Opublikowano 27.03.2024
Autor Redakcja Erecept.pl
Zaparcia, potocznie nazywane zatwardzeniem, należą do najczęściej zgłaszanych objawów dotyczących przewodu pokarmowego. Na zaparcia przewlekłe cierpi co ósmy Polak, a częstotliwość występowania zwiększa się wraz z wiekiem. Zatwardzenie objawia się rzadkimi wypróżnieniami, oddawaniem twardego stolca i wysiłkiem podczas defekacji. Jakie są domowe sposoby na zaparcia? Jakie leki zastosować przy tym problemie zdrowotnym?
Zaparcia definiuje się jako zbyt małą częstotliwość wypróżnień (poniżej 3 na tydzień) lub oddawanie twardego stolca z wysiłkiem i uczucie niepełnego wypróżnienia. Częściej występują u dorosłych, choć mogą stanowić poważny problem także u dzieci.
Rozpoznanie zaparć opiera się przede wszystkim na własnej obserwacji i konsultacji z lekarzem, który może zalecić odpowiednie badania i leczenie.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Zaparcia mogą mieć wiele różnych przyczyn. Mogą wynikać na przykład z pewnych stanów i chorób (wtórnie do nich) lub występować jako samodzielny objaw (pierwotne).
Najczęściej spotykanym typem są zaparcia idiopatyczne, gdzie nie występuje żadna organiczna choroba jako przyczyna. Obejmuje on zespół jelita drażliwego oraz zaparcia czynnościowe. Problem może leżeć zarówno w zwolnieniu pasażu treści jelitowej, jak i zaburzeniu samej defekacji (dysfunkcja mięśni dnia miednicy).
Do najczęstszych przyczyn zaparć należy zbyt mała aktywność fizyczna i niewłaściwa dieta. Zaparciom sprzyja dieta uboga w błonnik, picie niewystarczającej ilości płynów i nadmiar kawy, herbaty lub alkoholu.
Inną przyczyną zaparć mogą być choroby jelita grubego, takie jak uchyłkowatość, nowotwory, zwężenia czy przepukliny. Problemy z odbytem i odbytnicą np. zwężenie odbytu, rak, hemoroidy, szczelina odbytu, wypadanie odbytnicy czy uchyłek odbytnicy, również mogą prowadzić do zaparć.
Pewne leki, w tym leki przeciwbólowe (opioidy), antycholinergiczne, przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, przeciwparkinsonowskie, a także leki zawierające wapń, glin, żelazo czy niektóre leki na nadciśnienie, mogą powodować zaparcia. Paradoksalnie nadużywanie leków przeczyszczających również może być przyczyną problemów z wypróżnianiem.
Pozostałe przyczyny zaparć to m.in. zaburzenia elektrolitowe, choroby miednicy mniejszej, układu nerwowego, metaboliczne, endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy), reumatologiczne, a także psychiczne tj. depresja lub jadłowstręt psychiczny.
W przypadku domowego leczenia zaparć, kluczową rolę odgrywa dieta bogata w błonnik, odpowiednie nawodnienie, aktywność fizyczna i właściwe nawyki związane z wypróżnianiem.
Błonnik pokarmowy poprawia perystaltykę jelit. Należy spożywać go łącznie w ilości 20-30 g na dobę. Przykładowo 4 łyżki stołowe otrąb pszennych zawierają ok. 20 g błonnika. Bogate w błonnik są:
pełnoziarniste zboża, czyli zawierające otręby, zarodki i bielmo ziarna (np. pieczywo razowe, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, kasza gryczana);
owoce, w tym suszone (np. kiwi, jabłka ze skórką, pomarańcze, maliny, porzeczki, suszone śliwki);
warzywa (np. buraki, brokuły, brukselka);
rośliny strączkowe (np. soczewica, ciecierzyca, fasola, bób, groch);
nasiona i orzechy (np. siemię lniane, migdały, pestki słonecznika, orzechy laskowe, babka płesznik, babka jajowata).
Warto zadbać, aby w każdym posiłku znajdowały się składniki z jednej (lub z kilku) z tych grup. Ilość błonnika w diecie należy zwiększać stopniowo, żeby uniknąć skutków ubocznych, takich jak wzdęcia, dyskomfort w jamie brzusznej i oddawanie gazów. Dzięki stopniowym zmianom, organizm ma czas "przywyknąć" do nich.
Babka płesznik, babka jajowata i siemię lniane są również składnikami leków bez recepty (OTC).
Ważnym elementem diety jest także picie dużej ilości płynów (najlepiej wody), dzięki czemu stolec robi się bardziej miękki, co ułatwia pasaż jelitowy. To zalecenie nie traci na znaczeniu przy stosowaniu leków na zaparcia, ponieważ większość z nich wymaga jednoczesnego przyjmowania większej ilości wody.
Siedzący tryb życia jest jednym z czynników sprzyjających występowaniu zaparć, ponieważ brak lub niska aktywność fizyczna może prowadzić do spowolnienia pracy jelit. Systematyczna aktywność fizyczna odgrywa zatem istotną rolę w zapobieganiu zaparciom.
Regularny ruch, taki jak codzienne spacery, joga, pływanie czy jazda na rowerze, nie tylko poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego, ale także ogólnie wpływa korzystnie na zdrowie i samopoczucie.
Zaleca się regularnie poświęcać czas na spokojne próby wypróżnienia, najlepiej przez 15 do 20 minut, unikając przy tym nadmiernego wysiłku. Idealnym momentem na to jest poranek, po zjedzeniu śniadania.
Ważne jest także, aby nie wstrzymywać wypróżnień i reagować na naturalne sygnały ciała. Takie podejście może pomóc w utrzymaniu regularności wypróżnień i zapobiegać problemom z zaparciami.
Jeżeli domowe sposoby na zaparcia nie są skuteczne, możliwe jest zastosowanie dodatkowych metod farmakologicznych. W leczeniu zaparć stosuje się preparaty o różnych mechanizmach działania. Lekarz pomoże Ci dobrać właściwy lek do Twoich dolegliwości.
Pęczniejące leki przeczyszczające opierają się na zawartości błonnika pokarmowego. Błonnik pokarmowy dostaje się w niezmienionej formie do jelita grubego, gdzie zatrzymuje wodę, zwiększa masę stolca i skraca czas pasażu jelitowego. Z tego powodu należy pamiętać, by pić dużo wody podczas stosowania takich preparatów.
Zalecana dobowa ilość błonnika w postaci suplementu to 10-12 g, przy czym należy stopniowo zwiększać dawkę (o 3 g na dobę co tydzień), by uniknąć wzdęć i dyskomfortu w jamie brzusznej, które są typowymi działaniami niepożądanymi tych środków.
Przykładami preparatów z tej grupy są Colosan Ex, Nasienie płesznika (lek OTC), Mucofalk O. Nie należy ich stosować u osób z zaparciami spowodowanymi przez nowotwór złośliwy.
Środki osmotyczne zawierają substancje niewchłanialne i niemetabolizowane w przewodzie pokarmowym, które powodują gromadzenie się wody w świetle jelita. W ich przypadku również kluczowe jest spożycie wystarczającej ilości wody.
Zaliczamy do nich makrogole (np. Dicopeg, Xenna Balance), laktulozę (np. Normalac), glicerol (w postaci czopków) i fosforany w postaci wlewek doodbytniczych (lewatywa, np. Enema).
Makrogole mogą powodować nudności, wymioty i kurczowy ból brzucha, a laktuloza wzdęcia i oddawanie gazów. Natomiast skutkami ubocznymi fosforanów są zaburzenia elektrolitowe.
Stymulujące środki przeczyszczające powodują wydzielanie wody i elektrolitów do światła jelita oraz pobudzają perystaltykę jelita grubego. Należy przyjmować je 30 minut po posiłku i wypijać dużo wody podczas ich stosowania.
Do tej grupy należą środki oparte na roślinach zawierających antranoidy, jak senes czy aloes (np. Alax, Xenna), pikosiarczan sodu (Pikopil) i bisakodyl (np. Dulcobis). Do najczęstszych działań niepożądanych tych leków należą kurczowy ból brzucha, nadmierna utrata elektrolitów oraz przyzwyczajenie organizmu i w konsekwencji pogłębienie problemu zaparć.
Kolejną opcją są leki zmieniające konsystencję stolca i ułatwiające jego poślizg w jelicie. Należą do nich dokuzynian sodowy, w postaci doustnej (Ulgix Laxi) i czopków doodbytniczych (Laxol) oraz parafina płynna, stosowana doustnie (np. Mentholaxin, Mentho-Paraffinol Hasco).
Pozostałe leki stosowane w leczeniu zaparć to m.in. pobudzający wydzielanie jonów i wody do światła jelita lubiproston (niedostępny w Polsce) i wzmagający odruchy perystaltyczne prukalopryd (Resolor).
U osób z zaparciami wywoływanymi przez opioidy, np. morfinę, które nie odpowiadają na standardowe leczenie, możliwe jest zastosowanie obwodowych antagonistów receptora opioidowego µ, np. naldemedyny (Rizmoic). Te leki dostępne są tylko na receptę (recepta online).
Leczenie zaparć obejmuje także metody chirurgiczne. Stosuje się je u pacjentów, u których prawidłowe leczenie farmakologiczne okazało się nieskuteczne.
Zawsze warto skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w przypadku utrzymującego się zatwardzenia. Mimo że większość przyczyn zaparć jest niegroźna, to kłopoty z oddawaniem stolca mogą sygnalizować także poważne problemy zdrowotne. Niepokojące jest pojawienie się zaparć jako nowego objawu, zwłaszcza, jeśli nie poprzedzała ich zmiana stylu życia.
Podczas wizyty lekarz zbierze wywiad oraz przeprowadzi badanie fizykalne. Na podstawie zebranych informacji zdecyduje o konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań, takich jak badania laboratoryjne, endoskopowe lub obrazowe, które pomogą w dokładniejszej diagnozie.
Pamiętaj o poinformowaniu lekarza o przyjmowanych lekach i wszelkich przypadkach chorób zapalnych jelit lub nowotworów przewodu pokarmowego w rodzinie, takich jak np. rak jelita grubego.
Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, jeżeli zaparciom towarzyszą następujące objawy:
gorączka,
niezamierzona utrata masy ciała,
krew w stolcu,
zmiany w okolicy odbytu,
wyczuwalny guz w jamie brzusznej,
ból brzucha wybudzający w nocy.
Renata Talar-Wojnarowska, Ewa Małecka-Wojciesko, Piotr Eder, Witold Bartnik, Zaparcia. Interna – mały podręcznik. Medycyna praktyczna, 10.08.2023, dostępny w internecie [dostęp: 28.12.2023] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.39.
Diaz S, Bittar K, Hashmi MF, et al. Constipation. [Updated 2023 Nov 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513291/
Daniluk J. Przewlekłe zaparcia – niedoceniany problem kliniczny. Gastroenterol Klin 2018; 10: 1-13. https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/59381
Prokit jest produktem leczniczym zaliczanym do grupy leków prokinetycznych, stosowanych w przypadku występowania objawów powolnego opróżniania żołądka. Wpływa on na szybkość przejścia treści pokarmowej przez przewód pokarmowy poprzez pobudzanie ruchów perystaltycznych. Jak należy stosować Prokit? Dla kogo jest on lekiem bezpiecznym? Z jakimi objawami niepożądanymi można spotkać się podczas jego stosowania?
Charakterystyka produktów leczniczych
Wątroba jest narządem umiejscowionym w prawym górnym kwadrancie brzucha, pod przeponą i sąsiaduje ona z częściami przewodu pokarmowego - żołądkiem, dwunastnicą i jelitem grubym oraz z prawą nerką i nadnerczem. Spełnia ona wiele ważnych funkcji dla naszego organizmu - magazynującą, detoksacyjną, immunologiczną oraz metaboliczną.Leczenie zaburzeń funkcji wątroby zależy od przyczyny zaburzenia oraz od stopnia uszkodzenia narządu. Może ono składać się z diety, zmiany nawyków, leków lub nawet interwencji chirurgicznych. W tym artykule postaramy się odnieść się do różnych dolegliwości związanych z wątrobą oraz sposobu ich leczenia.
Artykuł
Zaburzenia związane z nadmierną produkcją kwasu żołądkowego, takie jak choroba refluksowa przełyku, wrzody żołądka i dwunastnicy, stanowią częste problemy zdrowotne, które wpływają na jakość życia pacjentów na całym świecie. W ostatnich latach, znaczący postęp został dokonany w dziedzinie farmakoterapii tych schorzeń, a jednym z leków cieszących się rosnącą popularnością jest Dexilant.W poniższym artykule zaprezentujemy szczegółowy przegląd mechanizmu działania leku Dexilant oraz jego różnorodnych zastosowań w praktyce klinicznej. Skoncentrujemy się również na aspektach bezpieczeństwa stosowania, skuteczności terapeutycznej i możliwych działań niepożądanych, które mogą wystąpić w wyniku długotrwałego leczenia.
Charakterystyka produktów leczniczych