Jak leczyć niedociśnienie tętnicze? Czy to groźne dla zdrowia?

Czym jest niedociśnienie tętnicze?

W przeważającej liczbie przypadków problemy związane z ciśnieniem tętniczym dotyczą wysokiego ciśnienia. Niemniej jednak możliwe jest pojawienie się schorzenia przeciwstawnego.

Niedociśnienie tętnicze to stan, gdy borykamy się ze zbyt niskim ciśnieniem krwi. Może ono powodować nawet większy niepokój niż nadciśnienie tętnicze, ponieważ jest słabo poznane i nie ma jednoznacznych zaleceń odnośnie rozpoznania czy leczenia, ponadto (mimo objawów) może być bagatelizowane.

Podział niedociśnienia tętniczego

Niedociśnienie tętnicze możemy pogrupować na trzy kategorie - niedociśnienie pierwotne, niedociśnienie wtórne, niedociśnienie ortostatyczne.

Niedociśnienie pierwotne (samoistne)

Niedociśnienie samoistne to najczęstsza postać hipotonii. Charakteryzuje je przewlekle utrzymujące się niskie ciśnienie, którego przyczyny nie da się ustalić. Według niektórych źródeł może dotyczyć 15% populacji, zwykle w okresie nastoletnim i wieku średnim. Może pojawiać się rodzinnie i w odpowiedzi np. na stres.

Niedociśnienie wtórne

Związane jest z inną chorobą, np.: niedoczynnością przysadki mózgowej czy nadnerczy, niewydolnością serca, arytmią serca, nadciśnieniem płucnym, wstrząsem, stosowaniem niektórych leków (np. nitratów, leków na nadciśnienie, diuretyków) czy nieprawidłową funkcją układu autonomicznego u starszych osób.

Niedociśnienie ortostatyczne

Inaczej nazywane hipotonią ortostatyczną. W tym rodzaju niedociśnienia występuje gwałtowny spadek ciśnienia po zbyt szybkiej zmianie pozycji na stojącą lub długim jej utrzymywaniu. Niektórzy wyróżniają dwie postacie - jedną związaną z objawami występującymi w ciągu 3 minut i drugą następującą po 5-40 minutach.

Najczęściej występuje u osób starszych, nawet u około 30% ludzi powyżej 65. roku życia. Może być skutkiem m.in. niewłaściwie dobranych leków hipotensyjnych, przeciwdepresyjnych, cukrzycy, chorób endokrynologicznych (np. niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki mózgowej, niedoczynność kory nadnerczy), chorób układu krążenia (np. niewydolność serca), zaburzeń czynności układu nerwowego autonomicznego, takich jak choroba Parkinsona z niewydolnością autonomiczną.

Wszyscy pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, szczególnie po 65. roku życia, powinni być badani pod kątem możliwości wystąpienia hipotonii ortostatycznej.

Czy ważne jest rozpoznanie typu niedociśnienia?

Niezbędne jest określenie, z jakim typem niedociśnienia mamy do czynienia po przeprowadzeniu wywiadu, badania fizykalnego i badań dodatkowych pacjenta. Występowanie hipotonii ortostatycznej predysponuje do omdleń, a także zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe, przeciwnie do niedociśnienia przewlekłego.

Jakie mogą być przyczyny niedociśnienia?

Oprócz wspomnianych przyczyn niedociśnienia tętniczego można wymienić:

• podłoże genetyczne;

• niedokrwistość;

• nadciśnienie tętnicze - usztywnione naczynia krwionośne.

Kiedy możemy rozpoznać niskie ciśnienie krwi?

Niezbędne jest regularne mierzenie ciśnienia za pomocą aparatu, niekiedy może potrzebny być holter ciśnieniowy (24-godzinny pomiar ciśnienia metodą mankietową). Również przydatnym badaniem jest test Schellonga, polegający na zmianie pozycji z leżącej na stojącą po określonym czasie, a następnie mierzenie ciśnienie i tętna.

Normy ciśnienia tętniczego krwi są dokładnie określone w przypadku nadciśnienia tętniczego, z kolei dla niedociśnienia tętniczego wahają się w zależności od źródła. Nie ma jednoznacznych kryteriów, wedle których można mówić o zbyt niskim ciśnieniu krwi.

Orientacyjne wartości ciśnienia skurczowego do rozpoznania hipotonii wynoszą poniżej 90-100 mm Hg lub poniżej 60 mm Hg ciśnienia rozkurczowego.

Z kolei o hipotonii ortostatycznej możemy mówić, gdy po 3 minutach od pionizacji, ciśnienie skurczowe spadnie o minimum 20 mm Hg, a ciśnienie rozkurczowe o minimum 10 mm Hg.

Jakie są objawy niedociśnienia tętniczego?

Główne objawy niskiego ciśnienia to:

• osłabienie, nadmierna senność, zaburzenia snu;

• omdlenia;

• uczucie zmęczenia, brak energii;

• zawroty i bóle głowy, mroczki przed oczami;

• zaburzenia koncentracji;

• zaburzenia rytmu serca, kołatanie, ból zamostkowy;

• uczucie wychłodzenia kończyn;

• wewnętrzny niepokój.

Warto pamiętać, że schorzenie to może przebiegać bezobjawowo lub tylko z częścią powyższych symptomów.

Leczenie - niskie ciśnienie tętnicze

Niedociśnienie samoistne nie wymaga leczenia samo przez się. Leczenie włącza się w celu pozbycia się jego symptomów, szczególnie w hipotonii ortostatycznej. Aby kontrolować objawy hipotonii, najczęściej wykorzystywane są metody niefarmakologiczne:

• unikanie obfitych posiłków, regularne jedzenie w niedużych porcjach, zwiększenie spożycia soli kuchennej;

• picie dużej ilości wody (2-3 litry);

• niespożywanie alkoholu;

• częsta zmiana pozycji ze stojącej, powolne wstawanie;

• unikanie gorących kąpieli;

• regularne uprawienie aktywności fizycznej;

• wietrzenie pomieszczeń.

Ważne jest odpowiednie leczenie choroby podstawowej. Konieczne może być zmodyfikowanie dawek stosowanych leków, które przyczyniają się do hipotonii, np. diuretyków czy inhibitorów konwertazy angiotensyny.

Leczenie farmakologiczne stosowane jest w postaci ciężkiej hipotonii ortostatycznej. Stosuje się leki należące do grupy sympatykomimetyków, np. midodryna, norfenefryna lub oktreotyd - analog somatostatyny.

Czym grozi niskie ciśnienie tętnicze?

Niedociśnienie tętnicze samoistne, o ile nie przysparza objawów, jest korzystne. Niedociśnienie, w przeciwieństwie do nadciśnienia, nie powoduje sztywnienia naczyń ani przerostu serca. Z kolei hipotonia ortostatyczna powoduje zwiększenie śmiertelności pacjentów poprzez niekorzystny wpływ na występowanie incydentów sercowo-naczyniowych.

Pacjenci, u których w badaniu holterowskim ciśnienia występuje zbyt duże obniżenie ciśnienia w nocy (a także znaczne podwyższenie ciśnienia po przebudzeniu), mają większe ryzyko pojawienia się ognisk niedokrwiennych w układzie nerwowym.

Ogniska te mogą prowadzić do zwiększenia prawdopodobieństwa niedociśnienia ortostatycznego, a nawet przemijającego incydentu niedokrwiennego czy udaru.

Bibliografia

Portal Po Dyplomie, [online] [dostęp 25.02.2024], dostępny online:

https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc

Portal Medycyna Praktyczna, [online] [dostęp 25.02.2024], dostępny online:

https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/lista/106339,hipotensja

Portal Medycyna Praktyczna, [online] [dostęp 25.02.2024], dostępny online:

https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/lista/70495,leczenie-farmakologiczne-niedocisnienia

Portal Czytelnia Medyczna, [online] [dostęp 25.02.2024], dostępny online:

https://www.czytelniamedyczna.pl/554,aktualny-stan-wiedzy-na-temat-hipotonii.html