Depresja u nastolatków - jak wygląda i jak się ją leczy?

Dlaczego depresja u nastolatków staje się coraz poważniejszym problemem zdrowia psychicznego?

Występowanie depresji u dzieci i młodzieży zwiększa się z każdym kolejnym rokiem. W Polsce taki trend obserwuje się już od dziesięcioleci. Rozpoznaje się ją nawet u 2% dzieci oraz 8% nastolatków. Szacunki wskazują, że może na nią cierpieć nawet 20% osób przed ukończeniem 18. roku życia.

Oto kilka kluczowych powodów, które doprowadziły do obecnej sytuacji:

• Wzrost świadomości i rozpoznawalności choroby: W ostatnich latach zwiększyła się świadomość na temat zdrowia psychicznego. Wcześniej przypadki te mogły być często bagatelizowane lub niezdiagnozowane.

• Izolacja społeczna: Zwłaszcza w kontekście pandemii COVID-19, osoby młode były narażone na brak kontaktu z rówieśnikami i musiały ograniczyć swoją aktywność społeczną.

• Media społecznościowe: Młodzież spędza coraz więcej czasu online, co może prowadzić do poczucia izolacji społecznej, niskiego poczucia własnej wartości i negatywnego wpływu na samoocenę. Porównywanie się z innymi w mediach społecznościowych może być szkodliwe dla psychiki nastolatków.

• Brak wsparcia i leczenia: Niestety, wiele przypadków depresji u nastolatków wciąż pozostaje nierozpoznanych i nieleczonych. Jedną z przyczyn tego problemu jest wciąż ograniczony dostęp do specjalistów od zdrowia psychicznego, takich jak psychiatrzy i psychoterapeuci w niektórych regionach Polski.

• Stygmatyzacja chorób psychicznych: W Polsce wciąż istnieją silne uprzedzenia związane z zaburzeniami psychicznymi, które mogą zniechęcać młodzież do poszukiwania wsparcia i otwartego wyrażania swoich trudności.

• Zmiana stylu życia: Niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej u coraz większej liczby dzieci prowadzi do ich otyłości, która sama w sobie jest czynnikiem ryzyka rozwoju depresji.

Jakie są główne objawy depresji u młodzieży i jak je rozpoznać?

Główne objawy depresji u młodzieży mogą różnić się nieco od objawów występujących u dorosłych.

Rozpoznanie depresji u nastolatków może być trudniejsze, ponieważ niektóre z symptomów mogą być przypisane typowym zmianom emocjonalnym zachodzącym w okresie dorastania. Oto główne objawy depresji u młodzieży:

• smutek i przygnębienie;

• izolacja społeczna;

• zmiany w apetycie i wadze - depresja może prowadzić do utraty apetytu i utraty wagi lub odwrotnie - do nadmiernego jedzenia i przybierania na wadze;

• zaburzenia snu;

• zaburzenia lękowe;

• zaburzenia nastroju;

• zachowania agresywne;

• brak energii;

• pogorszenie wyników w nauce - nastolatki z depresją mogą wykazywać znaczny spadek w wynikach szkolnych (np. słabe oceny, brak zaangażowania podczas zajęć), tracąc zainteresowanie nauką;

• niskie poczucie własnej wartości - młodzież z depresją może często źle siebie odbierać - jako bezwartościową i niezdolną do osiągnięcia czegokolwiek;

• myśli samobójcze i samookaleczenia.

Nierzadko depresja u dzieci i młodzieży objawia się poprzez dolegliwości somatyczne. Dziecko może sygnalizować częste bóle głowy lub bóle brzucha. Mogą pojawić się także takie objawy jak duszność, przyspieszone tętno, biegunki i wymioty.

Jeśli zauważysz u swojego nastoletniego dziecka kilka z tych objawów, które utrzymują się przez dłuższy czas i wydają się wpływać na jego codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z profesjonalistą ds. zdrowia psychicznego lub lekarzem, aby dokładnie ocenić sytuację i rozważyć dalsze kroki w celu leczenia oraz wsparcia.

Niebagatelizowanie depresji u młodzieży jest kluczowe dla zapewnienia właściwej pomocy w tym trudnym okresie.

Jakie są przyczyny depresji u dzieci i młodzieży?

Rozwój depresji u nastolatków jest wynikiem skomplikowanego oddziaływania wielu przyczyn. Oto główne czynniki ryzyka, które mogą wpływać na pojawienie się depresji u młodzieży:

• dziedziczność - badania naukowe wskazują, że depresja może być chorobą dziedziczną. Jeśli w rodzinie występują przypadki chorób psychicznych, to istnieje większe prawdopodobieństwo, że twoje dziecko na nią zachoruje;

• stres i traumy - doświadczenie traumy (np. przemoc, utrata bliskiej osoby, rozwód rodziców lub inne stresujące wydarzenia życiowe) zwiększa ryzyko wystąpienia depresji;

• choroby przewlekłe - występowanie chorób przewlekłych, takich jak astma czy cukrzyca, może wiązać się z większym ryzykiem zachorowania;

• uzależnienie od mediów społecznościowych - narażenie na negatywne treści online może również wpływać na rozwijanie się depresji u nastolatków.

• presja szkolna - wysoki poziom stresu związany z wynikami szkolnymi, egzaminami i oczekiwaniami edukacyjnymi może być czynnikiem ryzyka depresji u młodzieży;

• brak dostępu do pomocy psychologicznej lub opóźnione rozpoznanie i leczenie depresji zwiększa ryzyko pogłębiania się tej choroby.

• izolacja społeczna - brak wsparcia społecznego, izolacja społeczna i trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami mogą zwiększać ryzyko depresji.

• nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych - ma to destrukcyjny wpływ, szczególnie na młode osoby

Warto zauważyć, że każdy przypadek depresji może mieć unikalną kombinację tych czynników ryzyka. W związku z tym istnieje potrzeba indywidualnej oceny i wsparcia, aby pomóc nastolatkowi w radzeniu sobie z depresją oraz zapobiec jej dalszemu rozwojowi.

Jakie jest znaczenie mediów społecznościowych w kontekście depresji młodzieży?

Media społecznościowe, choć pozwalają na komunikację z innymi, paradoksalnie mogą prowadzić do izolacji społecznej. Ze względu na przywiązanie do ekranów młodzież może ograniczać realne kontakty twarzą w twarz, co negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne.

Porównywanie się z innymi w mediach społecznościowych powoduje, że młodzież często odczuwa presję, aby osiągnąć pozornie doskonałe standardy prezentowane przez innych użytkowników np. wygląd czy status materialny.

To może zwiększać poziom stresu i lęku oraz przyczyniać się do wystąpienia depresji.

Na portalach społecznościowych dzisiejsza młodzież często doświadcza cyberprzemocy i prześladowań online które obejmują hejtowanie, trolling, nękanie, wykorzystywanie prywatności innych osób i wiele innych. Ofiary często doświadczają ogromnego stresu, lęku i obniżonej samooceny.

Dlatego ważne jest promowanie świadomości na ten temat i zachęcanie do bezpiecznego oraz szanującego środowiska online. Niezbędne jest również zgłaszanie przypadków cyberprzemocy odpowiednim służbom i platformom internetowym w celu podjęcia działań przeciwdziałających tym zachowaniom.

Jakie są dostępne metody leczenia depresji u nastolatków?

Leczenie depresji u nastolatków jest procesem złożonym i indywidualnym, który może obejmować różne metody terapeutyczne oraz podejścia. Ostateczny plan leczenia depresji u młodzieży jest dostosowywany do konkretnej sytuacji i potrzeb każdego pacjenta.

Oto krótkie omówienie niektórych dostępnych metod leczenia:

• Terapia psychologiczna to powszechnie stosowana metoda, która może obejmować terapię poznawczo-behawioralną (CBT) lub terapię interpersonalną (IPT). Terapeuta pomaga młodzieży lepiej zrozumieć i radzić sobie z negatywnymi myślami i emocjami.

• Farmakoterapie wśród młodzieży stosujemy szczególnie wtedy, gdy depresja jest ciężka i trudno reaguje na terapie psychologiczne. Najczęściej stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Leki dostępne są na receptę (recepta online).

• Rodzinna terapia może być skutecznym narzędziem, zwłaszcza gdy problemy rodzinne lub komunikacyjne przyczyniają się do depresji nastolatka.

Bibliografia

Portal Rynek Zdrowia [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://www.rynekzdrowia.pl/Psychiatria/Dane-NFZ-o-depresji-wsrod-dzieci-i-mlodziezy-alarmuja-Liczba-pacjentow-rosnie-lawinowo,235300,16.html

Portal Centrum Dobrej Terapii [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/psychoterapia-poznawczo-behawioralna-cbt/

Portal Medycyna Praktyczna [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/odchudzanie/radypsychologa/70658,otylosc-adepresja

Portal Zwrotnik Raka [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://www.zwrotnikraka.pl/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy/

Portal EMC Szpitale [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://www.emc-sa.pl/dla-pacjentow/blog/depresja-u-dzieci-i-nastolatkow-jak-ja-dostrzec-i-jak-reagowac

Portal Forum Przeciw Depresji [online], [dostęp: 26.09.2023 r.], dostępny w internecie: https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/kazdy-moze-miec-depresje/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy