Ból mostka - choroby, przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest i jaką rolę pełni mostek?

Mostek to nieparzysta, płaska kość, znajdująca się w środkowej części przedniej ściany klatki piersiowej. Połączona jest górnym końcem z dwoma obojczykami, zaś boczne brzegi tej kości łączą się z chrząstkami pierwszych siedmiu lub czasami też ośmiu żeber. Idąc od góry, mostek możemy podzielić na trzy części: rękojeść mostka, trzon mostka oraz wyrostek mieczykowaty.

Mostek wraz z żebrami pełni funkcję ochronną dla narządów znajdujących się w klatce piersiowej, czyli płuc oraz serca. Co ciekawe, mostek z uwagi na położenie bezpośrednio pod skórą oraz zawartość szpiku kostnego czerwonego (odpowiedzialnego za produkcję m.in. krwinek czerwonych) jest często nakłuwany w celu pobrania szpiku do badań hematologicznych.

Ból w klatce piersiowej a bóle mostka

Ból w obrębie klatki piersiowej często jest ściśle związany z bólem w okolicy mostka, szczególnie gdy dotyczy on przedniej ściany klatki piersiowej.

Lekarze zwracają szczególną uwagę na wspomnianą lokalizację bólu, z uwagi na bardzo niebezpieczne przyczyny, jakie może ten ból mieć m.in. zawał serca, zapalenie osierdzia czy rozwarstwienie aorty. Jednak pamiętajmy, że zwykle związany jest ten objaw z nerwobólami w klatce piersiowej czy refluksem żołądkowo-przełykowym (popularnie znanym jako zgaga).

Jakie najczęstsze przyczyny może mieć ból w mostku?

Urazy w obrębie mostka

Ból w mostku może wynikać z urazu klatki piersiowej, powstałego w wyniku np. upadku z wysokości czy wypadku komunikacyjnego, kiedy dochodzi często do uderzenia klatki piersiowej w kierownicę pojazdu.

Może wtedy dojść do stłuczenia mostka, a w poważniejszych przypadkach nawet do jego złamania. Pacjenci skarżą się wówczas na silny ból przy oddychaniu.

Zapalenie chrzęstnych przyczepów żeber (zapalenie chrząstek żeber)

Zapalenie chrząstek żeber to stan zapalny w obrębie struktur łączących żebra z mostkiem. Głównym objawem jest nie tyle ból w mostku, co ból klatki piersiowej. Badacze nie są pewni, co dokładnie wywołuje ten stan zapalny, ale podejrzewa się o to mikrourazy w obrębie żeber, powstające przez dłuższy okres czasu.

Takimi czynnikami wywołującymi mikrourazy mogą być: wszelkie urazy żeber i klatki piersiowej, infekcje w klatce piersiowej, zbyt nasilony kaszel lub wymioty, wysiłek fizyczny bez wyznaczonego czasu na odpoczynek i regenerację, nagłe rozpoczęcie nieproporcjonalnie dużego wysiłku fizycznego.

Jednak co istotne, zapalenie chrzęstnych przyczepów żeber nie powoduje istotnych komplikacji.

Choroby układu oddechowego

Ból w klatce piersiowej, w tym także dolegliwości bólowe w mostku, mogą być skutkiem procesów chorobowych zachodzących w obrębie płuc czy opłucnej.

Najczęściej do takiego bólu dochodzi, jeżeli w przebiegu np. procesu zapalnego zostanie podrażniona opłucna. Choroby, jakie mogą powodować ból to m.in. zapalenie płuc czy zapalenie opłucnej. Charakterystyczne jest także nasilenie bólu przy kaszlu.

Zobacz także: Zapalenie płuc: przyczyny, objawy, leczenie

Choroby serca i naczyń

Przyczyny bólu w mostku mogą mieć także podłoże sercowo-naczyniowe. Jest to aspekt wymagający szczególnej uwagi ze względu na to, że często są to stany zagrożenia życia.

Ból w mostku może być spowodowany dolegliwościami, jakie daje dławica piersiowa. Dochodzi wtedy do krótkotrwałego niedokrwienia mięśnia sercowego. Charakterystyczne jest jego nasilenie podczas wysiłku fizycznego, a ustępowanie po wysiłku oraz zażyciu nitrogliceryny.

Niestety, ból może mieć także znacznie poważniejsze przyczyny. Należy tu wspomnieć o takich stanach jak zawał mięśnia sercowego (ból ten nie ustępuje po zaprzestaniu wysiłku i zażyciu nitrogliceryny), zapalenie osierdzia (nasilany przy głębokim wdechu oraz pozycji siedzącej) czy zapalenie mięśnia sercowego (ból wynika ze zwężenia tętnic wieńcowych, niedokrwienia serca lub jednoczesnego zapalenia osierdzia).

Ponadto rozwarstwienie aorty, będące efektem m.in. złej kontroli nadciśnienia tętniczego, także może objawiać się jako ból w mostku, ale przede wszystkim jako nagły i rozdzierający ból klatki piersiowej.

Choroby układu pokarmowego

Przyczyną bólu w mostku także może być proces chorobowy zachodzący w narządach układu trawiennego oraz samej jamy brzusznej.

Piekący ból w mostku może być związany z przełykiem. Należy tutaj wspomnieć o stanie zagrażającym życiu, jakim jest pęknięcie przełyku (np. w wyniku połknięcia ostrego przedmiotu), skutkujące następnie gwałtownymi wymiotami i zapaleniem śródpiersia.

Jednak znacznie częstsza przyczyna bólu mostka wynika z cofania się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku, określane jako refluks żołądkowo-przełykowy. Ból ma wtedy charakter piekący i promieniuje do pleców. Także przepuklina rozworu przełykowego (część żołądka przemieszcza się z jamy brzusznej do klatki piersiowej) może objawiać się bólem mostka.

Ponadto schorzenia, takie jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czy zapalenie trzustki, wywołują ból w nadbrzuszu, który może promieniować do dolnej części klatki piersiowej, w tym mostka.

Inne przyczyny bólu

Ból w okolicy mostka może mieć podłoże nerwicowe. Wtedy też najczęściej pacjenci wskazują na lokalizację bólu z przodu klatki piersiowej. Mechanizm tego bólu nie został poznany, jednak wiadomo, że ulega nasileniu w stresie emocjonalnym.

Warto wspomnieć o schorzeniu, jakim jest kamica żółciowa. Dochodzi w niej do zatkania przewodu żółciowego, przez co pęcherzyk żółciowy ulega rozdęciu, powodując ostry ból w nadbrzuszu. Ból ten może promieniować, a pacjent odczuwa go wtedy jako ból w klatce piersiowej lub ból w mostku.

Należy również pamiętać, że nagły i nadmierny wysiłek fizyczny może skutkować pojawieniem się bólu w okolicy mostku. Jest to związane z przeciążeniem, jakiego doznają mięśnie klatki piersiowej i wskutek czego ból w obrębie tych mięśni może promieniować do mostku.

Czy ból zamostkowy zawsze oznacza zawał serca?

Zawał serca, czyli stan, w którym dochodzi do przedłużającego się niedokrwienia mięśnia sercowego, a w konsekwencji do jego martwicy, charakteryzuje się bólem zamostkowym, promieniującym do szyi, żuchwy, ramion, łokci, a także nadbrzusza.

Pacjenci określają to jako silny ucisk w mostku, a piekący i gniotący charakter bólu. Trwa on zwykle powyżej 30 minut i nie ustępuje po podaniu nitrogliceryny (w przeciwieństwie do bólu w przebiegu dławicy piersiowej). Przy wystąpieniu takiego bólu należy wezwać pogotowie ratunkowe.

Jednak ból zamostkowy nie musi wcale oznaczać zawału serca. Inne schorzenia, które także charakteryzuje występowanie opisywanego bólu to m.in. zapalenie osierdzia, wspomniana wcześniej dławica piersiowa czy bardzo powszechny refluks żołądkowo-przełykowy (znany jako zgaga).

Objawy towarzyszące bólowi mostka

Duszność

Jednym z takich objawów jest duszność. Może ona współwystępować przy kardiologicznych przyczynach bólu tj. zawał serca, zapalenie osierdzia czy dławica piersiowa, ale także przy bólach nerwicowych.

Dyspepsja i uczucie pełności

Uczucie niestrawności pojawia się często przy dolegliwościach układu pokarmowego tj. refluks żołądkowo-przełykowy oraz choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy.

Nadmierna potliwość

Objaw ten jest charakterystyczny dla pacjentów z niestabilną dławicą piersiową lub zawałem serca. Wynika to z silnego poczucia strachu i lęku przed śmiercią, jaki pojawia się w tej grupie chorych.

Kołatanie serca

Uczucie kołatania serca często pojawia się u pacjentów z bólem mostka na tle nerwicowym, za którego główną przyczynę uważa się nadmierny stres emocjonalny.

Ciężkie napady kaszlu i świszczący oddech

Objawy te mogą występować w przypadku chorób układu oddechowego, takich jak np. zapalenie płuc czy zapalenie oskrzeli.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, jeżeli występują następujące objawy:

• ból w mostku i ból w klatce piersiowej bez widocznej przyczyny;

• trudności w oddychaniu;

• zwiększona potliwość, zawroty głowy, nudności bez wiadomej przyczyny;

• uciskający ból w klatce piersiowej;

• promieniowanie bólu do żuchwy, lewego barku oraz szyi.

Konsultacji lekarskiej (konsultacja online) wymaga także przedłużający się ból mostka niewliczający się do wyżej wymienionych, ale który wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Diagnostyka bólu mostka

Wywiad i badanie fizykalne

Lekarz rozpoczyna diagnostykę od przeprowadzenia wywiadu z pacjentem. Kluczowe aspekty, jakie są poruszane to m.in. wiek, choroby współistniejące, nasilenie bólu przy określonych sytuacjach (wysiłek fizyczny, kaszel, zjedzenie posiłku). Pacjent pytany jest także o objawy towarzyszące.

W badaniu fizykalnym sprawdzane są parametry życiowe tj. ciśnienie tętnicze, puls, liczba oddechowych czy saturacja (wysycenie krwi tlenem). Osłuchiwane są m.in. płuca, serce czy jama brzuszna. Lekarz może także zlecić badanie krwi w celu dalszej diagnozy.

Badanie EKG

Przy podejrzeniu zawału serca, a także innych, sercowych przyczyn bólu mostka obowiązkowo wykonywane jest EKG (elektrokardiografia), czyli pomiar aktywności elektrycznej serca. Badanie to jest kluczowe w rozpoznaniu zawału serca i bez tego lekarz nie może ani potwierdzić, ani wykluczyć tego stanu.

Badania obrazowe

W sytuacji, gdy zarówno EKG, jak i badania laboratoryjne nie wykryły przyczyny bólu w mostku, przeprowadzane są dalsze badania, w tym badania obrazowe. Zalecone może być wykonanie echo serca (przypominające USG badanie pozwalające sprawdzić czynność mechaniczną i strukturę serca), RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa.

Jeżeli podejrzewane są pokarmowe przyczyny bólu, wykonywane jest USG jamy brzusznej.

Leczenie bólu mostka

W doraźnym leczeniu, szczególnie jeśli jako przyczynę bólu lekarz podejrzewa zapalenie chrzęstnych przyczepów żeber, stosowane są leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. ibuprofen lub ketoprofen. Zmniejszają one stan zapalny i nasilenie bólu.

Jeżeli standardowe dawki bez recepty są nieskuteczne, lekarz może przepisać większe dawki lub inne leki, dostępne wyłącznie na receptę (recepta online).

W leczeniu pozostałych przyczyn bólu kluczowe jest wyeliminowanie ich w miejscu, z którego ten ból pochodzi. I tak w refluksie żołądkowo-przełykowym ból jest łagodzony dzięki zażywaniu leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (hamują wydzielanie kwasu solnego w żołądku), w infekcjach układu oddechowego kluczowe może być leczenie antybiotykami, a w przyczynach sercowych terapia jest bardziej zaawansowana z uwagi na potencjalne zagrożenie zdrowia i życia.

W celu zapobiegania bólom dławicowym stosuje się leki przeciwdławicowe np. nitroglicerynę, a w profilaktyce zawału serca - kwas acetylosalicylowy, leki z grupy beta-blokerów oraz leki zmniejszające poziom cholesterolu we krwi.

To nie jest porada medyczna, nie zastąpi ci konsultacji lekarskiej. Serwis erecept.pl oferuje konsultacje medyczne.

Bibliografia

Podręcznik Interna mp.pl "Ból w klatce piersiowej" [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.6.

Costochondritis [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22167-costochondritis

What is Sternum Pain? [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://www.medicinenet.com/what_does_it_mean_when_your_sternum_hurts/article.htm

Chest Pain: If it is not the Heart, What is it? [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30100007/

Sternal Pain [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://www.londonpainclinic.com/conditions/sternal-pain/

Mostek - Portal Fizjoterapeuty [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://fizjoterapeuty.pl/uklad-kostny/mostek.html

What’s Causing My Sternum Pain? [dostęp online styczeń 2024], dostępny w internecie pod adresem:

https://www.healthline.com/health/sternum-pain