Jak leczyć katar? Apteczne i domowe sposoby na nieżyt błony śluzowej

Czym jest katar? Rodzaje kataru

Katar jest zwykle objawem przeziębienia (jako ostry nieżyt nosa). Może być również spowodowany inną chorobą infekcyjną, zapaleniem zatok, ale też niską temperaturą otoczenia czy stanem alergicznym, do którego często dołączają inne objawy alergiczne, np. podrażnienie spojówek bądź wysypka. Często katar alergiczny, inaczej katar sienny, jest wodnisty i przezroczysty.

Do objawów przeziębienia, oprócz kataru może dołączyć ból głowy, ból gardła, kaszel czy pogorszenie samopoczucia. Takie schorzenie jest powodowane przede wszystkim przez wirusy i nie wymaga leczenia przyczynowego, a jedynie objawowego.

Zobacz także: Leki na przeziębienie bez recepty. Jakie są dostępne opcje?

Jak długo trwa katar?

Długość czasu trwania kataru zależy od rodzaju infekcji, a także jest zmienny osobniczo. Zwykle po tygodniu katar związany z infekcją ustępuje. Jednak katar alergiczny może utrzymywać się wiele tygodni, a nawet miesięcy, jeśli nie zostanie wyeliminowany alergen go wywołujący lub jeśli nie zostanie włączone leczenie.

Co to katar zatokowy?

Czasami używa się określenia "katar zatokowy", warto jednak wiedzieć, że błona śluzowa nosa i zatok jest ze sobą połączona, proces zapalny zwykle obejmuje połączone śluzówki. Wyróżnianie oddzielnego kataru, jakim jest katar zatokowy, nie ma większego sensu. Z kolei wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła może być określana jako "katar tylny". Katar spływający do gardła może być wywołany np. refluksem czy przerostem migdałków - nie musi być związany z infekcją.

Czy można rozpoznać katar po kolorze?

Wbrew mitom, zabarwienie wydzieliny na żółto czy zielono nie świadczy o zakażeniu bakteryjnym, taka wydzielina może występować także w zakażeniach wirusowych. Na podłoże bakteryjne bardziej wskazuje znaczące nasilenie objawów np. wysoka gorączka lub większe objawy kataru. Również w przypadku zapalenia zatok barwa wydzieliny nie różnicuje etiologii.

Domowe sposoby na katar

Często nie jesteśmy chętni, aby stosować preparaty z apteki, zwłaszcza jeśli kolejny raz w ciągu sezonu jesienno-zimowego borykamy się z takimi objawami jak katar i zatkany nos. Wtedy możemy wykorzystać domowe sposoby na pozbycie się zalegającej wydzieliny.

Inhalacje - roztwór soli fizjologicznej

Domowe sposoby radzenia sobie z zatkanym nosem obejmują inhalację roztworem soli fizjologicznej. Jeżeli użyjemy wody z dodatkiem soli fizjologicznej, spowoduje to zmniejszenie stężenia soli.

Często wystarczy użyć sam gotowy roztwór soli fizjologicznej o stężeniu 0,9% NaCl, bez rozcieńczania. Taka inhalacja pozwala na rozrzedzenie gęstej wydzieliny, a także oczyszcza drogi oddechowe.

Można też wykorzystać roztwory soli fizjologicznej z kwasem hialuronowym, które razem nawilżają drogi oddechowe i zmniejszają ich podrażnienie.

Nawilżanie powietrza

Warto pamiętać, że śluzówki w drogach oddechowych w okresie grzewczym, kiedy powietrze jest suche, są bardziej narażone na uszkodzenie, przed którym mogą się chronić zwiększonym wydzielaniem śluzu, stąd cieknący katar.

Prysznic w gorącej wodzie czy nawilżenie powietrza, przez położenie mokrego ręcznika na kaloryfer czy dedykowany nawilżacz powietrza (np. wieszany na kaloryferze), może pozwolić zwiększyć wilgotność powietrza i pozytywnie wpłynąć na stan naszych śluzówek. Oddychanie ciepłym, nawilżonym powietrzem nawilża drogi oddechowe i powoduje, że obecna w nosie wydzielina łatwiej spłynie.

Podobnie ciepłe okłady, domowym sposobem, wspomagają leczenie kataru. Wystarczy namoczyć czysty ręcznik w ciepłej wodzie i położyć go w okolicy zatok.

Na podrażnienie i przesuszenie śluzówek dróg oddechowych negatywnie wpływa także dym papierosowy.

Płukanie nosa

Płukanie nosa, a raczej zatok przynosowych, w przypadku kataru może być pomocne, ponieważ zmniejszy objawy kataru, mechanicznie ułatwiając oczyszczenie dróg oddechowych z wydzieliny oraz jej rozrzedzenie. Jest to jednak metoda, która nie jest akceptowana przez wszystkich pacjentów, szczególnie trudna do zastosowania u dzieci czy osób starszych.

Do płukania nosa wykorzystuje się tzw. irygator - proste wersje tego urządzenia z roztworem soli można z łatwością otrzymać w aptece.

Odpowiednie nawodnienie organizmu

Bardzo istotną kwestią przy leczeniu infekcji, także tych, którym towarzyszy cieknący katar czy zatkany nos, jest odpowiednie nawadnianie organizmu. Należy pić rozgrzewające napoje, takie jak gorąca herbata czy ziołowe napary z owoców dzikiej róży, rumianku.

Sposoby leczenia kataru za pomocą imbiru, cytryny i miodu

Naturalne sposoby na katar z wykorzystaniem imbiru, cytryny czy miodu są stosowane od lat, jednak trudno znaleźć dowody naukowe wysokiej jakości, które potwierdzałyby skuteczność takich środków.

Należy pamiętać, że podawanie czegokolwiek bezpośrednio do nosa może wywołać negatywny skutek. Z drugiej strony przyjmowanie wymienionych środków doustnie nie powinno zaszkodzić, więc jeśli mamy dobre doświadczenia z takimi metodami, to można je wykorzystywać.

Olejki eteryczne

Olejki eteryczne zawarte w różnych preparatach, np. olejek eukaliptusowy, olejek z drzewa herbacianego, może poprawić komfort oddychania przez nos, jednak wpływ na same patogeny wywołujące przeziębienie jest dyskusyjny. W celu skorzystania z działania olejków można spróbować domowych inhalacji z gorącą wodą z dodatkiem wymienionych środków.

Leczenie kataru preparatami z apteki

Spośród leków można spotkać się z co najmniej kilkoma rodzajami substancji, które są w stanie pomóc zwalczyć katar. Który najlepiej wybrać?

Ksylometazolina

To jedna z najpopularniejszych substancji stosowanych w leczeniu kataru. Ksylometazolina to skuteczny lek, pozwalający na obkurczenie śluzówki i udrożnienie nosa z zalegającej wydzieliny, zmniejszając wydzielanie śluzu. Jest niewątpliwie skuteczny w nieżycie nosa.

Istotne jest, aby stosować ksylometazolinę nie dłużej niż 5 dni - wydłużenie stosowania może prowadzić do zmian zapalno-zanikowych nosa i uzależnienia od ksylometazoliny, której odstawienie będzie musiało być wydłużone w czasie.

Zobacz także: Ksylometazolina - właściwości, zastosowanie, skutki uboczne

Pseudoefedryna

Pseudoefedryna jest przyjmowana doustnie, zwykle w postaci preparatów łączonych z np. paracetamolem czy ibuprofenem. Pseudoefedryna obkurcza naczynia krwionośne błony śluzowej nosa, zmniejszając stan zapalny i związane z nim dolegliwości.

Sterydy

Użycie sterydów donosowych (o działaniu przeciwzapalnym) jest kontrowersyjne w przypadku kataru infekcyjnego, ale niewątpliwie ma działanie w katarze o podłożu alergicznym. Warto pamiętać, że sterydy donosowe działają przede wszystkim miejscowo i nie wchłaniają się do organizmu w taki sposób, aby wywołać skutki ogólnoustrojowe.

Istotny jest sposób aplikacji sterydów - powinno się je podawać na zewnętrzną ścianę nosa, nie na przegrodę.

Leki antyhistaminowe

Leki antyhistaminowe należą do leków przeciwalergicznych, stąd wskazaniem do ich wykorzystania może być przewlekły katar alergiczny. Co ważne, leki przeciwhistaminowe starszych generacji mogą wywoływać senność i stąd nie powinny być stosowane u kierowców.

Donosowe roztwory soli morskiej

Najbezpieczniejszym preparatem do użycia w przypadku, gdy mamy zatkany nos, będzie roztwór soli morskiej w sprayu czy kroplach. Ma analogiczne działanie (rozrzedzenie wydzieliny, nawilżenie błony śluzowej), jednak nie uzależnia.

Bibliografia

Portal Medycyna Praktyczna, [online] [dostęp 20.01.2024], dostępny online:

https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/wywiady/197503,katar-nasz-powszechny

Portal Medycyna Praktyczna, [online] [dostęp 20.01.2024], dostępny online:

https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992,niezyt-nosa