Ból łokcia - choroby, przyczyny, objawy, leczenie

Jak zbudowany jest staw łokciowy?

Staw łokciowy składa się z trzech anatomicznie powiązanych ze sobą stawów. Są to:

• staw ramienno-łokciowy,

• staw ramienno-promieniowy,

• staw promieniowo-łokciowy bliższy.

Stawy te otoczone są przez wspólną torebkę stawową. Po bokach jest ona napięta, natomiast z tyłu i z przodu jest cienka i obszerna. Boczne, napięte ściany wzmocnione są przez więzadła wchodzące w skład stawu, są to:

• więzadło poboczne łokciowe,

• więzadło poboczne promieniowe.

Do jakiego specjalisty udać się z bólem łokcia?

Ból łokcia może być spowodowany przez bardzo wiele różnych przyczyn. W związku z tym, w zależności od powodu, równie różne będzie postępowanie.

Jeśli nasilenie bólu jest niewielkie, związane z drobnym urazem (np. stłuczeniem) lub niewielkim przeciążeniem, pomóc mogą domowe sposoby.

Do specjalisty powinniśmy się udać w następujących przypadkach:

• ból ma duże nasilenie lub długo się utrzymuje;

• w obrębie łokcia utrzymuje się zaczerwienienie i obrzęk;

• występuje ograniczenie ruchomości w stawie łokciowym;

• występują: mrowienie, drętwienie, zaburzenia czucia w obrębie ramienia, przedramienia, dłoni;

• łokieć ma widoczną lub wyczuwalną deformację.

Najlepiej wówczas udać się do lekarza rodzinnego, który po dokładnym wywiadzie i badaniu skieruje nas do lekarza ortopedy, reumatologa lub fizjoterapeuty, w zależności od podejrzewanej przyczyny objawów.

Kiedy na SOR z bólem łokcia?

Do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego powinniśmy się udać, gdy uraz był na tyle poważny, że obserwujemy zniekształcenie obrysu łokcia, wystającą kość, silny obrzęk i ograniczenie ruchomości.

Domowe sposoby na ból łokcia

W wielu przypadkach ból łokcia jest na tyle łagodny, że możemy sami sobie z nim poradzić. Pomocne w tym wypadku są:

• odpoczynek - unikanie przeciążania stawu łokciowego, szczególnie jeśli ból nasilany jest konkretnym ruchem;

• okłady chłodzące - często pomagają zniwelować obrzęk, zaczerwienienie i ból;

• ucisk - owinięcie łokcia kompresem może pomóc złagodzić obrzęk;

• uniesienie - poprzez podniesienie łokcia powyżej poziomu serca jeszcze szybciej pozbędziemy się obrzęku;

• preparaty działające przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie dostępne bez recepty np. paracetamol lub leki z grupy NLPZ.

Duże znaczenie ma również ochrona łokcia przed kolejnymi obrażeniami/urazami.

Jak przebiega diagnostyka?

Na początku diagnostyki specjalista przeprowadza dokładny wywiad i badanie fizykalne.

Pyta o czas trwania bólu, jego umiejscowienie i natężenie, okoliczności łagodzące i nasilające. Ważne są również objawy towarzyszące bólowi łokcia (obrzęk, zaczerwienienie, ograniczenie ruchomości) oraz inne dolegliwości. Badanie fizykalne umożliwia lokalizację objawów i ich nasilenie.

W razie konieczności lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak RTG, USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny stawu łokciowego.

Jakie są przyczyny bólu łokcia? Jak przebiega ich leczenie?

Ból łokcia często dotyczy osób pracujących fizycznie, wykonujących powtarzalne ruchy angażujące staw łokciowy. Zmagają się z nim także osoby wykonujący swoją pracę przy komputerze. Jest to również popularny problem wśród sportowców, którzy przeciążają staw łokciowy podczas treningów.

Ból stawu łokciowego może być spowodowany przez:

• zaburzenia w obrębie stawu łokciowego;

• zaburzenia okołostawowe;

• ból rzutujący do łokcia.

Stłuczenia

Stłuczenie jest bardzo częstą przyczyną bólu łokcia i zwykle nie jest niczym groźnym. Powstaje wskutek bezpośredniego urazu, spowodowanego np. podczas upadku lub uderzenia, i nie prowadzi do przerwania ciągłości skóry.

Najczęstszym objawem stłuczenia łokcia jest ból i podskórne wynaczynienie krwi (krwiak). Zwykle ustępują one po okresie od kliku do kilkunastu dni. Jeśli utrzymują się dłużej lub mają znaczne nasilenie, warto zgłosić się do lekarza. Do takich objawów należą:

• duży obrzęk z rozlanym krwiakiem;

• ból łokcia uniemożliwiający wykonywanie ruchów;

• ból narastający w czasie;

• podejrzenie zwichnięcia lub złamania.

Leczenie

Postępowanie ze stłuczonym łokciem zwykle nie wymaga leczenia specjalistycznego. Metody leczenia to głównie: stosowanie zimnych okładów, unieruchomienie kończyny, leki przeciwbólowe (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Zwichnięcie łokcia

Zwichnięcie stawu łokciowego to utrata styczności powierzchni stawowych kości tworzących staw. Najczęstszą przyczyną jest upadek na wyprostowaną rękę.

Do objawów zwichnięcia łokcia zaliczamy:

• zniekształcenie obrysu stawu;

• bardzo silny ból łokcia;

• zaczerwienienie;

• obrzęk;

• niemożność wyprostowania ręki i wykonywania innych ruchów w obrębie łokcia.

Dodatkowo, jeśli dojdzie do uszkodzenia struktur nerwowych w okolicy łokcia, mogą pojawić się:

• drętwienie;

• mrowienie;

• utrata czucia na przedramieniu i dłoni.

Leczenie

Kluczowe znaczenie ma tutaj specjalistyczna pomoc. Powinna ona zostać udzielona jak najszybciej po doznaniu urazu.

Samodzielnie powinno się ustabilizować staw łokciowy. Należy ustawić rękę w pozycji, która sprawia najmniej bólu i unieruchomić przy pomocy chusty. W dalszej kolejności konieczne jest udanie się do szpitala.

Leczenie zwichniętego łokcia polega na jego nastawieniu przez lekarza. Zarówno przed, jak i po nastawieniu wykonuje się zdjęcia rentgenowskie. Postępowanie obejmuje także zbadanie ukrwienia i unerwienia kończyny górnej, w celu upewnienia się, czy podczas urazu lub nastawiania nie doszło do uszkodzenia naczyń lub nerwów.

Po nastawieniu łokieć jest unieruchamiany - ustawia się go w zgięciu pod kątem prostym i stabilizuje kończynę na okres około 2-3 tygodni.

Leczenie operacyjne ma zastosowanie w przypadku:

• uszkodzenia więzadeł pobocznych łokcia z jego niestabilnością;

• uszkodzenia nerwów;

• uszkodzenia naczyń.

Rehabilitacja ma kluczowe znaczenie. Zarówno w przypadku leczenia zachowawczego z nastawieniem i unieruchomieniem, jak i leczenia operacyjnego jest ona konieczna dla przywrócenia wyjściowej sprawności łokcia. Pozwala również na wzmocnienie okolicznych mięśni, dzięki czemu redukuje się ryzyko nawykowych zwichnięć stawu łokciowego w przyszłości.

Zalecane w tym przypadku metody fizjoterapii to:

• terapia manualna;

• kinesiotaping;

• masaż tkanek głębokich i masaż funkcyjny.

Tendinopatie

Tendinopatie to przewlekłe zespoły bólowe związane z nawracającym przeciążeniem ścięgien.

Łokieć tenisisty

Łokieć tenisisty inaczej określany jest jako entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Wiąże się z przeciążeniem mięśni prostowników nadgarstka i palców. Spowodowany jest zwykle przez wykonywanie powtarzalnych ruchów prostowania i rotacji nadgarstka, a także dźwigania przy wyprostowanym stawie łokciowym.

Zwykle dotyczy osób w wieku 30-50 lat, często są to osoby uprawiające sport, szczególnie grające w tenisa - z uwagi na tzw. uderzenia backhandowe - stąd nazwa tej jednostki chorobowej. Cierpią na niego również osoby długo korzystające z komputera, a także stomatolodzy, lekarze wykonujący specjalności zabiegowe, murarze, ślusarze - osoby, które stale wykonują ruchy nadgarstka.

Objawem łokcia tenisisty jest ból ku przodowi i bocznie od nadkłykcia bocznego kości ramiennej (boczna część łokcia). Towarzyszy mu ucieplenie, zaczerwienienie i obrzęk łokcia.

Leczenie

Leczenie zachowawcze: rehabilitacja (masaże, krioterapia, laser, jonoforeza), leki przeciwzapalne (doustne i miejscowe) i odciążanie chorej kończyny.

Jeśli mimo zastosowania leczenia zachowawczego nie obserwuje się poprawy, wykorzystuje się zabiegi, które mają na celu pobudzenie procesów regeneracyjnych w obrębie łokcia. Zaliczamy do nich: podaż osocza bogatopłytkowego i mikropunkcje.

W przypadku dalszego braku poprawy stosuje się zabieg operacyjny, polegający na usunięciu chorobowo zmienionego fragmentu ścięgna.

Łokieć golfisty

Ta przypadłość związana jest z przeciążeniem mięśni odpowiedzialnych za zginanie nadgarstka i mięśnia nawrotnego obłego. Określany jest również jako entezopatia nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.

Może pojawić się u sportowców uprawiających wioślarstwo, narciarstwo wodne czy łucznictwo. Często towarzyszy również osobom spędzającym dużo czasu na pracy w ogrodzie.

Głównym objawem jest nasilający się ból w przyśrodkowej części łokcia. Nie towarzyszy mu ograniczenie ruchomości i czucia.

Leczenie

Leczenie łokcia golfisty jest takie samo jak leczenie łokcia tenisisty.

Złamania wyrostka łokciowego i dziobiastego

Kość łokciowa ma w swoim początkowym odcinku dwa wyrostki, które współtworzą staw łokciowy - wyrostek łokciowy i wyrostek dziobiasty. Do ich złamania może dochodzić podczas urazów bezpośrednich lub pośrednich.

Urazy bezpośrednie powstają podczas uderzenia lub upadku na łokieć pozostający w zgięciu, natomiast pośrednie - wskutek upadku na wyprostowaną rękę.

Zdecydowanie częściej dochodzi do złamania wyrostka łokciowego.

Objawami złamania są:

• silny ból;

• obrzęk i zaczerwienienie;

• niemożność wykonywania ruchów w obrębie łokcia;

• poczucie niestabilności łokcia;

• krwiak;

• zniekształcenie obrysów stawu łokciowego.

Leczenie

Przy podejrzeniu złamania w stawie łokciowym, należy unieruchomić rękę, zastosować okład chłodzący i udać się do szpitala.

Lekarz na SOR stawia rozpoznanie na podstawie zdjęcia RTG. Dzięki niemu jest w stanie rozpoznać, w jakim miejscu doszło do złamania, czy doszło do przemieszczenia odłamków kostnych oraz czy złamaniu towarzyszą inne powikłania. Czasami konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej.

Leczenie często polega na operacji w obrębie stawu. Zazwyczaj stosuje się zespolenie za pomocą tzw. popręgu Webera. Dotyczy to szczególnie złamań z przemieszczeniem, złamań wieloodłamowych, osób młodych.

W przypadku złamań nieprzemieszczonych lub osób w złym stanie ogólnym, u których operacja jest niewskazana, łokieć unieruchamia się w gipsie lub ortezie bez leczenia operacyjnego.

Po zabiegu zespolenia i unieruchomieniu konieczna jest rehabilitacja.

Zwyrodnienia

Choroba zwyrodnieniowa stawu łokciowego może być związana z przebytym w przeszłości urazem (nierozpoznane złamanie głowy kości promieniowej, złamanie wyrostka dziobiastego) lub długotrwałym wykonywaniem pracy z powtarzalnymi ruchami w stawie łokciowym.

Chorym towarzyszy ból w okolicy głowy kości promieniowej, który nasila się w trakcie ruchów w stawie.

Leczenie

Jeśli objawy występują od niedawna - stosuje się leczenie zachowawcze. Obejmuje ono zabiegi fizjoterapeutyczne (lasery, krioterapia, ultradźwięki).

W przypadku, kiedy zwyrodnienie obejmuje uszkodzenie chrząstki stawowej - stosuje się iniekcje dostawowe z kwasu hialuronowego.

Zaawansowane zwyrodnienia leczy się operacyjnie, usuwając wyrośla kostne. W rzadkich przypadkach bardzo zaawansowanego zwyrodnienia można rozważyć usunięcie głowy kości promieniowej.

Zespół rowka nerwu łokciowego (zespół kanału łokciowego)

Jest to neuropatia spowodowana przewlekłym drażnieniem lub uciskiem na nerw łokciowy. Występuje najczęściej u mężczyzn w wieku 40-65 lat i dotyczy ręki dominującej.

Zespół rowka nerwu łokciowego wywołać mogą:

• przewlekły ucisk na nerw łokciowy (podczas uprawiania sportu, pracy, snu);

• uraz stawu łokciowego;

• stan zapalny;

• zmiany zwyrodnieniowe;

• guzy w kanale nerwu łokciowego;

• wady anatomiczne.

W związku z wyżej wymienionymi przyczynami dochodzi do zwężenia kanału łokciowego, co powoduje zaburzenie dopływu substancji odżywczych do tkanek, a następnie obrzęk i ból.

Podstawowym objawem zespołu rowka nerwu łokciowego jest ból łokcia, nasilający się w trakcie wykonywania ruchów w stawie łokciowym. Może być odczuwany na całej długości przebiegu nerwu - od barku do palców dłoni.

Dolegliwości pojawiają się głównie w trakcie snu. Do pierwszych objawów tej neuropatii należy mrowienie i drętwienie dwóch palców ręki - małego i wskazującego. Może towarzyszyć mu również niedowład mięśni dłoni. Chorym sprawiać może problem wykonywanie precyzyjnych trudności, takich jak: zapinanie suwaka, utrzymywanie sztućców.

Leczenie

Leczenie zachowawcze stosuje się na początkowym stadium choroby lub gdy objawy nie są bardzo nasilone. Obejmuje ono: rehabilitację (masaż, krioterapia, jonoforeza), stosowanie preparatów z pochodną witaminy B6 (wspomagają regenerację nerwów), leki przeciwzapalne (stosowanie doustne i miejscowe). Duże znaczenie ma także odciążanie chorej kończyny.

Leczenie operacyjne ma zastosowanie w przypadku znacznie nasilonych objawów lub braku poprawy po leczeniu zachowawczym. Polega na odbarczeniu nerwu łokciowego, co poprawia przewodnictwo w nerwie i umożliwia jego regenerację.

Zapalenie kaletki łokciowej

Kaletka łokciowa jest niewielką przestrzenią wypełnioną płynem, położoną w tylnej części łokcia. Jej zadaniem jest amortyzacja tkanek łokcia podczas ruchów w tym stawie.

Wyróżnia się 3 rodzaje zapaleń kaletek, które wiążą się z etiologią powstania zapalenia:

• zapalenie z jałowym wysiękiem - pojawia się jako wynik podrażnienia kaletki, dny moczanowej lub reumatologicznego zapalenia stawów;

• zapalenie z krwistym wysiękiem - zawsze jest wynikiem urazu, wskutek którego uszkodzone zostaje naczynie i dochodzi do wynaczynienia krwi do wnętrza kaletki łokciowej;

• zapalenie ropne - zawsze jest wynikiem infekcji.

Zapalenie kaletki łokciowej powoduje obrzęk łokcia, ból i zaczerwienienie. Pojawić może się także zwiększone ucieplenie okolicy łokcia, a przy zapaleniu ropnym - gorączka.

Leczenie

W przypadku dużej ilości płynu w obrębie kaletki łokciowej leczenie polega na jej opróżnieniu.

Stosuje się również leczenie przeciwzapalne: okłady chłodzące, leki przeciwzapalne, iniekcje ze sterydów.

Antybiotykoterapia wykorzystywana jest u pacjentów z dużą ilością krwistego lub ropnego wysięku. Antybiotyki dostępne są tylko na receptę (recepta online).

Leczenie operacyjne, polegające na trwałym usunięciu kaletki łokciowej, stosuje się u pacjentów, u których nie zaobserwowano skuteczności podstawowego leczenia lub z nawracającymi wysiękami w obrębie kaletki.

Przykurcz łokcia

Przykurcz łokcia, inaczej zespół sztywnego łokcia, to dolegliwość będąca następstwem uszkodzenia zewnętrznych lub wewnętrznych struktur w obrębie stawu łokciowego.

Często jedynym objawem jest ograniczenie ruchomości w stawie, o różnym stopniu nasilenia. Towarzyszyć może mu również ból łokcia. Warto zwrócić uwagę na porę jego występowania. Jeśli ból pojawia się bez ruchu w stawie, może wskazywać na obecność ciała obcego w obrębie stawu.

Przewlekła sztywność łokcia może doprowadzić do zespołu rowka nerwu łokciowego.

Przykurcze u pacjentów młodych najczęściej spowodowane są przebytym urazem, u osób w wieku starszym - zwykle zwyrodnieniami. Przyczyny możemy podzielić na pourazowe i nieurazowe:

• przyczyny urazowe (częstsze):

  • złamanie łokcia z nieprawidłowymi zrostami kostnymi;

  • przeciążenie stawu;

  • długotrwałe unieruchomienie z użyciem gipsu, bądź ortezy.

• przyczyny nieurazowe:

  • choroby zwyrodnieniowe;

  • choroby reumatoidalne (np. reumatoidalne zapalenie stawów);

  • zapalenie stawów spowodowane infekcją (np. boreliozą);

  • wady wrodzone obejmujące staw łokciowy (np. artrogrypoza).

Przykurcze stawu łokciowego mogą również nie dotyczyć bezpośrednio struktur łokcia, a być spowodowane schorzeniami neurologicznymi, urazami czaszkowo-mózgowymi, poparzeniami.

Zobacz także: Borelioza - charakterystyka, objawy i leczenie

Leczenie

Leczenie zachowawcze jest zwykle rekomendowane i pozwala przywrócić ruchomość łokcia. Polega ono na rehabilitacji, która trwa zwykle 6-12 miesięcy.

Leczenie operacyjne przeprowadzane jest u osób, u których leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanych rezultatów i pacjentów ze skrajną sztywnością. Po operacji konieczna jest rehabilitacja.

Zobacz także: Ból pleców - przyczyny i leczenie

To nie jest porada medyczna, nie zastąpi ci konsultacji lekarskiej. Serwis erecept.pl oferuje konsultacje medyczne.

Bibliografia

Artykuł "Elbow tendinopathy", [Umile Giuseppe Longo, Edoardo Franceschetti, Giacomo Rizzello, Stefano Petrillo and Vincenzo Denaro] [dostęp 20.01.2024] dostępne online:

Artykuł "Elbow tendinopathy", [Umile Giuseppe Longo, Edoardo Franceschetti, Giacomo Rizzello, Stefano Petrillo and Vincenzo Denaro] [dostęp 20.01.2024] dostępne online:

Portal Neuroinjurycare, [online] [dostęp 19.01.2024] dostępne online:

https://neuroinjurycare.com/how-do-i-know-if-my-elbow-injuries-are-serious/

Portal Szpital Na Klinach, [online] [dostęp 19.01.2024] dostępne online:

https://www.szpitalnaklinach.pl/leczenie-lokcia-tenisisty/

Portal Ortopendium, [online] [dostęp 16.01.2024] dostępne online:

http://ortopendium.pl/zapalenie-kaletek-lokcia/

Portal Centrum Fizjoterapeuty, [online] [dostęp 19.01.2024] dostępne online:

https://centrum.fizjoterapeuty.pl/urazy/zwichniecie-stawu-lokciowego/

Portal MP, [online] [dostęp 20.01.2024] dostępne online:

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/319165,przyczyny-bolu-lokcia

Portal Fizjoplaner, [online] [dostęp 20.01.2024] dostępne online:

https://fizjoplaner.pl/staw-lokciowy-przykurcz.html#google_vignette