Szczepionki na grypę dla dzieci - czy warto je stosować?

Jakie są dostępne szczepionki na grypę dla dzieci w sezonie 2023/2024?

W sezonie 2023/2024 dostępne są 3 szczepionki przeciw grypie. Są to:

• szczepionki inaktywowane zawierające zabite patogeny, podawane we wstrzyknięciu:

  Vaxigrip Tetra,

  Influvac Tetra,

• szczepionka "żywa", podawana donosowo:

  Fluenz Tetra.

  Zobacz także: Grypa i szczepionki na grypę (Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra)

Dlaczego warto szczepić dzieci przeciwko grypie?

Szczepienie przeciwko grypie pozwala dzieciom zbudować odporność przeciwko wirusowi grypy. Powoduje ona zmniejszenie podatności na zachorowanie, łagodzi przebieg choroby i zmniejsza ryzyko rozwoju poważnych powikłań pogrypowych. Pacjenci, którzy są zaszczepieni rzadziej również zapadają na inne infekcje wirusowe.

Czym jest grypa?

Grypa należy do grupy ostrych chorób infekcyjnych. Jest spowodowana przez wirusa grypy typu A lub B. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni lub kontakt ze skażonymi przedmiotami. Sezon grypowy w naszym kraju obejmuje miesiące od października do kwietnia. Największe ryzyko zachorowania jest od stycznia do marca.

Kto jest narażony na grypę?

Do osób szczególnie podatnych na zakażenie wirusem grypy należą dzieci poniżej 2. roku życia, kobiety w II i III trymestrze ciąży, osoby powyżej 60. roku życia i osoby chorujące na choroby przewlekłe.

Leczenie grypy

Leczenie objawowe grypy obejmuje leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i łagodzące kaszel. Nie należy podawać antybiotyków, ponieważ działają one na bakterie, a nie na wirusy.

Leczenie przyczynowe polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych, do których należą: inhibitory neuraminidazy (oseltamiwir, zanamiwir, peramiwir), marboksyl baloksawiru (wybiórczy inhibitor endonukleazy wirusa grypy), a także amantadyna i rymantadyna (inhibitory M2 aktywne wobec wirusa grypy A).

Zobacz także: Czy da się wyleczyć grypę lekami bez recepty?

Powikłania pogrypowe

U części dzieci chorujących na grypę mogą rozwinąć się powikłania pogrypowe.

Należą do nich:

• zapalenie ucha środkowego;

• zapalenie płuc;

• angina paciorkowcowa;

• zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych;

• powikłania neurologiczne: drgawki, encefalopatia, zapalenie mózgu, zespół Guillaina i Barrégo;

• zapalenie mięśnia sercowego.

Grupy dzieci z ryzykiem ciężkiego przebiegu grypy i rozwoju powikłań

Dzieci, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowań na grypę oraz rozwinięcia ciężkich powikłań pogrypowych, mają szczególne wskazania do szczepienia przeciw grypie.

Grupy dzieci wysokiego ryzyka to:

• wiek poniżej 5 lat (zwłaszcza poniżej 2);

• otyłość znacznego stopnia;

• choroby płuc (astma oskrzelowa, mukowiscydoza, nadciśnienie płucne);

• choroby serca (wady wrodzone, niewydolność układu krążenia);

• choroby neurologiczne powodujące niewydolność układu oddechowego lub upośledzenie zdolności usuwania wydzieliny z dróg oddechowych (mózgowe porażenie dziecięce, pourazowe uszkodzenie rdzenia kręgowego, choroby nerwowo-mięśniowe);

• choroby metaboliczne (cukrzyca);

• choroby wątroby;

• choroby nerek;

• choroby krwi;

• niedobory odporności.

Jak działa szczepionka przeciw grypie?

Mechanizm działania szczepionek polega na stymulacji odpowiedzi układu immunologicznego.

Szczepionki te zawierają antygeny powierzchniowe wirusów grypy A i B. Wirusy stosowane w produkcji szczepionek namnażane są w zarodkach kurzych. Szczepionka do wstrzykiwania zawiera inaktywowane wirusy (cząstki wirusa grypy lub powierzchniowe białka wirusa grypy zamiast pełnego wirusa zdolnego wywołać infekcję), natomiast donosowa - żywe, atenuowane (osłabione wirusy grypy).

Atenuowane wirusy są zdolne do replikacji w niższych wartościach temperaturowych, dlatego nie są zdolne do namnażania się w płucach, a replikują w nosogardzieli.

Każda szczepionka jest czterowalentna - uodparnia na dwa szczepy wirusa A i dwa szczepy wirusa B grypy.

Po podaniu szczepionki odporność rozwija się:

• w ciągu 14 dni po w przypadku szczepionki donosowej;

• w ciągu 2-3 tygodni w przypadku szczepionki inaktywowanej.

Okres ważności każdej z nich wynosi jeden sezon grypowy.

Czy szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna?

Szczepienie przeciw grypie niezwykle rzadko powoduje wystąpienie niepożądanych odczynów poszczepiennych. Szczepionki są bezpieczne i nie prowadzą do poważnych odczynów poszczepiennych.

Do efektów niepożądanych, które występują najczęściej zaliczamy ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia. Do 12 godzin od szczepienia mogą pojawić się objawy ogólne (niewysoka gorączka, ból mięśni, ogólne osłabienie), które utrzymują się z reguły przez 1-2 dni.

Szczepionka na grypę nie zawiera wirusów zdolnych do wywołania choroby.

Dlaczego na grypę trzeba szczepić się co rok?

Szczepionka przeciw grypie opracowywana jest na podstawie szczepów wirusa grypy, które wywołują infekcje w danym sezonie.

Wirus grypy wykazuje dużą zmienność. Mutuje i tworzy nowe szczepy, przez co szczepionka wytworzona w jednym sezonie grypowym często jest już nieadekwatna dla nowych wirusów.

Coroczne szczepienie jest konieczne, aby zapewnić odporność na aktualne warianty wirusa grypy.

Kiedy najlepiej przyjąć szczepionkę?

Szczepionkę najlepiej przyjąć przed rozpoczęciem sezonu infekcyjnego (od końca sierpnia do końca października). Mamy wówczas największe szanse na rozwinięcie odporności immunologicznej i uniknięcie zachorowania na grypę.

Od jakiego wieku można podać dziecku szczepionkę przeciwko grypie?

Szczepionkę przeciwko grypie można podać dziecku po ukończeniu 6. miesiąca życia.

Ile kosztuje szczepionka przeciwko grypie?

Za szczepionkę przeciw grypie (bez refundacji) zapłacimy:

• Vaxigrip Tetra (szczepionka we wstrzyknięciu): 51,85 zł;

• Influvac Tetra (szczepionka we wstrzyknięciu): 51,40 zł;

• Fluenz Tetra (szczepionka donosowa): 94,23 zł.

Dla kogo szczepienia przeciwko grypie są bezpłatne?

W przypadku dzieci, uzyskanie bezpłatnej szczepionki przeciw grypie jest możliwe:

• od ukończenia 6. miesiąca życia do ukończenia 18. roku życia - szczepionka we wstrzyknięciu Vaxigrip Tetra lub Influvac Tetra;

• od ukończenia 24. miesiąca życia (2 lata) do ukończenia 18. roku życia - szczepionka donosowa Fluenz Tetra.

Czy szczepienie przeciwko grypie dla dziecka wymaga recepty?

Szczepionki są preparatami leczniczymi wydawanymi na podstawie recepty (recepta online).

Do szczepienia konieczna jest kwalifikacja. Jest ona wykonywana przez lekarza, który po zakwalifikowaniu pacjenta, wypisuje receptę na szczepionkę.

Farmaceuta może wystawić jedynie receptę na szczepionkę z pełną odpłatnością.

Szczepienia dzieci i młodzieży są możliwe tylko w placówkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) (dorośli mogą szczepić się również w aptece).

Jakie są wskazania do podania szczepienia przeciwko grypie u dzieci i młodzieży?

Coroczne szczepienie zaleca się wszystkim osobom, które ukończyły 6. miesiąc życia.

Szczególnie wskazane jest u dzieci chorujących na choroby przewlekłe i po transplantacji narządów.

Jakie są przeciwwskazania do podania szczepienia przeciwko grypie u dzieci?

Przeciwwskazane jest podawanie szczepionki dzieciom, u których wystąpiła ciężka reakcja anafilaktyczna po poprzednim podaniu szczepionki (niezależnie, którego składnika szczepionki dotyczyła). Szczepić nie powinno się również dzieci przed ukończeniem 6. miesiąca.

Oprócz tego istnieją przeciwwskazania do podania żywej szczepionki przeciw grypie, czyli preparatu donosowego Fluenz Tetra, do których należą:

• przewlekłe leczenie kwasem acetylosalicylowym lub salicynami;

• niedobory odporności;

• bliski kontakt z osobami pozostającymi w stanie ciężkiej immunosupresji;

• ciąża;

• wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego;

• wszczepienie implantu ślimakowego;

• przyjmowanie leków przeciwwirusowych w niedawnym czasie.

Wskazaniem do opóźnienia podania szczepionki jest wystąpienie u dziecka ostrej choroby przebiegającej z gorączką lub bez gorączki. Szczepionkę podaje się po ustąpieniu objawów infekcji.

Bibliografia

Portal RP, [online] [dostęp 27.12.2023] dostępne online:

https://www.rp.pl/zdrowie/art39542891-gdzie-sie-zaszczepic-nie-tylko-na-krakena-kto-i-kiedy-musi-placic

Portal Pacjent.gov, [online] [dostęp 27.12.2023] dostępne online:

https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/zaszczep-sie-na-grype

Portal MP, [online] [dostęp 27.12.2023] dostępne online:

https://www.mp.pl/pytania/pediatria/table/025_4339

Portal Zwrotnikraka, [online] [dostęp 27.12.2023] dostępne online:

https://www.zwrotnikraka.pl/szczepienie-przeciw-grypie/

Portal MP, [online] [dostęp 27.12.2023] dostępne online:

https://www.mp.pl/pacjent/grypa/wiadomosci/278816,szczepienie-przeciwko-grypie-cena