Testy na grypę - kiedy się je wykonuje i ile kosztują?

Jakie są rodzaje testów na grypę?

Istnieją trzy podstawowe metody wykrycia zarażenia wirusem grypy. Oprócz hodowli wirusa oraz reakcji RT-PCR (polimerazowej reakcji łańcuchowej z odwrotną transkryptazą), czyli metodzie, w której wykrywany jest materiał genetyczny wirusa, istnieją tzw. szybkie testy diagnostyczne w kierunku grypy.

Szybkie testy diagnostyczne są zdecydowanie bardziej dostępne, tańsze oraz szybsze niż hodowla i PCR, a co za tym idzie - znacznie częściej używane.

Czym są szybkie testy diagnostyczne w kierunku grypy?

Szybkie testy diagnostyczne w kierunku grypy to testy antygenowe - polegają one na bezpośrednim wykrywaniu białek wirusów grypy. Są to testy jakościowe - w przeciwieństwie do testów ilościowych nie pozwalają na określenie ilości wirusa, a jedynie stwierdzają obecność lub nieobecność wirusa.

W celu wykonania testu, pobiera się próbkę materiału z dróg oddechowych (wymaz z nosa lub gardła), a jego wynik dostępny jest już po 15 minutach. Spośród czterech typów wirusa grypy, pozwalają one na wykrycie dwóch z nich: wirusa grypy typu A i B.

Czy szybkie testy na grypę są wiarygodne?

Testy na grypę są niezmiernie przydatne w rozpoznawaniu wirusa oraz wdrążeniu ewentualnego leczenia bądź decyzji o odizolowaniu chorego od reszty rodziny lub społeczeństwa i tym samym uniknięciu rozprzestrzeniania się choroby.

Niestety, szybkie testy mają małą czułość, czyli często dają wynik negatywny, mimo że pacjent faktycznie choruje na grypę. Dzieje się tak zwłaszcza w okresie dużej aktywności wirusa. W takich przypadkach warto zweryfikować wynik testem PCR lub hodowlą wirusa.

Kiedy wykonać dodatkowy test mimo uzyskania negatywnego wyniku szybkiego testu?

Warto wykonać test diagnostyczny PCR lub podjąć próbę hodowli wirusa, aby wykluczyć wystąpienie fałszywie ujemnego lub fałszywie dodatniego wyniku, szczególnie gdy:

• wirus jest w okresie dużej aktywności, a test wykazał wynik ujemny;

• wirus jest w okresie małej aktywności, a test wykazał wynik dodatni;

• pacjent miał w ostatnim czasie bliski kontakt ze świniami, drobiem lub innymi zwierzętami i podejrzewane jest zakażenie nowym wirusem grypy A.

Kiedy wykonać test na grypę?

Wykonanie testu na grypę należy rozważyć w szczególności, jeśli:

• pacjent prezentuje typowe objawy grypy, czyli: nagłe wystąpienie gorączki, nagłe wystąpienie objawów ze strony układu oddechowego, bóle mięśni, bóle głowy, ból gardła, katar, uczucie ogólnego rozbicia, światłowstręt, infekcje ucha i/lub objawy żołądkowo-jelitowe u dzieci;

• wynik badania wpłynie na wybór leczenia pacjenta;

• wynik badania okaże się przydatny w postępowaniu epidemiologicznym;

• występuje sezon wzmożonej zapadalności na grypę - w okresie jesienno-zimowym;

• pacjent należy do grup ryzyka ciężkiego przebiegu grypy lub rozwoju jej powikłań, czyli: dzieci poniżej 5. roku życia, osoby starsze – powyżej 65. roku życia, chorzy przewlekle na choroby układu oddechowego, układu sercowo-naczyniowego, nerek, wątroby, cukrzycę, choroby hematologiczne, neurologiczne, metaboliczne, nowotwory, kobiety w ciąży i w okresie połogu, pacjenci w immunosupresji, w tym również zakażeni HIV, dzieci przewlekle przyjmujące kwas acetylosalicylowy, chorzy otyli (z BMI powyżej 40), pensjonariusze domów pomocy społecznej.

Jak wykonać szybki test na grypę?

Większość szybkich testów dostępnych w aptece ma podobny schemat użytkowania. Opakowanie z testem na wirus grypy zawiera wszystkie niezbędne odczynniki oraz sprzęt.

W pierwszej kolejności należy rozpakować zawartość opakowania. Następnie, za pomocą jałowej wymazówki pobrać wymaz, wielokrotnie ocierając wymazówką o błony śluzowe w nosie lub potrzeć nią obie powierzchnie migdałków oraz tylną ścianę gardła.

Następnie, należy przelać bufor do probówki, a potem włożyć do probówki użytą we wcześniejszych krokach wymazówkę i obracać nią w probówce przez około 10 sekund, wielokrotnie dociskając ją do ścianek naczynka.

Później, należy zamknąć probówkę i wymieszać jej zawartość oraz wprowadzić kilka kropli na kasetkę testową w wyznaczonym miejscu, włączyć stoper na 15 minut i odczytać wynik.

Należy pamiętać, że każdy test na grypę może się nieznacznie różnić w użytkowaniu i przeprowadzając go, należy ściśle przestrzegać instrukcji dołączonej do opakowania.

Jak przygotować się do testu na grypę?

Przeprowadzenie testu na grypę nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania i można wykonać go w praktycznie każdych warunkach.

Należy mieć jednak świadomość, że istnieje kilka aspektów, dzięki którym wynik testu będzie bardziej wiarygodny. Bezpośrednio przed testem należy unikać:

• jedzenia i picia,

• mycia zębów,

• palenia papierosów,

• wydmuchiwania nosa,

• stosowania kropli donosowych.

Ile kosztują testy na grypę?

Ceny testów na grypę zaczynają się już od około 15 złotych.

Należy mieć jednak na uwadze, że występowanie grypy często pokrywa się z sezonem na inne infekcje wirusowe, takie jak COVID-19 czy RSV.

Często ciężko jest odróżnić te zakażenia jedynie po objawach klinicznych i przez to na rynku pojawił się Test Combo Antygen - umożliwiający przebadanie się na wszystkie trzy wirusy jednocześnie i szybkie rozpoznanie choroby. Ceny tego testu również zaczynają się od około 15 zł.

Bibliografia

Stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące wykonywania szybkich testów antygenowych w kierunku grypy, COVID-19 i RSV w podstawowej opiece zdrowotnej z dnia 9 stycznia 2023 r. [dostęp: 11.12.2023], [online], dostępny w internecie:

https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2023/01/Stanowisko-KKMR_testy_3w1_09.01.23.pdf

WYTYCZNE DO PRZYGOTOWANIA PLACÓWEK MEDYCZNYCH NA WYPADEK WYSTĄPIENIA PANDEMII GRYPY [dostęp: 11.12.2023], [online], dostępny w internecie:

https://www.gov.pl/attachment/06a0e29f-8ab0-4bd6-8694-2c9b5720e69c

Serwis Medycyna Praktyczna, [dostęp: 11.12.2023], [online], dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/grypa/artykuly/wytyczne/105844,zastosowanie-szybkich-testow-diagnostycznych-w-kierunku-grypy-oraz-interpretacja-wynikow-aktualne-zalecenia