Jakie są skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej? Jak ich unikać?
Krwawienie
Antykoncepcja hormonalna stosunkowo często powoduje zmiany w krwawieniu. Krwawienia bywają nieregularne, mogą stać się mniej lub – rzadziej – bardziej obfite, występują plamienia, czasem dochodzi też do zatrzymania miesiączkowania. Zazwyczaj stabilizują się w ciągu 6 miesięcy od początku stosowania danej metody antykoncepcji.
Nieplanowane krwawienia są częstsze przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych z małą dawką estrogenu oraz w przypadku schematu z krótkimi przerwami (np. 24+4), rzadkimi przerwami (np. 84+7) lub przy ciągłym stosowaniu. Można zatem zasięgnąć porady lekarskiej w sprawie ewentualnej zmiany preparatu lub schematu przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych, jeżeli takie symptomy wystąpią.
Warto również pamiętać, że brak krwawień może wskazywać na ciążę, ponieważ nie ma niezawodnych metod antykoncepcji; może to być wskazanie do wykonania testu ciążowego.
W przypadku problematycznego krwawienia przy stosowaniu wkładki domacicznej z lewonorgestrelem możliwe jest stosowanie niesteroidowego leku przeciwzapalnego (np. naproksenu) w celu zmniejszenia obfitości krwawienia – należy jednak najpierw skonsultować się z ginekologiem.
Bóle głowy
Bóle głowy są powszechną dolegliwością wśród kobiet w wieku reprodukcyjnym, niezależnie od tego, czy stosują antykoncepcję hormonalną. Nie ma dowodów, że bóle głowy zgłaszane podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej wynikają z powodu jej przyjmowania.
Z dostępnych badań nie wynika także, by mniejsze dawki estrogenów zmniejszały ryzyko wystąpienia tych objawów. Wskazane jest przede wszystkim przeanalizowanie ewentualnych innych czynników, które mogą przyczyniać się do bólów głowy, a w następnej kolejności rozważenie zmiany sposobu zapobiegania ciąży.
Warto pamiętać, że migrena może być przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej z estrogenami (np. tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe).
W przypadku migreny z aurą, estrogeny są przeciwwskazane w każdym przypadku, a bez aury - u kobiet co najmniej 35-letnich. Jeżeli migreny pojawiły się po włączeniu antykoncepcji dwuskładnikowej, należy ją odstawić.
Spadek libido
Antykoncepcja hormonalna powoduje obniżenie stężenia androgenów, co mogłoby obniżać libido, czyli popęd seksualny. Jednakże badania dostarczają niejednoznaczne wyniki - u większości kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną libido nie ulega zmianie, u niektórych wzrasta, a u innych obniża się.
Niektóre dane sugerują, że zmniejszenie popędu może być zależne od dawki estrogenów w preparatach dwuskładnikowych. W sytuacji spadku libido można rozważyć zmianę metody antykoncepcji.
Zakrzepy
Zakrzepica żył głębokich i zatorowość płucna (razem określane jako żylna choroba zakrzepowo-zatorowa) to poważne skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych, krążków dopochwowych i plastrów.
Na szczęście zdarzają się one rzadko. Znacznie mniejsze ryzyko zakrzepów wiąże się ze środkami z samymi progestagenami. Jeżeli u kobiety występują czynniki ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (np. trombofilia), to nie powinna stosować leków zawierających estrogeny.
Wzrost masy ciała
Podczas przyjmowania antykoncepcji hormonalnej może dojść do zwiększenia masy ciała, jednak nie ma dowodów na związek przyczynowo-skutkowy między nimi.
W zapobieganiu tyciu kluczowe jest zwrócenie uwagi na właściwą dietę i aktywność fizyczną. Możliwe jest, że lekarz zaleci zmianę środka antykoncepcyjnego w takim przypadku.
Zmiany nastroju
Zaburzenia nastroju są powszechnym problemem wśród użytkowniczek antykoncepcji. Jednakże dostępne dane nie wskazują na istnienie związku przyczynowo-skutkowego między antykoncepcją hormonalną a zaburzeniami nastroju, ani nie sugerują wzrostu ryzyka depresji w wyniku jej stosowania.
Podobnie jak we wcześniej wymienionych przypadkach, możliwe jest rozważenie innej metody antykoncepcji.
Nudności, tkliwość piersi
U mniej niż 10% pacjentek występują niewielkie nudności i bolesność piersi. Należą one do wczesnych działań niepożądanych oraz zazwyczaj ustępują w ciągu pierwszych miesięcy stosowania antykoncepcji hormonalnej.
Trądzik
Antykoncepcja hormonalna zazwyczaj wpływa pozytywnie na stan cery, co można przypisać wpływowi antyandrogennemu jej hormonów. Nasilenie trądziku jest częściej zgłaszane przez użytkowniczki antykoncepcji jednoskładnikowej niż dwuskładnikowej.
U kobiet z trądzikiem najlepszym wyborem będzie preparat zawierający składową progestagenną o działaniu antyandrogennym (np. octan cyproteronu).
