Jak przyjęcie tabletki „dzień po” wpływa na krwawienie miesiączkowe?

Czym jest tabletka "dzień po"?

Tabletka "dzień po" to doustna metoda antykoncepcji awaryjnej, czyli stosowanej po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w sytuacji, gdy inna metoda antykoncepcyjna zawiodła (np. pękła prezerwatywa, pominięto tabletki antykoncepcyjne). Nie przerywa ona istniejącej ciąży, a jej skuteczność zależy od momentu przyjęcia leku.

Dostępne na rynku tabletki "dzień po" zawierają jedną z dwóch substancji czynnych:

• octan uliprystalu w dawce 30 mg (ellaOne, Misstala)

• lewonorgestrel w dawce 1,5 mg (Escapelle, Livopill).

Antykoncepcja awaryjna dostępna jest tylko na receptę (recepta online). Może być wypisana przez każdego lekarza, nie tylko ginekologa.

Jak działa tabletka "dzień po"?

Plemniki przeżywają w drogach rodnych kobiety około 5 dni po niezabezpieczonym stosunku płciowym. Jeżeli owulacja (uwolnienie komórki jajowej z jajnika) zajdzie w ciągu tych 5 dni, możliwe jest zapłodnienie, dlatego mechanizm działania tabletek "dzień po" polega na opóźnieniu lub zatrzymaniu uwalniania komórki jajowej.

Do wystąpienia owulacji przyczynia się wyrzut hormonu luteinizującego (LH). Prawdopodobnie doustna antykoncepcja awaryjna nie zapobiega implantacji zarodka.

Octan uliprystalu

Octan uliprystalu to selektywny modulator receptora progesteronowego (antyprogestagen). Opóźnia wystąpienie owulacji o co najmniej 5 dni. Działa nawet przy zastosowaniu na początku wyrzutu LH, co odpowiada za jego wysoką skuteczność.

Lewonorgestrel

Lewonorgestrel to hormon z grupy progestagenów. Podany przed wyrzutem hormonu luteinizującego (LH) zapobiega wystąpieniu owulacji w ciągu najbliższych 5 dni (co nie oznacza, że czas na jego przyjęcie to 5 dni – zalecane okno czasowe to 3 dni). W odróżnieniu od octanu uliprystalu, jeśli zostanie zastosowany w późnej fazie folikularnej, po rozpoczęciu wyrzutu LH, jest nieskuteczny.

Kiedy zastosować antykoncepcję awaryjną?

Doustna antykoncepcja awaryjna powinna być zastosowana po niezabezpieczonym stosunku pochwowym. Czas, w którym należy przyjąć tabletkę "dzień po", zależy od substancji czynnej. Na przyjęcie tabletki zawierającej octan uliprystalu mamy 120 h (5 dni) od niezabezpieczonego stosunku, a zawierającej lewonorgestrel – 72 h (3 dni). Najlepiej jednak przyjąć tabletkę jak najszybciej.

Tabletki "dzień po" nie są skuteczne, jeśli zostaną przyjęte po szczycie LH i wystąpieniu owulacji, jednak identyfikacja okresu płodnego przez kobietę jest niedokładna, dlatego nie należy uzależniać przyjęcia tabletki od dnia cyklu.

Warto pamiętać, że antykoncepcja awaryjna nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Jaka jest skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

Skuteczność tabletki "dzień po" jest wysoka, jeśli zostanie przyjęta na czas. Wskaźnik ciąż po zastosowaniu octanu uliprystalu wynosi 1,2-1,8%, a w przypadku lewonorgestrelu - 1,7-2,6%. Oznacza to, że wśród 100 kobiet, które zastosowały doustną antykoncepcję awaryjną po niezabezpieczonym stosunku, mniej niż 3 zajdzie w ciążę.

Z metaanalizy opublikowanej w 2010 roku wynika, że octan uliprystalu jest istotnie skuteczniejszy od lewonorgestrelu.

Niektóre badania porównały rzeczywistą liczbę ciąż zaobserwowanych w badaniu po zastosowaniu antykoncepcji awaryjnej z szacunkową liczbą ciąż, które wystąpiłyby bez jej zastosowania. Pozwala to na oszacowanie procentowego udziału ciąż, którym może zapobiec tabletka "dzień po".

Odsetek ciąż, których unika się dzięki zastosowaniu octanu uliprystalu, został oszacowany w różnych badaniach na około 60–80%, a lewonorgestrelu – około 69%.

Zobacz także: Tabletka dzień po - poradnik dotyczący konsultacji lekarskiej online z e-receptą

@erecept.pl Masz pytania o działanie takiej tabletki? Chętnie rozwiejemy twoje wątpliwości! Zostaw komentarz! A jeśli jesteś już zdecydowana wejdź na www.erecept.pl i kup receptę bez wychodzenia z domu! #antykoncepcja #cialokobiety #edukacjaseksualna #tabletkapo ♬ Flowers - Miley Cyrus

Jak tabletka "dzień po" wpływa na miesiączkę?

Zastosowanie antykoncepcji awaryjnej może spowodować zarówno opóźnienie miesiączki, jak i jej przyspieszenie. Jeśli okres nie pojawi się w ciągu 7 dni od przewidywanego terminu, rekomenduje się wykonanie testu ciążowego.

Octan uliprystalu

Po zastosowaniu octanu uliprystalu u większości kobiet krwawienie miesiączkowe pojawia się w ciągu 7 dni przed lub 7 dni po przewidywanym terminie. Bardzo rzadko zdarza się, by menstruacja pojawiła się ponad tydzień wcześniej, nieco częściej natomiast (u około 1 na 5 kobiet) pojawia się ponad tydzień później.

U niektórych kobiet może pojawić się krwawienie międzymiesiączkowe. Nieregularne krwawienia i plamienia mogą utrzymywać się do miesiąca po zażyciu tabletki. Nie jest konieczne wdrożenie diagnostyki poza wykluczeniem ciąży.

Lewonorgestrel

Po przyjęciu lewonorgestrelu krwawienie miesiączkowe również pojawia się w ciągu tygodnia od przewidywanego terminu (możliwe zarówno wcześniej, jak i później) u większości kobiet. Opóźnienie powyżej 7 dni jest rzadsze niż w przypadku octanu uliprystalu (u mniej niż 1 na 10 kobiet).

Według jednego z badań dotyczących antykoncepcji awaryjnej z lewonorgestrelem, 16% kobiet zgłosiło niemiesiączkowe krwawienia w ciągu pierwszego tygodnia po przyjęciu tabletki. Nieregularne krwawienia i plamienia w ciągu miesiąca od jej przyjęcia nie wymagają dodatkowej diagnostyki poza ewentualnym wykonaniem testu ciążowego.

Jakie zmiany w krwawieniu powinny Cię zaniepokoić?

Są trzy sytuacje dotyczące krwawienia z pochwy po zastosowaniu tabletki "dzień po", które mogą wymagać dodatkowej uwagi.

1. W przypadku opóźnienia miesiączki o więcej niż 7 dni względem przewidywanego terminu, należy wykluczyć ciążę. To, że okres się spóźnia może być zarówno efektem działania antykoncepcji awaryjnej, jak i ciąży. Zaleca się wykonanie testu ciążowego lub konsultację ginekologiczną.

2. Jeśli zaburzenia miesiączkowania po zażyciu tabletki "dzień po" z octanem uliprystalu lub lewonorgestrelem utrzymują się dłużej niż miesiąc, zalecana jest konsultacja u lekarza ginekologa.

3. Stałe, uporczywe krwawienie pochwowe, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu ból podbrzusza, może świadczyć o poronieniu lub ciąży ektopowej (pozamacicznej). W tej sytuacji konieczna jest wizyta u ginekologa.

Jakie inne skutki uboczne ma tabletka "dzień po"?

Najczęstsze działania niepożądane, które mogą wystąpić po zażyciu antykoncepcji awaryjnej – poza zaburzeniami miesiączkowania – to:

• bóle głowy,

• bóle brzucha,

• nudności,

• wymioty,

• zmęczenie,

• zawroty głowy,

• bóle piersi.

Bibliografia

Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare FSRH, Guideline: Emergency Contraception. March 2017 (Amended July 2023).

https://www.fsrh.org/standards-and-guidance/fsrh-guidelines-and-statements/emergency-contraception/

Małgorzata Nowicka, Leki antykoncepcyjne jednoskładnikowe. Medycyna po dyplomie, grudzień 2022.

https://podyplomie.pl/medycyna/38372,leki-antykoncepcyjne-jednoskladnikowe

Emergency contraception. Practice Bulletin No. 152. American College of Obstetricians and Gynecologists. Obstet Gynecol 2015;126:e1–11.

https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-bulletin/articles/2015/09/emergency-contraception

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Zastosowanie lewonorgestrelu w antykoncepcji awaryjnej,

https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2021-09/02.2012%20-%20W%20TRAKCIE%20AKTUALIZACJI%20-%20Zastosowanie%20lewonorgestrelu%20w%20antykoncepcji%20awaryjnej.pdf