Depresja atypowa - jak ją rozpoznać i leczyć?

Opublikowano 29.11.2023

Depresja atypowa   jak ją rozpoznać i leczyć?

Depresja atypowa to forma zaburzenia depresyjnego, która różni się od klasycznej depresji pod wieloma względami. Charakteryzuje się unikalnym zestawem objawów, które w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie jednostki oraz jej jakość życia.

Pacjenci mają zwykle obniżony nastrój, ale w przeciwieństwie do typowej depresji mogą czasami doświadczać poprawy humoru w odpowiedzi na pozytywne wydarzenia. Ponadto osoby z depresją atypową mogą być szczególnie wrażliwe na odrzucenie społeczne i negatywne interakcje, co skutkuje częstszym występowaniem myśli samobójczych.

Spis treści

Czym jest depresja atypowa?

Depresja atypowa, znana również jako depresja z cechami atypowymi, to specyficzna forma depresji, która dotyka około 15-36% osób z diagnozowanymi zaburzeniami depresyjnymi.

Jednym z charakterystycznych symptomów jest przejściowa poprawa nastroju w reakcji na pozytywne zdarzenia - reaktywność nastroju. Inne istotne objawy to zwiększone odczuwanie głodu, nadmierna senność oraz większa wrażliwość na odrzucenie.

Termin "atypowy" nie sugeruje, że stan jest dziwny lub nietypowy, ale po prostu odmienny od klasycznych objawów depresji.

Osoby z podejrzeniem depresji atypowej powinny skonsultować się z lekarzem lub specjalistą ds. zdrowia psychicznego w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia.

e-Recepta online 58.99 ZŁ

Leki na potencje, leki stałe, antykoncepcja stała, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Antykoncepcja awaryjna 59.99 ZŁ

Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.

Czas realizacji do 1 godziny roboczej*

Kogo najczęściej dotyka depresja atypowa?

Depresja atypowa występuje 2-4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Najczęściej pojawia się u nastolatków lub młodych dorosłych.

Jakie są przyczyny depresji atypowej?

Przyczyny depresji atypowej nie są dokładnie poznane. Jednak istnieją dowody sugerujące, że jej rozwój może być związany z następującymi czynnikami:

  • zaburzenia w działaniu neuroprzekaźników i neuroreceptorów w mózgu;

  • czynniki genetyczne - obecność dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku choroby afektywnej dwubiegunowej lub depresji atypowej może zwiększać ryzyko zachorowania;

  • historia nadużywania substancji psychoaktywnych

  • doświadczenie poważnego urazu lub intensywnego stresu;

  • dodatni wywiad w kierunku choroby afektywnej dwubiegunowej i/lub lęku napadowego.

Jakie są objawy depresji atypowej?

Do objawów depresji atypowej zaliczamy:

  • reaktywność nastroju – chwilowa poprawa humoru w odpowiedzi na pozytywne bodźce,

  • zwiększony apetyt i/lub znaczny wzrost masy ciała,

  • nadmierną senność (hipersomnia),

  • uczucie ciężkości ciała,

  • zwiększoną wrażliwość na odrzucenie.

Inne symptomy depresji atypowej obejmują: obniżony nastrój, poczucie smutku lub beznadziejności, utratę zainteresowania tym, co kiedyś dostarczało przyjemności, podatność na irytację lub frustrację oraz trudności z koncentracją i zapamiętywaniem.

W jaki sposób rozpoznajemy depresję atypową?

Reaktywność nastroju jest kluczowym i niezbędnym kryterium rozpoznania depresji atypowej. Możemy ją określić jako zdolność do odczuwania radości w odpowiedzi na przyjemne sytuacje, cieszenie się nimi i odczuwanie rozweselenia.

Mówimy o jej obecności, gdy przejściowa poprawa nastroju osiąga 50% poziomu, który uważamy za typowy. Wystarczy, że pojawi się tylko raz.

Aby rozpoznać depresję atypową, musimy stwierdzić dodatkowo co najmniej dwie spośród czterech cech.

  1. Hiperfagia (nadmierne łaknienie) - zwiększony apetyt lub przyrost masy ciała o 2 kg.

  2. Hipersomnia (nadmierna senność) - obecność min. 10-godzinnego snu przez 3 dni w tygodniu.

  3. Ociężałość fizyczna („paraliż ołowiany”) - przez co najmniej 1 godzinę w ciągu 3 dni w tygodniu.

  4. Wrażliwość na odrzucenie (nie tylko w trakcie epizodu) - przez co najmniej 2 lata w okresie dorosłości. Powoduje znaczące zakłócenia w codziennym funkcjonowaniu, takie jak trudności w utrzymywaniu stabilnych związków, unikanie zaangażowania się w relacje z powodu strachu przed odrzuceniem oraz unikanie podejmowania różnych działań z obawy przed krytyką.

Aby diagnozować depresję atypową, objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej 2 tygodnie.

W praktyce ważne jest również wykluczenie przyczyn somatycznych prezentowanych przez pacjenta objawów.

Należy zwrócić szczególną uwagę na diagnostykę niedoczynności tarczycy, ponieważ niski poziom hormonów tarczycy może prowadzić do objawów tj. depresja, senność czy przyrost masy ciała.

Czym różni się depresja atypowa od typowej depresji?

Główna różnica między typowymi zaburzeniami depresyjnymi a depresją atypową polega na tym, że w przypadku depresji z cechami atypowymi stan emocjonalny może okresowo ulec poprawie w reakcji na pozytywne wydarzenia, podczas gdy w typowej depresji nastrój jest zazwyczaj stale obniżony.

W typowej depresji często występuje utrata apetytu i zaburzenia snu (bezsenność, wczesne budzenie, trudności z zasypianiem i/lub snem). Natomiast objawami depresji atypowej jest wzmożony apetyt i nadmierna senność pomimo obiektywnie wystarczającej ilości snu.

Depresja atypowa to także odrębna jednostka chorobowa z perspektywy biologicznej. W przeciwieństwie do klasycznej depresji, pacjenci nie wykazują nadmiernego wydzielania kortykoliberyny (CRH) ani hiperkortyzolemii.

Poziomy kortyzolu we krwi i CRH w płynie mózgowo-rdzeniowym u tych pacjentów są podobne do osób zdrowych lub niższe. W przypadku depresji typowej zaobserwować można zwiększone poziomy tych substancji.

Zaburzenia depresyjne z cechami atypowymi pojawiają się we wcześniejszym wieku w porównaniu do typowych zaburzeń depresyjnych.

Charakteryzują się znacznym spowolnieniem psychicznym i ruchowym, częściej współwystępują z zespołem lęku napadowego, uzależnieniem od substancji psychoaktywnych oraz zaburzeniami somatyzacyjnymi. W przebiegu depresji atypowej także częściej pojawiają się myśli samobójcze.

Jak leczyć depresję atypową?

Depresja atypowa zazwyczaj dobrze odpowiada na leczenie. Sposób leczenia zależy od stopnia nasilenia objawów pacjenta. Terapia zwykle obejmuje psychoterapię w połączeniu z farmakoterapią.

Psychoterapia

Najczęściej stosowaną formą jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). To rodzaj psychoterapii, która opiera się na przekonaniu, że myśli, emocje i zachowania jednostki wpływają na siebie nawzajem, tworząc określone wzorce zachowań, które nie zawsze są korzystne. Istnieją dowody na to, że terapia poznawczo-behawioralna może mieć pozytywny wpływ na leczenie depresji atypowej.

Leczenie farmakologiczne

Istnieją różne rodzaje leków, które mogą być używane w terapii depresji atypowej, a wybór preparatu zależy od konkretnych objawów i indywidualnych potrzeb pacjenta. Leki dostępne są na receptę.

Najczęściej przepisywanymi lekami do leczenia depresji atypowej są: selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), moklobemid, który jest odwracalnym i selektywnym inhibitorem monoaminooksydazy A (MAO-A), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD).

W przypadku depresji atypowej współistniejącej z chorobą afektywną dwubiegunową zaleca się dołączenie soli litu do schematu leczenia.

Podejrzewam depresję - co zrobić?

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:

  • Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,

  • Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,

  • Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h) tel. 116 111.

Bibliografia

Portal Via Medica, "Depresja z objawami atypowymi", [online], [dostęp 2005], dostępny w internecie:

https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/download/29215/23978

Portal Medycyna Praktyczna, "Depresja atypowa", [online], [dostęp 25.04.2015], dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/poz/psychiatria/ekspert/wyklady/102102,depresja-atypowa

Cleveland Clinic, "Atypical depression", [online], [dostęp 25.02.2023], dostępny w internecie:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21131-atypical-depression

Inni czytali również

Rozstanie a depresja - jak sobie radzić po zakończeniu związku?
Rozstanie a depresja - jak sobie radzić po zakończeniu związku?

Zakończenie relacji jest zazwyczaj związane z trudnymi emocjami. Rozstaniu towarzyszą negatywne uczucia, co jest normalną reakcją organizmu. Jednakże każdy z nas radzi sobie z nimi inaczej. Czy rozpad związku zawsze prowadzi do depresji i czy można się przed nią uchronić?W poniższym artykule omówimy, jak depresja może się objawiać oraz w jaki sposób podjąć próbę poradzenia sobie z rozstaniem.

Artykuł
30.11.2023
Seronil - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania
Seronil - Recepta online - e-Recepta z konsultacją | cena, dawkowanie, przeciwwskazania

Seronil to lek przeciwdepresyjny, używany też w leczeniu bulimii i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych. Substancją czynną jest tu fluoksetyna - selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

Charakterystyka produktów leczniczych
28.10.2023
Depresja u mężczyzn - jak wygląda męska depresja?
Depresja u mężczyzn - jak wygląda męska depresja?

Stopniowo zwiększa się świadomość w zakresie zdrowia psychicznego, ale pewne aspekty nadal niekoniecznie są znane. Warto wiedzieć, że niektóre choroby psychiczne mogą nieco różnić się w swoim przebiegu zależnie od płci. Czy u mężczyzn jest wyższe ryzyko zachorowania na depresję? Czy depresja u mężczyzn przebiega inaczej? Męska depresja może wyglądać mniej typowo i być bardziej tragiczna w skutkach.

Artykuł
24.11.2023
Konsultacja z E-receptą za 49.99 ZŁ Tylko w najnowszej aplikacji!