Opublikowano 27.03.2024
Autor Redakcja Erecept.pl
Grypa to sezonowa, zakaźna choroba wirusowa, która wywołuje objawy głównie z górnych i dolnych dróg oddechowych. Szacuje się, że w ciągu roku na grypę choruje 1 miliard osób na świecie, natomiast powikłania dotykają 3-5 milionów pacjentów.
Lekarz może wystawić receptę (recepta online) na szczepionkę przeciw grypie.
Grypa jest chorobą wirusową, która towarzyszyła ludzkości już od czasów starożytności. Po raz pierwszy została opisana przez Hipokratesa w 412 roku p.n.e. Od XVI wieku pojawiały się kolejne fale pandemii grypy, z których najbardziej niebezpieczną była pandemia hiszpanki w 1918 roku, podczas której zmarło ponad 100 milionów osób. Ostatnia pandemia grypy wybuchła w latach 2009-2010 i spowodowana była przez szczep (A)H1N1.
Do ograniczenia chorobowości i śmiertelności na grypę po I wojnie światowej przyczyniło się wynalezienie szczepień ochronnych, które poprzedziły rozwój leków przeciwwirusowych. Pierwsza skuteczna szczepionka przeciw grypie została stworzona w 1937 roku w Stanach Zjednoczonych przez wirusologów Thomasa Francisa i jego ucznia Jonasa Salka. Szczepionka ta zawierała inaktywowane (zabite) fragmenty wirusa grypy.
Aktualnie najpopularniejszymi szczepionkami "martwymi" na polskim rynku są: Vaxigrip tetra oraz Influvac tetra. Dostępna jest również szczepionka "żywa" podawana donosowo Fluenz Tetra, jednak jest ona zarejestrowana jedynie do stosowania u dzieci.
Szacuje się, że aktualnie na świecie dochodzi do 1 miliarda zachorowań na grypę rocznie, a powikłania dotyczą nawet 3-5 milionów chorych. Co roku na grypę umiera umiera od 500 tys. do 1 mln osób.
Najwięcej zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne odnotowuje się u dzieci (25-55% w zależności od sezonu), częściej również istnieje konieczność ich hospitalizacji. W krajach rozwiniętych coroczna chorobowość u dorosłych to 5-10%, przy czym przebieg choroby gwałtowniejszy jest u mężczyzn. Osoby starsze obciążone są największym ryzykiem zgonu.
Sezon grypowy na półkuli północnej rozpoczyna się zazwyczaj w październiku i trwa aż do kwietnia kolejnego roku. Szczyt zachorowań odnotowuje się między styczniem a marcem.
W rejonach tropikalnych sezonowość grypy ulega zatarciu, a ryzyko zakażenia jest podobne przez cały rok. Szczepienie warto wykonać przed rozpoczęciem sezonu, lecz nie ma przeciwwskazań, aby zaszczepić się także podczas jego trwania.
W sezonie 2016-17 w Polsce zgłoszono ponad 3,8 mln zachorowań. W sezonie 2020-21 odnotowano łącznie około 2,2 mln zachorowań. Taki spadek może być związany m.in. z obostrzeniami sanitarnymi podczas pandemii COVID-19 oraz mniejszą zgłaszalnością chorych do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej związaną z obawą przed zarażeniem SARS CoV-2.
Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
Czas realizacji do 1 godziny roboczej*
Grypa to choroba zakaźna, wywoływana głównie przez wirusy z rodzaju Orthomyxoviridae, wśród których można wyróżnić dodatkowo typ A, B i C.
Najczęściej to typ A wirusa, ze względu na swój duży potencjał do mutacji, odpowiedzialny jest za epidemiczne, a nawet pandemiczne zachorowania na grypę u ludzi i zwierząt. W związku z wysoką zmiennością antygenową wirusa typu A istnieje konieczność corocznej modyfikacji składu szczepionek na grypę.
Typ B wirusa zakaźny jest wyłącznie dla ludzi, a przebieg choroby jest tu łagodniejszy niż w przypadku wirusa typu A. Grypa może przybierać tu jednak pełnoobjawowy charakter i powodować typowe powikłania.
Typ C wirusa cechuje się dużą powszechnością w środowisku, jednak przebieg choroby jest tu zazwyczaj bezobjawowy. Wirus zakaźny jest dla ludzi oraz świń.
O zakażenie wirusem grypy nie jest trudno, gdyż jest to choroba przenoszona drogą kropelkową. Cząstki wirusa przedostają się do otoczenia wraz kropelkami śliny osób zakażonych, zwłaszcza podczas kichania lub kasłania.
Zakażenie możliwe jest również wskutek bezpośredniego kontaktu (np. dotykanie, całowanie) osób zakażonych lub kontaktu z przedmiotami, które dotykała osoba zakażona. Także styczność z zakażonym zwierzęciem może wywołać objawy grypy.
Osoba dorosła chora na grypę jest zdolna zakażać innych przez 3-5 dni od pojawienia się objawów chorobowych. Dzieci z kolei zarażają przez dłuższy okres - ponad 10 dni. Osoby cierpiące na niedobory odporności mogą być źródłem zakażenia przez wiele tygodni i miesięcy. Jeden chory zaraża średnio 4 następne osoby.
Grupami ryzyka szczególnie narażonymi na zachorowanie na grypę są: dzieci w wieku 6-59 miesięcy, osoby starsze, kobiety ciężarne, pacjenci skrajnie otyli, osoby przewlekle chore na schorzenia płuc (np. astmę oskrzelową), choroby układu krążenia, nerek, wątroby, zaburzenia neurologiczne, hematologiczne, metaboliczne, w tym cukrzycę , pacjenci z upośledzoną odpornością, osoby przebywające w ośrodkach opieki długoterminowej.
Po przedostaniu się cząstek wirusa grypy do organizmu osoby zakażonej białka na powierzchni drobnoustroju zaczynają łączyć się z komórkami nabłonka dróg oddechowych. Następnie wirus zostaje wchłonięty do środka komórki, gdzie zachodzi jego replikacja. Już po sześciu godzinach uwalniane są nowe cząsteczki wirusa, które mają zdolność do zakażania kolejnych komórek.
Okres wylęgania grypy (czas od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów) wynosi 1-4 dni. Objawy mają charakter nagły. Chory początkowo zgłasza złe samopoczucie, osłabienie (aż do krańcowego zmęczenia) i senność, przeczulicę skóry (zbyt wysoka wrażliwość na bodźce), wysoką gorączkę przebiegającą z dreszczami (temperatura ciała powyżej 38 stopni) oraz bóle głowy i bóle mięśniowo-stawowe.
Do objawów ze strony dróg oddechowych dołączyć może surowiczy katar o małym nasileniu, intensywny suchy kaszel, który może wywoływać odruch wymiotny, niewielki ból gardła, chrypka czy bóle w klatce piersiowej.
Małe dzieci często skarżą się również na bóle brzucha, nudności (niekiedy przebiegające z wymiotami) i biegunkę.
Objawy mogą utrzymywać się nawet 2 tygodnie.
Powikłania po przebytej grypie mogą występować już kilka dni czy tygodni po zachorowaniu, jednak zdarza się, że ujawniają się po wielu miesiącach, a nawet latach.
Udowodniono, że wirusy grypy mogą przyczyniać się bezpośrednio do wystąpienia powikłań dotyczących wszystkich narządów m.in. ze strony układu oddechowego (np. zapalenie oskrzeli i płuc, zaostrzenie astmy lub POChP), zapalenie mięśnia sercowego, kłębuszkowe zapalenie nerek i niewydolność nerek, choroby neurologiczne (np. zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, encefalopatia, nasilenie napadów padaczkowych, głuchota) i psychiatryczne (np. schizofrenia, ostre psychozy).
Przebycie grypy może skutkować również odrzuceniem przeszczepionego narządu.
Bardzo często zdarza, że nie umiemy ocenić, czy dopadło nas zwykłe przeziębienie czy to już grypa. Wbrew pozorom jest to bardzo ważne różnicowanie, gdyż zachorowanie na grypę może wymagać większej ostrożności i szybszego działania, a czasem nawet hospitalizacji. Grypa jest też po prostu bardziej niebezpieczna ze względu na ryzyko późniejszych powikłań.
W odróżnieniu od dolegliwości towarzyszących grypie, objawy przeziębienia pojawiają się stopniowo i powoli się rozwijają. Chory jest nieznacznie osłabiony, temperatura ciała jest prawidłowa lub nieznacznie podwyższona (gorączka do 38 stopni), pacjent nie odczuwa również bólów głowy i bólów mięśniowo-stawowych.
Pacjenci skarżą się tu przede wszystkim na intensywny, surowiczy katar, któremu często towarzyszy chrypka, lekki ból gardła oraz kaszel o umiarkowanym nasileniu.
Z uwagi na niedawno trwający stan epidemiczny spowodowany wirusem SARS-CoV2 istotne jest, aby umieć różnicować dwie, przebiegające podobnie, równie niebezpieczne choroby układu oddechowego - grypę oraz COVID-19.
W obu schorzeniach do głównych objawów zaliczamy: ogólne osłabienie, wysoką gorączkę, suchy kaszel i trudności w oddychaniu. Podobna jest też częstotliwość i rodzaj powikłań po zachorowaniu.
Grypa rozwija się jednak w szybszym tempie. Choroba pojawia się nagle, zazwyczaj od razu pełnoobjawowo. Dominują tu objawy ogólne - uczucie rozbicia, "łamania w kościach", dreszcze i uczucie zapchanego nosa.
COVID natomiast ma dłuższy czas inkubacji, rozwija się w sposób stopniowy, powoli dołączają się kolejne objawy. Dominuje tu uczucie ucisku i bólu w klatce piersiowej, duszność, trudności ze złapaniem oddechu. Charakterystycznym objawem, który nie występuje podczas grypy jest utrata zmysłu węchu i smaku, które mogą utrzymywać się długo po wyzdrowieniu.
W razie podejrzenia zachorowania wirusem SARS-CoV2 należy wykonać szybki test antygenowy dostępny w aptekach bez recepty. W przypadku uzyskania wyniku pozytywnego zaleca się samoizolację w warunkach domowych.
Co roku przed rozpoczęciem sezonu grypowego promowane są akcje społeczne mające na celu zwiększenie świadomości na temat szczepień przeciw grypie. Dużo ludzi jest przeciwnych, nie odczuwają potrzeby zaszczepienia lub zwyczajnie nie mają czasu czy ochoty poddawać się niekomfortowej procedurze.
Trzeba jednak uzmysłowić sobie, że grypa jest popularną i bardzo niebezpieczną chorobą, która może skończyć się kalectwem lub zgonem. W związku z tym (mimo oczywistych negatywnych aspektów szczepionek na grypę) warto i należy szczepić się przed każdym sezonem!
Szczepionka jest zalecana dzieciom, ciężarnym, osobom z obniżoną odpornością, seniorom, pracownikom ochrony zdrowia, studentom kierunków medycznych, nauczycielom oraz chorym przewlekle (zwłaszcza na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, cukrzycę, nowotwory układu krwiotwórczego).
Każdego roku zespół naukowców na podstawie statystyk i przeprowadzonych badań próbuje przewidzieć, które szczepy wirusa grypy będą dominowały w aktualnym sezonie. W związku z tym nie można założyć ze stuprocentową pewnością, że szczepionka będzie w stanie zapobiec zakażeniu.
Od razu nasuwa się pytanie - po co w takim razie się szczepić? Otóż szczepionka jest w stanie złagodzić przebieg i skrócić czas trwania grypy. Ponadto zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, szczepienia są najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania groźnym powikłaniom zdrowotnym związanych z zachorowaniem na grypę.
Szczepionka przeciw grypie zaczyna działać po około 14 dniach od podania, a ochrona trwa około 9-12 miesięcy. Po tym czasie należy przyjąć kolejną dawkę. Szczepionkę najlepiej jest przyjąć przed rozpoczęciem sezonu grypowego, jednak nie ma przeciwwskazań do zastosowania leku po sezonie lub w jego trakcie.
Preparatu Influvac Tetra oraz Vaxigrip Tetra nie należy podawać osobie, u której w przeszłości po podaniu szczepionki przeciw grypie wystąpiła ciężka reakcja alergiczna. Nie ma przeciwwskazań do stosowania produktu u osób, u których doszło do łagodnej reakcji alergicznej.
Z uwagi na ryzyko wystąpienia krwawienia, produkt przeciwwskazany jest u osób z zaburzeniami krzepnięcia oraz niską liczbą płytek krwi.
Czasowo należy się wstrzymać ze szczepieniem u osób, u których aktualnie występuje ostra choroba infekcyjna.
Lek bezpieczny jest u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Odpowiedź ze strony układu immunologicznego u pacjentów z wrodzoną chorobą immunologiczną lub podczas immunosupresji może być niewystarczająca.
Szczepionka nie ma lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Szczepionki przeciwko grypie cechują się najmniejszą liczbą zgłaszanych odczynów poszczepiennych.
Produkt Influvac Tetra oraz Vaxigrip Tetra mogą wywoływać podobne działania niepożądane.
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi mogącymi wystąpić po iniekcji są objawy miejscowe tj. zaczerwienienie, swędzenie, obrzęk w miejscu wkłucia.
Szczepionka wywołuje niekiedy również uczucie zmęczenia, osłabienie, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe,e , gorączkę, kaszel i chrypkę. Zazwyczaj dolegliwości te mają niewielkie nasilenie i mijają samoistnie po 1-3 dniach od iniekcji.
U osób odczuwających lęk związany z użyciem igły podczas szczepienia istnieje ryzyko wystąpienia objawów tj. hiperwentylacja, omdlenia, zaburzenia widzenia, mrowienie czy drętwienie.
Po szczepieniu obserwowano fałszywie dodatnie wyniki badań przeciwciał przeciwko HIV i HCV. Dodatni wynik należy zweryfikować innymi metodami.
Oba produkty są szczepionkami czterowalentnymi, czyli składają się z 4 szczepów wirusa grypy, co zwiększa szansę skuteczności szczepienia. Zawierają one zabite wcześniej wirusy, co sprawia, że nie istnieje ryzyko poszczepiennego zachorowania na grypę.
Preparaty występują w postaci zawiesiny do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce. Podaje się je domięśniowo (preferowanym miejscem jest mięsień naramienny) lub głęboko podskórnie. Substancji nie należy podawać donaczyniowo.
Leki cechują się podobnym profilem bezpieczeństwa. Ich skuteczność jest porównywalna, a w badaniach klinicznych nie wykazano statystycznej przewagi któregoś z preparatów.
Można je stosować równocześnie z innymi szczepionkami - w tym szczepionką przeciwko COVID-19.
Obie szczepionki mogą być podawane kobietom ciężarnym oraz karmiącym piersią, jednak przed zastosowaniem produktów zawsze należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Szczepionki dostępne są na receptę, a ich cena jest odgórnie ustalana przez Ministerstwo Zdrowia. Zazwyczaj nie jest ona wysoka, dlatego nie sprawi poważnego obciążenia budżetu domowego.
Influvac Tetra oraz Vaxigrip Tetra należy przechowywać w lodówce w temperaturze od 2 do 8 stopni Celsjusza. Szczepionek nie należy zamrażać oraz powinny one być przechowywane w oryginalnym opakowaniu w celu ochrony przed światłem. Przed podaniem produkt leczniczy powinien osiągnąć temperaturę pokojową.
Istnieje jedna, duża różnica między inaktywowanymi szczepionkami przeciw grypie dostępnymi w Polsce - dolna granica wieku przewidziana podczas rejestracji produktu.
Influvac Tetra wskazany jest dla dzieci, które ukończyły 3. rok życia. Vaxigrip Tetra jest pod tym względem mniej restrykcyjny, dopuszcza się jego stosowanie u dzieci po 6. miesiącu życia.
Zgodnie z aktualnym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zmieniającym rozporządzenie w sprawie metody zapobiegania grypie sezonowej w sezonie 2021/22 - wszystkie osoby, które ukończyły 18 lat, od 23 listopada mogą skorzystać z darmowych szczepień przeciw grypie. Wystarczy zgłosić się do wybranego punktu szczepień (od stycznia 2022 r. również do apteki), aby otrzymać bezpłatnie szczepionkę Influvac Tetra , Vaxigrip Tetra lub Fluarix Tetra .
Herpangina to inaczej opryszczkowe zapalenie gardła lub angina opryszczkowa, wywoływana jest przez wirusy Coxsackie z podgrupy A. Jest to choroba charakteryzująca się występowaniem m.in. gorączki o ostrym początku, bólu gardła, zaburzeniami połykania czy wykwitami na tylnej ścianie gardła. Dotyka ona głównie dzieci między 2. a 10. rokiem życia.
Artykuł
Grypa co roku dotyka milionów osób. W każdym sezonie grypowym zapada na nią 20-30 % dzieci. Eksperci zalecają stosowanie szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie. Czy warto stosować je u dzieci? Jak działa szczepionka przeciw grypie?
Artykuł
Opryszczka wargowa często powraca w okresie przeziębienia czy osłabienia odporności. Jednym ze sposobów na jej opanowanie jest wykorzystanie leków przeciwwirusowych, przede wszystkim acyklowiru. Tę substancję znaleźć można w tabletkach Heviran Comfort.
Charakterystyka produktów leczniczych