Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej - jak postępować?

Czym jest antykoncepcja hormonalna i jak wygląda stosowanie tabletek antykoncepcyjnych?

Antykoncepcja hormonalna polega na wprowadzeniu do organizmu kobiety syntetycznych form estrogenu i progesteronu. Istnieją dwa główne rodzaje doustnej antykoncepcji hormonalnej - tabletki jednoskładnikowe i dwuskładnikowe. Tabletki jednoskładnikowe zawierają tylko komponentę gestagenną, a w skład dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej wchodzi komponenta gestagenna i estrogenna.

Tabletki dwuskładnikowe mogą być jedno-, dwu- lub trójfazowe. W opakowaniach tabletek antykoncepcyjnych jednofazowych wszystkie pigułki mają taką samą ilość substancji czynnych. Tabletki dwufazowe i trójfazowe mają różną ilość hormonów w tabletkach przypisanych na dany czas w cyklu. Dzięki temu w bardziej naturalny sposób naśladują naturalnie występujący cykl.

Tabletki antykoncepcyjne przyjmuje się codziennie doustnie o stałej porze.

Najważniejsze zasady stosowania tabletek antykoncepcyjnych

Najważniejsza jest systematyczność w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej. By zmniejszyć ryzyko pominięcia tabletki antykoncepcyjnej, należy pamiętać o regularnym przyjmowaniu tabletek o stałej porze dnia i dbać o to, aby opakowanie tabletek antykoncepcyjnych mieć zawsze przy sobie.

Bardzo ważne jest, aby nie robić przerwy w stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych na dłużej niż 7 dni - w takim przypadku ryzyko zajścia w ciążę znacznie wzrasta i konieczne jest stosowanie dodatkowego zabezpieczenia.

Najczęstszy błąd podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej jest najczęstszym błędem kobiet podczas stosowania antykoncepcji. Taki błąd może spowodować zmniejszenie skuteczności ochrony przed niechcianą ciążą, ale nie zawsze tak musi być.

Umownym czasem, po którym skuteczność antykoncepcyjna jest zmniejszona, to jest 12 godzin. Jeśli opóźnienie przyjęcia jednej tabletki antykoncepcyjnej jest krótsze niż 12 godzin, należy przyjąć zapomnianą tabletkę antykoncepcyjną jak najszybciej, a następną dawkę przyjąć o zwykłej porze.

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej w 1. tygodniu

W przypadku pominięcia tabletki w 1. tygodniu cyklu, zasady postępowania wyglądają następująco:

• po przypomnieniu sobie o pominiętej dawce, należy natychmiast zażyć pominiętą dawkę, nawet jeśli oznacza to jednoczesne przyjęcie dwóch tabletek;

• kolejną tabletkę należy przyjąć według planu, tj. o zwykłej porze;

• dodatkowo przez kolejne 7 dni należy stosować barierową metodę antykoncepcji - na przykład prezerwatywy;

• jeśli w ciągu ostatnich 7 dni doszło do stosunku, istnieje ryzyko zajścia w ciążę. Zależnie od ilości pominiętych tabletek antykoncepcyjnych, prawdopodobieństwo zajścia w ciążę jest większe.

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej w 2. tygodniu

W przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej w 2. tygodniu cyklu należy:

• jak najszybciej przyjąć tabletkę antykoncepcyjną, o której się zapomniało nawet, jeśli oznacza to przyjęcie dwóch tabletek w tym samym czasie;

• kolejne tabletki należy stosować o stałej porze;

• jeśli przez 7 dni przed pominięciem tabletki stosowano prawidłową dawkę, nie ma potrzeby używania innego środka antykoncepcyjnego jako dodatkowe zabezpieczenie;

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej w 3. tygodniu

W 3. tygodniu cyklu istnieje większe ryzyko zmniejszenia skuteczności antykoncepcji z powodu nadchodzącej 7-dniowej przerwy w przyjmowaniu tabletek. Istnieją dwie opcje, które pozwalają uniknąć konieczności stosowania dodatkowych metod antykoncepcyjnych, pod warunkiem, że przez tydzień przed pominięciem tabletek, stosowano prawidłowe dawkowanie. Jeśli nie zachodzi ten warunek, kobieta powinna zastosować pierwszą opcję i użyć prezerwatywy podczas stosunku.

• Po zdaniu sobie sprawy o pominięciu tabletki, należy natychmiast przyjąć tabletkę pominiętą, nawet jeśli oznacza to przyjęcie dwóch dawek jednocześnie. Następne tabletki należy przyjmować o zwykłej porze. Po zakończeniu aktualnego blistra należy rozpocząć przyjmowanie tabletek z nowego opakowania, rezygnując z robienia przerwy między opakowaniami. W przypadku preparatów antykoncepcyjnych zawierających pigułki placebo, trzeba je ominąć i rozpocząć nowe opakowanie. Podczas przyjmowania tabletek z drugiego blistra, zazwyczaj nie występuje krwawienie z odstawienia, ale w niektórych przypadkach może wystąpić plamienie lub krwawienie międzymiesiączkowe w dniach, gdy nie przyjmuje się tabletek.

• Można również zalecić przerwanie przyjmowania tabletek z bieżącego blistra. Kobieta powinna przerwać przyjmowanie produktu przez maksymalnie 7 dni, wliczając w to dni, w których pominęła tabletki, a następnie rozpocząć nowy blister. Jeśli w ciągu pierwszej normalnej przerwy między tabletkami, po pominięciu dawek, nie pojawi się krwawienie z odstawienia, należy wziąć pod uwagę możliwość zajścia w nieplanowaną ciążę.

Pominięcie więcej niż jednej tabletki antykoncepcyjnej

Jeśli pominięto dwie lub więcej tabletek (lub przyjęto jedną tabletkę o 48 godzin za późno) należy:

• konieczne jest przyjęcie ostatniej pominiętej tabletki antykoncepcyjnej, nawet jeśli to oznacza przyjęcie dwóch tabletek jednocześnie;

• nie przyjmować wcześniej pominiętych tabletek z poprzedniego dnia;

• kontynuować resztę opakowania, jak zwykle, i przez kolejne 7 dni stosować dodatkową metodę antykoncepcji;

• jeśli pominięto tabletki w 3. tygodniu cyklu, nie należy robić przerwy między tym a kolejnym opakowaniem.

Jeśli w ciągu ostatnich 7 dni wystąpił kontakt seksualny bez dodatkowego zabezpieczenia mechanicznego, należy brać pod uwagę ryzyko zajścia w ciążę.

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe

W przypadku stosowania tabletek antykoncepcyjnych podczas dolegliwości żołądkowo-jelitowych, skuteczność preparatu może być zmniejszona przez zaburzenie wchłaniania się leku. W takich sytuacjach istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia nieplanowanej ciąży i z tego powodu warto stosować dodatkowe zabezpieczenie. Ogólny schemat postępowania w przypadku wymiotów wygląda następująco:

• jeśli wymioty wystąpią w ciągu 3-4 godzin po przyjęciu tabletki, należy jak najszybciej przyjąć nową dodatkową tabletkę;

• jeśli to możliwe, powinno się przyjąć nową tabletkę w ciągu 12 godzin od zwykłej godziny przyjmowania tabletki;

• jeśli minie więcej niż 12 godzin od przyjęcia tabletki, należy zastosować zalecenia dotyczące pominięcia dawek opisane wyżej.

Kiedy prawidłowo przyjęta tabletka antykoncepcyjna może gorzej działać?

Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może być zmniejszona , gdy pacjentka stosuje inne leki, które wchodzą z nimi w interakcję. Leki przeciwpadaczkowe zwiększają wydalanie z organizmu hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych, przez co ochrona przed niechcianą ciążą może być znacznie zmniejszona. Należy też uważać przy połączeniu antykoncepcji z niektórymi suplementami diety np. zawierającymi dziurawiec zwyczajny.

Aby mieć pewność, czy dany lek czy suplement nie wchodzi w interakcję z tabletkami antykoncepcyjnymi, warto przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania lub skonsultować się z lekarzem ginekologiem.

Jak najlepiej ograniczyć ryzyko zajścia w ciążę podczas stosowania tabletek?

W celu uzyskania najwyższej skuteczności antykoncepcji hormonalnej, należy przede wszystkim przyjmować regularnie tabletki. Należy wybrać stałą, konkretną godzinę ich stosowania. Jednym ze sposobów, aby lepiej pamiętać o regularnym dawkowaniu, jest ustawienie sobie przypomnienia z alarmem w telefonie.

Warto mieć również zapas danego preparatu antykoncepcyjnego, zamiast kupować po jednym opakowaniu na bieżąco.

Dobrym pomysłem jest też noszenie przy sobie ulotki dołączonej do danych tabletek antykoncepcyjnych - warto mieć pod ręką informacje na temat dawkowania, działań niepożądanych, interakcji z innymi lekami i schematu postępowania w przypadku pominięcia dawki.

Jeśli u pacjentki często występują zaburzenia żołądkowo-jelitowe albo po prostu częściej zdarza się jej zapomnieć o codziennej tabletce antykoncepcyjnej, warto przemyśleć zmiany formy antykoncepcji hormonalnej na taką o rzadszym dawkowaniu - np. krążki dopochwowe lub plastry antykoncepcyjne . Należałoby też przedyskutować tę kwestię z lekarzem ginekologiem i dopasować formę antykoncepcji do danej pacjentki.

Bibliografia

Charakterystyka produktu leczniczego Azalia; ezdrowie.gov.pl; https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/17369/characteristic

Charakterystyka produktu leczniczego Lesinelle; ezdrowie.gov.pl; https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/22284/characteristic