Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Menopauza a antykoncepcja – jakie metody stosować i czy można łączyć tabletki z HTZ?
Klimakterium jest naturalnym zjawiskiem w życiu kobiety, świadczącym o zakończeniu możliwości posiadania potomstwa. Organizm kobiety przechodzi wówczas przez szereg zmian hormonalnych, którym mogą towarzyszyć dokuczliwe objawy pogarszające jakość życia. Menopauza to z definicji nazwa ostatniej miesiączki, po której w upływie roku nie doszło do krwawienia z dróg rodnych, po uprzednim wykluczeniu chorób narządu rodnego.
Część kobiet zastanawia się, czy w okresie przekwitania zajście w ciążę jest możliwe. Kolejnym pytaniem, które bardzo często się pojawia jest - jaką metodę antykoncepcji wybrać i czy antykoncepcja hormonalna (dostępna na receptę, w tym recepta online) jest najlepszym rozwiązaniem dla kobiet w okresie menopauzy?
Autor: Redakcja Erecept.pl
25.07.2024
Czy można opóźnić menopauzę?
Opóźnienie procesu menopauzy jest możliwe, choć jest to mało popularna i wciąż pionierska dziedzina medycyny. Zazwyczaj kobiety, które decydują się na opóźnienie procesu przekwitania, motywowane są chęcią zachowania płodności.
Innowacyjna operacja, która pozwala opóźnić ten proces, polega na laparoskopowym usunięciu fragmentu jajnika kobiety, która jest jeszcze przed menopauzą. Następnie wycinek tej tkanki jest przechowywany w temperaturze -150 stopni Celsjusza.
Kiedy ta sama pacjentka znajduje się okresie okołomenopauzalnym, kawałek jej tkanki jest przeszczepiany z powrotem do jej ciała. W konsekwencji przeszczepiony fragment jajnika pobudza wydzielanie żeńskich hormonów płciowych, które są aktywne w ten sam sposób, co u wciąż miesiączkujących kobiet.
Należy pamiętać, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej nie opóźnia menopauzy. Tabletki hormonalne działają jedynie objawowo i uśmierzają nieprzyjemne symptomy okresu okołomenopauzalnego, ale nie wpływają na jego opóźnienie.
Dlatego stwierdzenie, że tabletki antykoncepcyjne opóźniają menopauzę, jest błędne.
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Jak rozpoznać menopauzę biorąc tabletki antykoncepcyjne?
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych bardzo utrudnia rozpoznanie menopauzy, czyli ostatniej menstruacji w życiu kobiety. W trakcie stosowania tabletek antykoncepcyjnych, niezależnie od rodzaju pigułki, dochodzi do tzw. krwawienia z odstawienia, które przypomina miesiączkę.
Ponadto dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne maskują objawy menopauzy, w postaci uderzeń gorąca, nocnych potów, dolegliwości bólowych czy też wahań nastroju.
Wszystkie wyżej wymienione czynniki sprawiają, że określenie, czy owulacja u danej kobiety jeszcze występuje, jest praktycznie niemożliwe.
Czy antykoncepcja hormonalna jest dobrym wyborem w okresie menopauzy?
Antykoncepcja hormonalna stanowi często wybieraną formę antykoncepcji zarówno u młodszych kobiet, jak i u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Poza oczywistą zaletą, czyli ochroną przed nieplanowaną ciążą, również pomaga zmniejszyć objawy menopauzy, tym samym poprawiając komfort życia pacjentkom.
Preparaty dostępne na rynku obejmują tabletki antykoncepcyjne, plastry antykoncepcyjne, krążki dopochwowe, wkładki domaciczne, implanty antykoncepcyjne, zastrzyki hormonalne czy pigułki "dzień po", czyli antykoncepcja awaryjna.
Dwuskładnikowe preparaty antykoncepcyjne są skuteczną metodą antykoncepcji, niestety nie jest ona dostępna dla wszystkich pacjentek. Kobiety cierpiące na poniżej wymienione choroby nie mogą jej stosować:
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (w tym obciążający wywiad rodzinny - choroba u rodziców lub rodzeństwa, objawy wskazujące na dziedziczną podatność na zakrzepicę żylną), choroby naczyń mózgu, niedrożność naczyń wieńcowych lub przebycie którejś z wymienionych chorób, a także stany predysponujące do ich rozwoju;
Znacznie upośledzona czynność wątroby. Podaż egzogennych hormonów płciowych jest przeciwwskazana u pacjentek chorych na zapalenie wątroby do czasu normalizacji wyników badań czynnościowych wątroby;
Migreny z aurą;
Cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi;
Rozpoznanie lub podejrzenie raka piersi;
Niewyjaśnione patologiczne krwawienia z dróg rodnych;
Potwierdzenie lub podejrzenie ciąży;
Palenie tytoniu przez kobiety po 35. roku życia;
Znacznie zwiększone stężenie cholesterolu lub triglicerydów w surowicy;
Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze.
Z tego powodu bardziej zalecanym wyborem dla kobiet w wieku okołomenopauzalnym jest antykoncepcja jednoskładnikowa lub wkładka wewnątrzmaciczna, która wiąże się z mniejszym ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych w porównaniu do preparatów dwuskładnikowych.
Objawy przekwitania - jakie jest znaczenie antykoncepcji w tym czasie?
Objawy związane z przekwitaniem są najbardziej zauważalne przez pacjentki w okresie przedmenopauzalnym, czyli około 2-5 lat przed wystąpieniem menopauzy. W tym czasie większość kobiet obserwuje zmieniający się cykl miesiączkowy - zmienia się czas pomiędzy miesiączkami, ich charakter oraz odstęp pomiędzy nimi.
W okresie perimenopauzy - przed menopauzą i w ciągu roku po - miesiączki stają nieregularne, nierzadko bardziej obfite oraz wydłużone, a ponadto pojawiają się plamienia śródcykliczne. Charakterystycznym objawem jest "wypadanie" pojedynczych menstruacji. Dodatkowo niektóre kobiety doświadczają tzw. "objawów wypadowych", do których należą:
uderzenia gorąca,
nadmierne pocenie się,
bóle oraz zawroty głowy,
zwiększona pobudliwość oraz nerwowość,
zaburzenia rytmu serca,
wahania nastroju,
suchość pochwy,
problemy ze snem,
zmęczenie,
zmniejszone libido.
Wkładka wewnątrzmaciczna w czasie menopauzy - jak działa?
Wkładka wewnątrzmaciczna jest skuteczną metodą antykoncepcji dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Istnieją dwa rodzaje wkładek wewnątrzmacicznych:
Wkładka niehormonalna (najczęściej miedziana) - wkładka miedziana, zgodnie z nazwą, zawiera jony miedzi. Po umieszczeniu jej w jamie macicy, jony te są stopniowo uwalniane, co prowadzi do kontrolowanego i miejscowego stanu zapalnego. Skutkuje to pojawieniem się obrzęku oraz zwiększeniem przekrwienia śluzówki macicy, co nie sprzyja procesowi zagnieżdżania się zarodka. Ponadto substancje uwalniane z wkładki miedzianej powodują zagęszczenie śluzu w szyjce macicy, utrudniając jednocześnie ruch plemnikom.
Wkładka hormonalna uwalniająca progestagen - hormon, który stopniowo uwalniany powoduje modyfikacje w śluzówce macicy, skutkujące jej zbyt cienką warstwą. W wyniku tego procesu niemożliwa staje się implantacja zapłodnionej komórki jajowej, a w rezultacie rozwój ciąży. Podobnie jak wkładka miedziana, również wpływa na kondensację śluzu w szyjce macicy.
Wkładki domaciczne miedziane mogą być używane przez około 5 do 10 lat (z regularnymi, corocznymi wizytami u ginekologa), podczas gdy wkładki hormonalne pozostają w macicy przez okres od 3 do 5 lat (w zależności od technologii zastosowanej przez producenta).
Należy unikać stosowania wkładek wewnątrzmacicznych w przypadku:
podejrzenia ciąży lub ciąży;
mięśniaków macicy, niewyjaśnionych krwawień z dróg rodnych;
endometriozy i innych schorzeń wywołujących stany zapalne w jamie macicy;
okresu 6 tygodni od porodu siłami natury oraz 6 miesięcy od porodu drogą cięcia cesarskiego;
chorób nowotworowych w obrębie macicy, niezdiagnozowanych guzów, chorób wątroby, a także - w przypadku wkładki hormonalnej - zakrzepicy, predyspozycji do tworzenia żylaków, predyspozycji genetycznych do chorób krążenia;
alergii na miedź (w przypadku wkładki miedzianej);
nowotworu lub podejrzenia nowotworu piersi;
nieleczonych, nieustabilizowanych chorób: cukrzycy, nadciśnienia, zespołu metabolicznego i innych;
macicy o nietypowym kształcie, z przegrodą, dwurożnej (założenie wkładki mogłoby w tym przypadku doprowadzić do perforacji ściany macicy lub innych powikłań).
Hormonalna terapia zastępcza a menopauza
Hormonalna terapia zastępcza jest to leczenie stosowane celem zmniejszenia objawów okresu okołomenopauzalnego. Preparaty dostępne na rynku zawierają estrogen i/lub progesteron oraz występują w formie:
preparatów działających ogólnoustrojowo: tabletki, żele, plastry czy też spreje;
preparatów o działaniu miejscowym: wkładki wewnątrzmaciczne, preparaty dopochwowe.
Stosowanie hormonów wywiera pozytywny wpływ na zmniejszenie objawów okresu okołomenopauzalnego, które obejmują m.in.: uderzenia gorąca, zmniejszone libido, nocne poty, ból głowy. U kobiet przyjmujących hormonalną terapię zastępczą można również odnotować takie korzyści jak:
zapobieganie rozwojowi osteoporozy,
zachowanie masy mięśniowej.
Należy pamiętać, że hormonalna terapia zastępcza nie zapobiega zajściu w ciążę. Jedynie wkładka wewnątrzmaciczna, uważana bardziej za metodę antykoncepcji, ma również działanie zapobiegające niechcianej ciąży.
Czy powinnam przyjmować dwuskładnikową, czy jednoskładnikową hormonalną terapię zastępczą?
Na rynku dostępne są dwa rodzaje hormonalnej terapii zastępczej - zawierająca tylko estrogen lub tylko progestagen oraz preparaty zawierające progestagen i estrogen. Kobiety, które przeszły histerektomię (czyli miały usuniętą macicę) powinny stosować wyroby medyczne zawierające wyłącznie estrogen. Natomiast u kobiet, które mają zachowaną macicę należy stosować preparaty łączone - które mają zarówno estrogen, jak i progestagen.
Estrogen dostępny jest w postaci tabletek, plastrów, spreju lub żelu. Progestageny można przyjmować w postaci tabletek lub za pomocą wkładki wewnątrzmacicznej takiej jak spirala Mirena.
Jaką formę hormonalnej terapii zastępczej wybrać?
Wybór metody zależy od preferencji danej kobiety. Preparaty działające miejscowo nie zmniejszają wszystkich objawów menopauzy.
Żele dopochwowe zawierające estrogen, zapobiegają suchości pochwy oraz atrofii sromu, ale nie chronią przed objawami ogólnoustrojowymi.
Warto skonsultować się z lekarzem specjalistą, który pomoże w wyborze odpowiedniej metody hormonalnej terapii zastępczej, uwzględniając indywidualne potrzeby danej kobiety oraz czynniki ryzyka wynikające ze stosowanego leczenia.
Które kobiety nie powinny stosować dwuskładnikowej hormonalnej terapii zastępczej w formie tabletek?
Część kobiet ze względu na przeciwwskazania nie powinny przyjmować hormonalnej terapii zastępczej zawierającej jedynie estrogen lub połączenie estrogenu z progestagenami. Nie należy stosować takiego leczenia, jeśli:
kiedykolwiek wystąpiła reakcja alergiczna na estrogeny lub progestageny
kiedykolwiek u kobiety występował rak piersi, kobieta jest w trakcie diagnostyki raka piersi lub istnieje wysokie ryzyko ze względu na historię rodzinną;
u kobiety występuje nowotwór estrogenozależny, np. rak trzonu macicy lub gdy jest diagnozowana w tym zakresie;
u kobiety występuje przerost endometrium
pojawia się krwawienie z pochwy bez znanej przyczyny;
kiedykolwiek wystąpiła żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, np. zakrzepica głębokich żył lub zatorowość płucna;
u pacjentki pojawiają się problemy z krzepliwością krwi, które zwiększają prawdopodobieństwo tworzenia się zakrzepów;
u kobiety kiedykolwiek występowały choroby wątroby i wyniki badań funkcji wątroby nie są jeszcze w normie;
występuje lub niedawno występowała choroba wywołana zakrzepami w tętnicach, np. zawał serca, udar mózgu lub dusznica bolesna;
u kobiety występuje rzadka dziedziczna choroba nazywana porfirią;
pacjentka jest w ciąży lub karmi piersią;
nadciśnienie tętnicze;
cukrzyca;
niedoczynność tarczycy;
kiedykolwiek występowały migreny lub silne bóle głowy;
toczeń;
padaczka;
astma;
otyłość III stopnia
demencja;
pacjentka ma powyżej 35 lat i pali papierosy.
Antykoncepcja a menopauza - jakie metody antykoncepcji są dostępne?
Wiele kobiet w okresie okołomenopauzalnym staje przed dylematem, czy antykoncepcja jest jeszcze im potrzebna. Pacjentki w tym czasie częściej doświadczają tzw. cykli bezowulacyjnych, czyli takich, podczas których nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z jajnika, a tym samym zapłodnienie jest niemożliwe.
Jednak należy mieć na uwadze, że możliwość zajścia w ciążę nadal jest prawdopodobna. Dlatego antykoncepcja w okresie menopauzy jest wciąż wskazana, jeżeli nie planuje się potomstwa.
Jakie są dostępne metody antykoncepcji?
Antykoncepcję można podzielić na:
antykoncepcję hormonalną: tabletki hormonalne jedno- i dwuskładnikowe, plastry, implant podskórny, wkładka wewnątrzmaciczna zawierająca hormony;
antykoncepcję mechaniczną: prezerwatywy, kapturki dopochwowe
antykoncepcję naturalną: metoda kalendarzykowa. Nie jest to zalecana metoda ochrony przed niechcianą ciążą w okresie menopauzy, ponieważ cykl miesiączkowy staje się bardziej nieregularny, przez co trudniej jest określić termin wystąpienia dni płodnych;
chemiczne środki antykoncepcyjne: środki plemnikobójcze, gąbki dopochwowe.
Wybór metody antykoncepcji jest bardzo indywidualny i zależny od preferencji kobiety. Przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z lekarzem, który odpowie na wszystkie nurtujące pacjentkę pytania.
Bibliografia
Chloe Bennett, B.Sc. reviewed by Dr. Jennifer Logan, MD, MPH, "Can Menopause be delayed ?", dostępny online: https://www.news-medical.net/health/Can-Menopause-Be-Delayed.aspx
National Health Service, "How do I know I've reached menopause if I'm on the pill?", dostępny online: https://www.nhs.uk/conditions/contraception/menopause-contraceptive-pill/
Alexandra Benisek medically Reviewed by Nivin Todd, MD on August 29, 2022, "What to Know About Birth Control and Menopause", dostępny online : https://www.webmd.com/menopause/birth-control-menopause
Inni czytali również
- Spis treści
- Czy można opóźnić menopauzę?
- Jak rozpoznać menopauzę biorąc tabletki antykoncepcyjne?
- Czy antykoncepcja hormonalna jest dobrym wyborem w okresie menopauzy?
- Objawy przekwitania - jakie jest znaczenie antykoncepcji w tym czasie?
- Wkładka wewnątrzmaciczna w czasie menopauzy - jak działa?
- Hormonalna terapia zastępcza a menopauza
- Antykoncepcja a menopauza - jakie metody antykoncepcji są dostępne?
- Bibliografia