Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Leczenie ran - jak postępować w przypadku oparzeń, skaleczeń, ugryzień i ukąszeń?
Rany to jedne z najczęstszych urazów, z jakimi mamy do czynienia - od drobnych skaleczeń po poważne oparzenia czy rany kąsane. Prawidłowe postępowanie już w pierwszych minutach po urazie może zapobiec infekcji, przyspieszyć gojenie i zmniejszyć ryzyko powikłań. Sprawdź, jak rozpoznać różne rodzaje ran i jak je skutecznie leczyć – zarówno w warunkach domowych, jak i pod opieką medyczną.
Autor: Anna Zawalnicka
Dodano: 22.09.2025 15:05
Zaktualizowano: 03.10.2025 11:34
Zaktualizowano: 03.10.2025 11:34
Rodzaje ran – co warto wiedzieć?
Rana z definicji to przerwanie ciągłości skóry lub skóry i tkanki podskórnej. Powstaje na skutek urazu mechanicznego, choć może także wynikać z oparzenia czy działania czynników termicznych bądź chemicznych.
Ze względu na rodzaj powstania możemy wyróżnić dwa rodzaje ran: ostre i przewlekłe.
- Rana ostra to uszkodzenie powstałe nagle, najczęściej w wyniku działania czynnika mechanicznego, chemicznego lub termicznego. Charakteryzuje się przewidywalnym i uporządkowanym przebiegiem gojenia. Proces regeneracji w przypadku ran ostrych zazwyczaj przebiega zgodnie z fizjologicznymi etapami gojenia (hemostaza, zapalenie, proliferacja i przebudowa), prowadząc do szybkiego zamknięcia rany w czasie nieprzekraczającym zwykle 4–6 tygodni, w zależności od jej rozległości i lokalizacji.
- Rana przewlekła jest to rana, która nie podlega fizjologicznemu procesowi gojenia. Definiowana jest jako uszkodzenie skóry utrzymujące się w okresie dłuższym niż 6 tygodni lub nawracające. Dodatkowo towarzyszy im szereg chorób ogólnoustrojowych organizmu, które zaburzają proces gojenia.
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
64.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
49.99 zł
Rozpocznij konsultację
Pierwsza pomoc w przypadku ran ostrych
Rana cięta i skaleczenia – jak zatamować krwawienie i oczyścić ranę?
Rana cięta lub skaleczenie powstaje w wyniku działania ostrego narzędzia (np. noża, szkła, blachy) na tkanki. Prowadzi do regularnego, gładkiego przecięcia skóry i ewentualnie tkanek głębiej położonych. Charakteryzuje się prostymi, równymi brzegami, stosunkowo niewielkim uszkodzeniem tkanek otaczających oraz obfitym, ale łatwym do opanowania krwawieniem. Ze względu na typowe właściwości brzegów rany, proces gojenia w przypadku odpowiedniego zaopatrzenia chirurgicznego (np. szycie, założenie stripów) jest zwykle szybki i mało powikłany.
Pierwszą pomocą w przypadku takich ran jest zatamowanie krwawienia (hemostaza) i oczyszczenie rany poprzez zastosowanie środków bakteriobójczych. Następnie opracowanie chirurgiczne poprzez założenie szwów lub stripów. W zależności od sytuacji należy zastosować też profilaktykę w zakresie zakażeń podając surowicę p/tężcową. (np. jeśli narzędzie było brudne/ zardzewiałe lub pacjent nie miał podawanej anatoksyny przez okres 10 lat).
Rany kąsane – dlaczego wymagają szczególnej uwagi?
Rana kąsana to rana powstała w wyniku ugryzienia przez zwierzę lub człowieka, charakteryzująca się połączeniem elementów rany szarpanej, tłuczonej i kłutej. Tego typu rana ma nieregularne brzegi, głębokie kanały uszkodzenia tkanek oraz znaczne ryzyko zakażenia, wynikające z obecności drobnoustrojów w jamie ustnej napastnika.
Rany kąsane są często niewielkie zewnętrznie, ale mogą sięgać głęboko, uszkadzając mięśnie, ścięgna, naczynia, a nawet kości.
W pierwszej kolejności również należy zatamować krwawienie, używając opaski uciskowej powyżej miejsca krwawienia, zastosować należy opatrunek uciskowy na samą ranę. W placówce medycznej następuje diagnostyka pod kątem rozległości uszkodzeń (złamań kości, naderwań mięśni). Dokładne oczyszczenie rany jest kluczowe w dalszym etapie gojenia, dlatego istotne jest użycie środków antyseptycznych.
Rany szarpane zwykle nie nadają się do opracowania chirurgicznego. Zostawia się je poprzez gojenie „na otwarto” zabezpieczając ranę opatrunkami specjalistycznymi. Tutaj również jest stosowana profilaktyka p/tężcowa.
Ukąszenia przez owady - kiedy wystarczy maść, a kiedy iść do lekarza?
Rana ukąszeniowa to rodzaj rany mechanicznej powstającej w wyniku ukąszenia przez zwierzę, w której dochodzi do uszkodzenia ciągłości skóry i tkanek miękkich poprzez działanie zębów, z towarzyszącym wniknięciem drobnoustrojów obecnych w ślinie napastnika. Rany te cechują się ogólnoustrojowym przebiegiem, głębokim kanałem tkanek uszkodzonych oraz wysokim ryzykiem infekcji, w tym tężca, wścieklizny i zakażeń bakteriami tlenowymi i beztlenowymi (m.in. Pasteurella spp., Capnocytophaga canimorsus, Staphylococcus aureus).
W przypadku tego rodzaju ran najistotniejsze jest ustalenie okoliczności zdarzenia (gatunek zwierzęcia, status szczepień, czas od ukąszenia). Dokładne oczyszczenie rany poprzez płukanie, zastosowanie antybiotykoterapii, profilaktyka p/tężcowa oraz p/wściekliźnie.
W przypadku ukąszeń przez owady zastosowanie sterydów zmniejsza ryzyko powstania reakcji anafilaktycznej. Jeśli chodzi o rany po ukąszeniach owadów (komary, meszki, kleszcze) w warunkach domowych można zastosować ogólnodostępne żele i maści zmniejszające objawy miejscowego stanu zapalnego. Przy odczynie utrzymującym się powyżej 5 dni należy zgłosić się do lekarza.
Oparzenia - jak je rozpoznać i co robić?
Oparzenie to uszkodzenie tkanek, spowodowane działaniem wysokiej temperatury, substancji chemicznych, promieniowania lub prądu elektrycznego. Zakres uszkodzenia zależy od czasu ekspozycji, intensywności czynnika uszkadzającego oraz głębokości i rozległości uszkodzonych tkanek. Oparzenia mogą prowadzić do zaburzeń miejscowych i ogólnoustrojowych, w tym zaburzeń metabolicznych, utraty płynów, zakażeń oraz wstrząsu oparzeniowego.
Klasyfikacja oparzeń
Ze względu na głębokość możemy wyróżnić 4 stopniową skalę:
- I° – naskórek (np. rumień słoneczny),
- II° – naskórek i część skóry właściwej (powierzchowne lub głębokie),
- III° – pełna grubość skóry (martwica tkanek),
- IV° – oparzenia sięgające tkanek głębokich (np. mięśni, kości).
Pierwsza pomoc przy oparzeniach
Każde oparzenie, niezależnie od stopnia, wymaga indywidualnego podejścia i szybkiej interwencji, aby uniknąć powikłań i przyspieszyć proces leczenia. Główną pierwszą pomocą przy oparzeniu jest chłodzenie miejsca oparzonego do 20 minut – bieżąca woda z kranu lub zastosowanie specjalnych opatrunków hydrożelowych. Nie stosujemy lodu!
W kolejnym kroku, (w zależności od stopnia oparzenia), należy zadbać, aby tkanka była odpowiednio natłuszczona, nawilżona i nawodniona. Można zastosować błony półprzepuszczalne, maści z aloesem, lanoliną, witaminą A i E. Przy oparzeniach z podejrzeniem zakażenia należy zastosować środki antyseptyczne oraz opatrunki z dodatkiem srebra. W miarę gojenia konieczna jest ochrona przed słońcem, aby uniknąć powstawania blizn. Dodatkowo, jeśli jest taka potrzeba, zastosować doustne środki p/bólowe.
Oparzenia 3 i 4 stopnia wymagają interwencji lekarskiej – opracowania chirurgicznego, podania antybiotyków drogą parenteralną, stosowania opatrunków specjalistycznych w jałowych warunkach. Konieczne jest zgłoszenie się do placówki medycznej celem uzyskania pomocy lekarskiej.
