Odstawienie tabletek antykoncepcyjnych przed ciążą

Jak działa tabletka antykoncepcyjna?

Tabletki antykoncepcyjne są to preparaty zawierające syntetyczne wersje żeńskich hormonów płciowych, czyli pochodne estrogenu i progesteronu, które są naturalnie wytwarzane w jajnikach.

Najpopularniejszym zastosowaniem doustnej antykoncepcji jest zapobieganie ciąży.

Podstawowym mechanizmem ochrony przed zajściem w ciążę, za który odpowiedzialna jest komponenta estrogenowa dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, jest zahamowanie owulacji (uwolnienia komórki jajowej z jajnika). Progesteron dodatkowo zwiększa gęstość śluzu szyjkowego, co utrudnia penetrację plemników w drogach rodnych kobiety oraz zmniejsza grubość błony śluzowej macicy, przez co staje się ona mniej sprzyjająca dla implantacji zarodka.

Jakie wyróżniamy rodzaje doustnej antykoncepcji?

Najpopularniejszą formą antykoncepcji hormonalnej są tak zwane tabletki dwuskładnikowe zawierające estrogen i progestagen.

Standardowo stosuje się je w schemacie 1 tabletka dziennie przez 21 dni z 7-dniową przerwą, w trakcie której występuje krwawienie z odstawienia. Niektóre opakowania zawierają dodatkowo pigułki pozbawione substancji czynnej – tabletki placebo. Wówczas po zakończeniu jednego blistra, należy rozpocząć od razu nowe opakowanie.

Drugim rodzajem doustnej antykoncepcji są pigułki jednoskładnikowe zawierające tylko progesteron, tzw. „mini tabletki”.

Ich działanie antykoncepcyjne opiera się głównie na zagęszczaniu śluzu szyjkowego i modyfikacji właściwości endometrium. Pigułki zażywa się codziennie, bez przerwy, o tej samej porze, ponieważ już po 2-4 godzinach opóźnienia dochodzi do zmian w konsystencji śluzu, co zwiększa ryzyko zajścia w ciążę.

Jak odstawić dotychczasową metodę antykoncepcji?

Na zaprzestanie stosowania antykoncepcji można zdecydować się w każdym momencie.

Jeśli kobieta korzystała dotychczas z metody barierowej np. prezerwatywa, w ciążę można zajść już podczas następnego stosunku, podczas którego zrezygnowano z korzystania z kondomu. Oczywiście jest to uzależnione od aktualnego momentu cyklu miesiączkowego i wystąpienia owulacji.

Tabletki antykoncepcyjne złożone można odstawić w dowolnym czasie niezależnie od ilości przyjętych do tej pory tabletek. Może to jednak zaburzyć nasz cykl menstruacyjny, a organizm będzie potrzebował więcej czasu, aby przywrócić równowagę hormonalną.

Najbardziej optymalne jest odstawienie pigułek po przyjęciu wszystkich tabletek z blistra. Po zakończonej 7-dniowej przerwy na krwawienie z odstawienia wystarczy wtedy nie rozpoczynać kolejnego opakowania. Zwykle zaleca się, aby kobieta zaprzestała terapię na co najmniej jeden cykl menstruacyjny przed planowaną ciążą.

W przypadku tabletek jednoskładnikowych, zawierających jedynie progestagen, kobieta może zaprzestać ich stosowania w każdym momencie cyklu. Organizm powinien szybko powrócić do naturalnego cyklu menstruacyjnego umożliwiającego zajście w ciążę.

Decyzję o odstawieniu pigułek najlepiej skonsultować ze swoim lekarzem ginekologiem.

Niektóre środki antykoncepcyjne uniemożliwiają jednak samodzielne zakończenie ich stosowania. W przypadku wkładki wewnątrzmacicznej czy implantu antykoncepcyjnego o ciążę można starać się dopiero po wizycie u ginekologa celem celem usunięcia urządzenia.

Czy doustna antykoncepcja wpływa na płodność?

Tabletki antykoncepcyjne nie wpływają negatywnie na płodność . Na powrót płodności po zaprzestaniu stosowania pigułek nie wpływa także rodzaj komponenty gestagennej zawartej w tabletkach oraz czas stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych.

Po odstawieniu pigułek, około 50% kobiet skutecznie zachodzi w ciążę w ciągu 3 miesięcy starań, w ciągu roku odsetek ten wzrasta do 83%. Te wyniki nie różnią się znacząco od populacji kobiet, które nigdy nie stosowały doustnej antykoncepcji.

Kiedy starać się o ciążę po zaprzestaniu tabletek antykoncepcyjnych?

Decyzja o tym, kiedy zacząć starać się o ciążę po odstawieniu pigułek zależy od wielu czynników, w tym od rodzaju stosowanej antykoncepcji i stanu zdrowia kobiety.

W przypadku hormonalnej metody antykoncepcji zalecane jest, aby poczekać co najmniej jeden cykl menstruacyjny po odstawieniu tabletek przed rozpoczęciem starań o ciążę.

Oczywiście starania można rozpocząć od razu po zaprzestaniu stosowania pigułek.

Nie ma potrzeby robienia przerwy między odstawieniem tabletek antykoncepcyjnych a planowaną ciążą. Pigułki nie mają działania embriotoksycznego ani teratogennego na zarodek i płód, dlatego nie trzeba martwić się o potencjalne niekorzystne skutki dla dziecka.

Jeśli kobieta ma problemy zdrowotne lub była wcześniej leczona z powodu niepłodności, najlepiej skonsultować się ze specjalistą w celu ustalenia optymalnego momentu do rozpoczęcia starania o dziecko.

Czy można zajść w ciążę zaraz po odstawieniu antykoncepcji?

Odstęp między odstawieniem tabletek antykoncepcyjnych a możliwością zajścia w ciążę jest kwestią bardzo indywidualną oraz zależy od stosowanej dotychczas metody antykoncepcji.

Owulacja u większości kobiet powraca już podczas pierwszego cyklu po odstawieniu tabletek, zwłaszcza jeśli ich cykle menstruacyjne były regularne przed rozpoczęciem antykoncepcji hormonalnej.

W przypadku pigułki złożonej, zawierającej estrogen i progestagen, płodność powraca w ciągu 1-3 miesięcy od zakończenia terapii. Po odstawieniu tabletek organizm potrzebuje czasu, aby przywrócić naturalny cykl hormonalny. Z tego powodu w pierwszych miesiącach kobieta może mieć nieregularne miesiączki lub cykle bezowulacyjne, które wykluczają możliwość zapłodnienia w tym okresie.

Jeśli tabletka zawierała jedynie progestagen – „minipill”, możliwe jest skuteczne zapłodnienie w ciągu nawet kilku dni od zakończenia terapii. Pigułki jednoskładnikowe nie hamują owulacji, stąd  ciąża możliwa jest zaraz po uzyskaniu korzystnych warunków w obrębie błony śluzowej macicy do implantacji zarodka. Dni płodne powinny wystąpić w trakcie najbliższego cyklu.

Pierwsze krwawienie po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej jest krwawieniem z odstawienia, czyli plamieniem z dróg rodnych pojawiającym się na skutek zaprzestania przyjmowania pigułek hormonalnych. Prawdziwą miesiączką jest dopiero kolejne krwawienie, które zazwyczaj występuje po około 28 dniach od odstawienia doustnej antykoncepcji.

Należy pamiętać, że niezależnie od wcześniejszej metody antykoncepcji, starania o dziecko trwają zazwyczaj do roku, średnio około 4-5 miesięcy.

Jak przygotować się do ciąży?

Przygotowania do zajścia w ciąże to ważny etap dla każdej przyszłej matki.

Ważne, aby przed rozpoczęciem starań o dziecko skonsultować się z lekarzem. Pomoże to wykryć ewentualne schorzenia czy problemy, które mogłyby wywrzeć negatywny wpływ na płodność i przebieg ciąży. Lekarz doradzi również w kwestii dotychczasowej terapii chorób przewlekłych - wskaże, które leki mogą mieć potencjalnie niekorzystny wpływ na rozwój płodu.

Pierwszym krokiem jest wykonanie podstawowych badań tj. morfologia, biocenoza pochwy (pozwala wykryć ewentualne zakażenia oraz stany zapalne), USG dopochwowe. Należy również ocenić przebieg chorób przewlekłych tj. niedoczynność lub nadczynność tarczycy czy nadciśnienie tętnicze.

Zaleca się także suplementację kwasu foliowego, ok. 400 mikrogramów na dobę przez co najmniej miesiąc przed planowanym zajściem w ciążę. Zmniejsza to ryzyko pojawienia się u dziecka wad rozwojowych, głównie ośrodkowego układu nerwowego oraz serca.

Początek starań o dziecko to także dobry moment, aby zadbać o zdrowe odżywianie, regularną aktywność fizyczną, unikanie używek (np. papierosów, alkoholu) oraz redukcję stresu.

Dlaczego zajście w ciążę po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych może być trudne?

Stosowanie pigułek antykoncepcyjnych nie wpływa negatywnie na późniejszą płodność.

Na prawdopodobieństwo zajścia w ciążę ma wpływ wiele innych czynników m.in. wiek, waga, choroby towarzyszące tj. endometrioza  czy infekcje, częstotliwość stosunków seksualnych oraz płodność partnera.

Liczba komórek jajowych, a co za tym idzie płodność kobiety, zaczyna powoli spadać po około 25 roku życia. Obecnie kobiety decydują się na posiadanie dziecka w późniejszym wieku, co niekiedy wydłuża okres starań o dziecko. Jeśli przez wcześniejsze lata kobieta przyjmowała tabletki antykoncepcyjne, trudność z zajściem w ciążę może wynikać z faktu, że jest po prostu starsza.

Dodatkowym czynnikiem niesprzyjającym mogą okazać się problemy zdrowotne kobiety lub jej partnera. W tym przypadku niezbędna jest konsultacja specjalistyczna.

Kiedy rekomendowana jest wizyta u lekarza?

Jeśli kobieta nie miesiączkuje regularnie lub po odstawieniu tabletek przez 3-4 miesiące nie wystąpi owulacja, zalecana jest wizyta u ginekologa.

Problemy z płodnością mogą bowiem występować niezależnie od stosowanej antykoncepcji i ujawnić się po odstawieniu pigułek, przy próbie zajścia w ciążę.

Gdy przez 12 miesięcy, mimo regularnych (2-4 razy w tygodniu) stosunków płciowych bez zabezpieczenia, nie dojdzie do zapłodnienia, wskazana jest konsultacja u specjalisty.

Kobiety w wieku 35 lat i więcej powinny odwiedzić lekarza już po 6 miesiącach nieskutecznych starań o dziecko, aby zwiększyć swoje szanse na zajście w ciążę.