, choć mogą dotykać też innych grup wiekowych.
W większości przypadków infekcje wywoływane przez wirusy Coxsackie są bezobjawowe. W przypadku gdy objawy choroby wystąpią, to przyjmują bardzo często postać tzw. letniej grypy. Nazwa pochodzi od okresu zachorowań, jakim najczęściej jest lato.
Towarzyszy temu gorączka z niecharakterystycznymi objawami (bóle mięśniowe, złe samopoczucie, bóle głowy).
Infekcje, które wywołują pojawienie się specyficznych objawów, nie są zbyt częste. Głównie widoczne są u pacjentów objawy skórne i z błon śluzowych, rzadziej dotyczą one mięśni (choroba Bornholmska) czy układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).
Niestety, na ten moment nie wynaleziono skutecznych metod profilaktyki swoistej (szczepionek) przeciwko wirusom Coxsackie. Po przebyciu choroby pacjent uzyskuje odporność wyłącznie na konkretny typ wirusa, jednak z uwagi na istnienie wielu podtypów wirusów Coxsackie choroba może powrócić.
Herpangina to choroba wirusowa, nazywana także opryszczkowym zapaleniem gardła, zapaleniem pęcherzykowym gardła i jamy ustnej czy anginą opryszczkową. Nazwa Herpangina podchodzi od specyficznych zmian pęcherzykowych na migdałkach, które przypominają wykwity opryszczkowe.
Herpangina wywoływana jest przez wirusy Coxsackie grupy A (szczepy 1-6, 8, 10, 22). Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, bezobjawowym nosicielem, na drodze fekalno-oralnej bądź drogą kropelkową.
Wirusy Coxsackie dostają się do tkanki limfatycznej organizmu przez jamę ustną lub układ oddechowy. Na początku namnażają się głównie w migdałkach i tkance limfatycznej przewodu pokarmowego. Po 3 dniach zakażenie może szerzyć się na inne narządy w zależności od serotypu wirusa.
W przebiegu Herpanginy do dalszej replikacji (namnażania się) wirusa dochodzi głównie w błonie śluzowej jamy ustnej oraz gardła, a także na migdałkach.
Herpangina jest chorobą, która dotyka głównie dzieci między 2. a 10. rokiem życia. Niektóre źródła podają, że górną granicą wieku, w którym najczęściej Herpangina występuje, jest 6. rok życia. Rzadko dochodzi do zachorowań w starszych grupach wiekowych. Szczyt zachorowań przypada na okres letni.
Okres wylęgania się choroby (czas po zakażeniu, w jakim wystąpią objawy) to zwykle 2-9 dni.
Herpangina rozpoczyna się od takich objawów jak nagła, wysoka gorączka, ból gardła, brak apetytu i wymioty. Następnie pojawiają się kilkumilimetrowe pęcherzykowe wykwity, zlokalizowane na łukach podniebiennych, podniebieniu miękkim oraz migdałkach. Występować może pojedyncza zmiana lub mogą być one mnogie.
Nierzadko też mamy do czynienia z przekrwieniem błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Zmiany w gardle mogą także współistnieć z zapaleniem ślinianek. Objawy choroby ustępują samoistnie po 3-6 dniach.
Co istotne, w przebiegu herpanginy nie dochodzi do rozwoju zapalenia dziąseł, co stanowi ważną wskazówkę dla lekarza w różnicowaniu tego schorzenia z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej wywoływanym przez wirus opryszczki (HSV-1), w którego przebiegu takie zapalenie dziąseł występuje.
Choć nazwy Angina i Herpangina są podobne, różnią się one jednak między sobą objawami. W Anginie, czyli paciorkowcowym zapaleniu gardła i migdałków podniebiennych charakterystyczny jest ropny wysięk na migdałkach, malinowy kolor języka. Nasilenie bólu gardła jest znacznie większe, a sama Angina paciorkowcowa dotyka starsze dzieci i młodzież (głównie między 5. a 15. rokiem życia) i jest powodowana przez bakterie a nie wirusy.
Z kolei mononukleoza zakaźna (wywoływana przez wirus EBV) w odróżnieniu do Herpanginy, ale także Anginy paciorkowcowej charakteryzuje się dłużej utrzymującą się gorączką (10-14 dni), powiększenie węzłów chłonnych jest bardziej uogólnione (nie dotyczy samej szyi). Poza tym może pojawić się w jej przebiegu powiększenie wątroby (hepatomegalia), powiększenie śledziony (splenomegalia) czy obrzęk powiek.
Diagnostyka herpanginy oparta jest głównie na podstawie objawów klinicznych oraz wywiadu. Podczas rozmowy lekarz pyta o występowanie takich objawów jak gorączka, ból gardła czy trudności w połykaniu. Ważne jest także pytanie o ewentualny kontakt dziecka w ostatnim czasie z innymi osobami chorymi na herpanginę.
Przeprowadzając badanie fizykalne, lekarz zwraca uwagę na powiększenie węzłów chłonnych szyi, obecność pęcherzykowych wykwitów na łukach podniebiennych czy migdałkach oraz zaczerwienienie błony śluzowej gardła.
Warto podkreślić, że coraz powszechniejsza staje się diagnostyka zakażeń powodowanych przez wirusy Coxsackie bardzo czułymi (≥95%) i swoistymi procedurami, jakimi są metody reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR). Materiałami do badania mogą być: krew, mocz, płyn mózgowo-rdzeniowy, wymazy z gardła oraz próbki tkanek.
Herpangina to choroba o dobrze znanym czynniku etiologicznym, jakim są wirusy Coxsackie A, jednak nie istnieje obecnie specyficzne leczenie przeciwwirusowe. Zatem nie ma możliwości leczenia pacjenta przyczynowo.
Leczenie herpanginy to przede wszystkim leczenie objawowe mające na celu złagodzić symptomy choroby oraz przyspieszyć proces zdrowienia. Stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe oraz leki na ból gardła np. w formie sprayu. Dobre efekty przynoszą także płukanki jamy ustnej.
Podczas choroby ważny jest również odpoczynek dziecka, dlatego powinno ono jak najwięcej czasu spędzać w łóżku. Nie można też zapomnieć o zbilansowanej diecie bogatej w witaminy i minerały. W celu ograniczenia bólu rodzic nie powinien podawać mocno słonego, gorącego i kwaśnego pokarmu.
Zobacz także: Leki bez recepty na ból gardła - jakie preparaty są skuteczne?
U większości pacjentów Herpangina przebiega bez znaczących powikłań, jednak mogą się one zdarzyć, szczególnie u niemowląt i małych dzieci (niemających jeszcze w pełni wykształconego układu odpornościowego).
W przypadku ciężkich objawów Herpanginy, takich jak silne bóle gardła i trudności w połykaniu, może wystąpić ryzyko odwodnienia z powodu niedostatecznej podaży płynów u dziecka. Dlatego tak ważna jest kontrola nawodnienia.
Osłabienie układu odpornościowego w wyniku infekcji może spowodować rozwinięcie się nadkażenia bakteryjnego. W tej sytuacji konieczne jest zastosowanie (dostępnych wyłącznie na receptę) antybiotyków.
Kolejnym z powikłań, do jakich może dojść, jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Świadczy o tym wystąpienie dodatnich objawów oponowych (np. sztywność karku, światłowstręt, nadwrażliwość słuchowa), a także pojawienie się nadmiernej senności i drażliwości u dziecka. W badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego zwiększona jest liczba białych krwinek (leukocytów). Warto zaznaczyć, że objawy zwykle ustępują w ciągu tygodnia.
Na ten moment nie wynaleziono skutecznej szczepionki przeciwko wirusom Coxsackie wywołujących Herpanginę. Najważniejsze w profilaktyce jest przestrzeganie zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk czy unikanie kąpieli w małych, naturalnych zbiornikach wodnych.
Serwis mp.pl [dostęp online grudzień 2023], dostępny pod adresem internetowym:
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157454,zakazenia-wywolane-przez-wirusy-coxsackie
Interna Szczeklika mały podręcznik [dostęp online grudzień 2023], dostępna pod adresem internetowym:
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.1.34.
Portal Stomatologa [dostęp online grudzień 2023], dostępny pod adresem internetowym:
https://stomatologa.pl/choroby/herpangina
Opryszczkowe zapalenie gardła i rumień wielopostaciowy u trzyletniego chłopca [dostęp online grudzień 2023], dostępny pod adresem internetowym:
https://www.researchgate.net/profile/Piotr-Brzezinski-2/publication/259880108_Herpangina_and_erythema_multiforme_in_a_three-year_boy/links/00463524e6b368e875000000/Herpangina-and-erythema-multiforme-in-a-three-year-boy.pdf
Herpangina [dostęp online grudzień 2023], dostępny pod adresem internetowym:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507792/
Błędnik, czyli ucho wewnętrzne, to bardzo ważna struktura odpowiedzialna zarówno za zmysł równowagi, jak i zmysł słuchu.Nagłe wystąpienie objawów, takich jak zawroty głowy, nudności, zaburzenia równowagi, oczopląs czy wymioty, sugeruje, że do ucha wewnętrznego mógł wdać się stan zapalny i mamy do czynienia z zapaleniem błędnika.
Artykuł
Posterisan H to preparat zawierający glikokortykosteroid i zawiesinę kultury bakteryjnej. Jest stosowany w szczególnie ciężkich przypadkach świądu i zapalenia okolicy odbytu spowodowanych guzkami krwawniczymi.
Charakterystyka produktów leczniczych.webp "Endometrioza a ciąża - czy endometrioza zagraża ciąży? Jak wpływa na jej przebieg?")
W endometriozie obserwuje się występowanie błony śluzowej macicy poza jej jamą. Najczęściej fragmenty zlokalizowane są w jamie otrzewnej, ale mogą przemieszczać się nawet do klatki piersiowej. Charakterystycznym objawem choroby jest silnie bolesne miesiączkowanie. Endometrioza zaburza prawidłowe funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego i powoduje zmiany hormonalne. Utrudnia zajście w ciążę, a także powoduje niepożądane działania w trakcie ciąży, na przykład cukrzycę ciążową i poród przedwczesny.
Artykuł