Opublikowano 28.03.2024
Autor Redakcja Erecept.pl
Endometrioza jest chorobą ginekologiczną, w której tkanki podobne do endometrium obecne są również poza macicą. Jest to przewlekła, uciążliwa choroba, której diagnostyka jest trudna, a dotarcie do przyczyny dolegliwości pacjentki często zajmuje długie lata.
Mechanizm, w jakim dochodzi do rozwoju endometriozy, nie jest do końca wyjaśniony, a objawy są niespecyficzne. Jak zdiagnozować i leczyć endometriozę?
Endometrioza to choroba ginekologiczna, w której tkanki podobne do endometrium (błona śluzowa wyściełająca jamę macicy) zlokalizowane są także poza macicą. Te przypadkowe fragmenty tkanki podobne są do tkanek macicy pod względem morfologicznym, reagują także na zmieniające się poziomy hormonów w ciągu cyklu miesięcznego.
Tkanki budujące ognisko endometriozy w ciągu cyklu miesiączkowego przechodzą przez etapy wzrostu, wydzielania i złuszczania, tak jak błona śluzowa macicy.
Comiesięczne krwawienie w miejscu do tego nieprzystosowanym prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, a tym samym dolegliwości bólowych czy zrostów wewnątrzbrzusznych.
Komórki podobne do endometrium mogą występować praktycznie w każdym miejscu organizmu, przy czym najczęściej obserwuje się je w obrębie jamy brzusznej.
Do wszczepienia komórek endometrium w inne miejsce może dojść także podczas zabiegów operacyjnych. Zdarza się, że endometrioza rozwija się w bliźnie po cięciu cesarskim.
Nie poznano do tej pory konkretnej przyczyny rozwoju endometriozy, aczkolwiek istnieje na ten temat kilka prawdopodobnych teorii.
Najbardziej prawdopodobną teorią wyjaśniającą przyczynę pojawiania się ognisk endometriozy w innych narządach jest teoria transplantacji i implementacji. Zakłada ona, że część złuszczonych podczas miesiączki komórek błony śluzowej macicy wstecznie przepływa do jajowodów, a potem do jamy brzusznej - tzw. wsteczne miesiączkowanie.
Przeniesione do innego miejsca komórki endometrium - nowe ogniska endometriozy - wszczepiają się i zaczynają się rozrastać. Komórki mogą zostać przeniesione również mechanicznie np. w trakcie operacji.
Teoria metaplazji głosi, że niezróżnicowane komórki otrzewnej (błona surowicza wyściełająca jamę brzuszną) lub innych narządów są w stanie przekształcić się w komórki endometrium.
Z kolei teoria indukcji mówi, że to przekształcenie nastąpić może pod wpływem specyficznych substancji zawartych w wydzielinie menstruacyjnej, krwi i limfie czy w środowisku naturalnym.
Szacuje się, że na endometriozę choruje około 6-10% kobiet w wieku rozrodczym. Stanowi ona drugą najczęstszą przyczynę wykonywania zabiegu usunięcia macicy na świecie.
Przy podejrzeniu endometriozy warto dowiedzieć się, czy podobne dolegliwości pojawiały się u innych kobiet w rodzinie. Endometrioza ma silne uwarunkowanie rodzinne, wykrycie u krewnej pierwszego stopnia kilkukrotnie zwiększa szansę na diagnozę.
Czynnikiem predysponującym do rozwoju endometriozy jest upośledzenie funkcjonowania układu immunologicznego, w wyniku czego złuszczone komórki błony śluzowej macicy nie są degradowane odpowiednio szybko.
Chorobie sprzyjają również wady anatomiczne żeńskiego układu rozrodczego, które utrudniają swobodny odpływ krwi miesięcznej. Wyróżnienie jednej przyczyny endometriozy nie jest możliwe.
Endometrioza częściej dotyczy pań cierpiących na choroby przewlekłe tj. zespół policystycznych jajników, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy zaburzenia funkcji tarczycy. Czynnikiem ryzyka jest również wczesny wiek pierwszej miesiączki, krótkie cykle menstruacyjne oraz bezdzietność.
Objawy endometriozy nie są szczególnie charakterystyczne, co może prowadzić do błędnego postawienia diagnozy i opóźnienia leczenia.
Jednym z głównych objawów, niestety często bagatelizowanym, są dolegliwości bólowe - bolesne menstruacje, bóle brzucha (zwłaszcza ból podbrzusza) i miednicy związane z miesiączkowaniem, ból podczas stosunku seksualnego (dyspareunia). Inne możliwe objawy choroby to ból podczas oddawania moczu czy stolca, zaburzenia motoryki jelit.
Przewlekły stan zapalny w obrębie jamy brzusznej w przebiegu endometriozy może doprowadzić do tworzenia się zrostów otrzewnej. Zrost obejmujący jajowód jest w stanie zablokować jego drożność (niedrożność jajowodów), co stanowi jedną z głównych przyczyn niepłodności u kobiet.
Zrosty mogą utrudniać nie tylko zajście w ciążę, ale także wykonywanie zabiegów operacyjnych w obrębie miednicy.
Wszczep endometriozy w jajniku predysponuje do rozwoju torbieli tego narządu tzw. torbiele czekoladowe. Są to wypełnione krwistą treścią zbiorniki płynowe, powiększające się z każdą menstruacją. Rosnący torbiel może wywołać dolegliwości bólowe, trudności z wypróżnianiem lub oddawaniem moczu. Ostatecznie torbiel może pęknąć i wywołać zapalenie otrzewnej.
Przewlekłość bólu oraz trudności w diagnostyce nie pozostają bez wpływu również na stan psychiczny pacjentki.
Przypuszcza się, że regularna aktywność fizyczna, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, unikanie spożywania alkoholu i dużej ilości kofeiny ma pewne działanie ochronne przed rozwojem endometriozy.
Te zabiegi pomagają w utrzymywaniu stężenia estrogenów na odpowiednim poziomie, co zapobiega nadmiernemu rozrostowi błony śluzowej macicy.
@erecept.pl Słyszałyście o tym schorzeniu? #erecept #endometrioza #chorobykobiece ♬ Epic Music(863502) - Draganov89
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Czy diagnostyka endometriozy jest naprawdę taka trudna?
W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy główne typy endometriozy: torbiele endometrialne (endometrioza w obrębie jajników), powierzchowne wszczepy endometriozy w otrzewnej i endometrioza głęboko naciekająca (nacieka np. na pęcherz moczowy, odbytnicę).
Z tego względu na różny obraz choroby, metody diagnostyczne dostosowywane są indywidualnie do każdej pacjentki.
Pierwszym badaniem z wyboru u pacjentek z podejrzeniem endometriozy jest USG przezpochwowe (transwaginalne), które pozwala na wykluczenie innych przyczyn bólu. Szczególnie trudne będzie tu jednak zobrazowanie endometriozy głęboko naciekającej. Oczywiście badanie ginekologiczne jest także wskazane.
Inne badania diagnostyczne, które może rozważyć lekarz ginekolog, jest USG przezodbytnicze, użycie wodnego środka kontrastującego w USG przezpochwowym, sonowaginografia (z użyciem kontrastu żelowego), trójwymiarowe USG przezpochwowe, USG dynamiczne czy elastografia przezpochwowa.
W diagnostyce endometriozy rozważyć można także rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa może nie być wystarczająca do zobrazowania tkanek miękkich miednicy mniejszej.
Czy operacja jest konieczna do postawienia diagnozy?
Złotym standardem pozwalającym na ostateczne rozpoznanie endometriozy jest zabieg operacyjny z pobraniem wycinków do badania.
Każdy zabieg operacyjny niesie za sobą jednak pewne ryzyko np. zakażenie rany pooperacyjnej. W przypadku zrostów wewnątrzbrzusznych (o których wspomniano wyżej) lub wcześniejszych operacji ryzyko powikłań jest jeszcze większe.
Zaawansowanie endometriozy ocenia się w skali American Society for Reproductive Medicine (ASRM). Inne klasyfikacje to klasyfikacja Enziana (w endometriozie głęboko naciekającej) i Endometriosis Fertility Index, który ma za zadanie przewidywać wyniki rozrodcze na podstawie obrazu śródoperacyjnego.
Czy można wykryć endometriozę na podstawie badań krwi?
U pacjentek cierpiących na endometriozę obserwuje się niekiedy zwiększone stężenie różnych markerów we krwi (np. czynników zapalnych, markeru Ca-125). Niestety, do tej pory nie znaleziono jednak żadnego specyficznego parametru, który pozwoliłby na postawienie diagnozy na podstawie badań krwi.
Zgodnie ze stanowiskami m.in. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) oraz American Society for Reproductive Medicine (ASRM) leczenie empiryczne powinno poprzedzać operacyjne leczenie endometriozy.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne pozwala na łagodzenie dolegliwości bólowych i tym samym poprawę komfortu życia pacjentki, zapobiega nawrotom objawów po leczeniu chirurgicznym i pozwala na odroczenie lub całkowite wyeliminowanie konieczności przeprowadzenia kolejnej operacji.
Szacuje się, że ryzyko wznowy po rezygnacji z farmakoterapii wynosi aż 50% w ciągu 5 lat.
Mimo tak dużej ilości zalet farmakoterapia ma również swoje ograniczenia - nie pozwala na zlikwidowanie endometriozy głęboko naciekającej lub poprawienie płodności.
Metody leczenia farmakologicznego mają podobną skuteczność, w związku z czym wybór odpowiedniej metody powinien być dostosowany indywidualnie do potrzeb pacjentki.
Istnieje kilka grup leków stosowanych w leczeniu endometriozy , ich duża część jest stosowana przez zdrowe pacjentki jako tabletki antykoncepcyjne. Każda z tych grup ma charakterystyczne działania niepożądane oraz różny schemat dawkowania, a także sposób podawania (doustny, dopochwowy czy przezskórny).
Zmniejszenie poziomu estrogenów za pomocą terapii hormonalnej pozwala na zahamowanie jajeczkowania, a co za tym idzie - ograniczenie stanu zapalnego. Wśród grup leków można wyróżnić preparaty zawierające progestageny, połączenie estrogenów i progestagenów, agonistów/antagonistów gonadoliberyny, steroidy androgeniczne, antyandrogeny, inhibitory aromatazy.
Dalszych badań wymagają modulatory receptora progesteronowego, trwają prace nad immunomodulatorami (wpływającymi na układ odpornościowy) i lekami antyangiogennymi (zapobiegającymi nadmiernemu rozrastaniu się sieci naczyń krwionośnych).
Zobacz także: Antykoncepcja w endometriozie - dlaczego stosuje się tabletki antykoncepcyjne?
Czy operacja jest konieczna przy endometriozie?
Operacja z pobraniem wycinków pozwala na pewne rozpoznanie choroby, jest też wskazana w leczeniu endometriozy w przypadku braku tolerancji lub nieskuteczności postępowania farmakologicznego.
Według badań, operacja laparoskopowa (przy użyciu kamery, bez konieczności znacznego przerywania ciągłości powłok jamy brzusznej) jest w stanie wyraźnie zmniejszyć dolegliwości bólowe u pacjentek.
Następcza terapia hormonalna, utrzymywana przez pół roku do dwóch lat po operacji, zmniejsza częstość nawrotów objawów endometriozy i opóźnia konieczność wykonania kolejnego zabiegu.
Ogniska endometriozy można niszczyć poprzez chirurgiczne wycięcie lub laserową ablację (wypalenie) nieprawidłowych tkanek, również w przypadku torbieli jajnika. Obie metody mają podobną skuteczność w zwalczaniu bólu, mogą być także pomocne w leczeniu niepłodności pacjentki.
W przypadku usuwania torbieli, przeprowadzenie zabiegu może wiązać się ze zmniejszeniem tzw. rezerwy jajnikowej - puli pęcherzyków jajnikowych, które przekształcają się w komórki jajowe, niezbędne do rozrodu. Operacja jednak redukuje ryzyko nawrotu torbieli oraz zwiększa częstość samoistnych ciąż.
Najbardziej radykalną metodą operacyjnego leczenia endometriozy jest usunięcie macicy wraz z jajnikami (histerektomia). Zabieg ten wiąże się z bezpłodnością oraz wywołaniem menopauzy ze wszystkimi jej konsekwencjami.
Przedwczesna menopauza to nie tylko uciążliwe objawy, takie jak uderzenia gorąca, ale także m.in. zwiększone ryzyko osteoporozy.
Czy leczenie endometriozy oznacza wyleczenie bólu?
Powstawanie przewlekłego bólu miednicy mniejszej jest zazwyczaj wielopłaszczyznowe, oparte o złożone mechanizmy. Endometrioza niekoniecznie musi być jedyną przyczyną odczuwanych dolegliwości. W objawowym leczeniu pomocne mogą być leki przeciwbólowe, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (zwłaszcza ibuprofen lub naproxen).
Poza leczeniem farmakologicznym i chirurgicznym warto skorzystać również z pomocy fizjoterapeuty, dietetyka czy psychologa.
Endometrioza jest stosunkowo częstą, a jednocześnie wciąż tajemniczą chorobą. Trwa zarówno poszukiwanie jej przyczyn, jak i skutecznych metod leczenia. Rosnąca świadomość tej choroby pozwala mieć nadzieję, że wkrótce będzie to schorzenie wykrywane znacznie szybciej i skuteczniej, co przełoży się na zdrowie i lepsze samopoczucie pacjentek.
Suchość pochwy to problem, z którym boryka się wiele pacjentek zarówno bardzo młodych, jak i tych w okresie okołomenopauzalnym.Dolegliwość ta kojarzy się zazwyczaj z bolesnym współżyciem, jednak w rzeczywistości jest to zagadnienie dużo bardziej złożone i dotyka wiele aspektów życia codziennego, negatywnie wpływając na komfort funkcjonowania oraz stan psychiczny kobiet. Leczenie suchości pochwy opiera się na stosowaniu preparatów nawilżających, lubrykantów, prawidłowej higienie, zmianie trybu życia oraz farmakoterapii.
Artykuł
Vines to doustny lek antykoncepcyjny, który zawiera dwie substancje czynne - gestoden oraz etynyloestradiol.
Charakterystyka produktów leczniczych
Miesiączka ma indywidualny przebieg u każdej kobiety. Krwawienia mogą różnić się długością, obfitością czy bolesnością. Występowanie niewielkiej ilości skrzepów krwi podczas okresu jest stanem fizjologicznym i nie powinno być powodem do niepokoju. Jednak niekiedy obecność skrzepów w krwi miesięcznej może wskazywać na problemy zdrowotne, takie jak zaburzenia krzepnięcia krwi lub choroby układu rozrodczego.
Artykuł