Depresja w pracy - co robić, kiedy depresja uniemożliwia pracę?

Co to jest zdrowie psychiczne?

Zdrowie psychiczne obejmuje zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty dobrostanu osoby, a także odnosi się do jej zdolności do osobistego rozwoju i samorealizacji. Jest to stan, w którym jednostka jest w stanie efektywnie radzić sobie z codziennymi wyzwaniami i stresami, jak i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym, tworząc satysfakcjonujące relacje z innymi.

Zdrowie psychiczne to także możliwość rozwijania swoich umiejętności, osiągania osobistych celów i realizowania własnego potencjału.

Wszyscy czasami doświadczamy obniżenia nastroju, ale ważne jest, aby nie lekceważyć tego stanu, szczególnie jeśli:

• objawy trwają przez dłuższy czas i ich intensywność się zwiększa;

• napotykasz trudności związane ze snem i apetytem;

• odczuwasz niepokój i łatwo wpadasz w rozdrażnienie;

• zmagasz się z problemami w podejmowaniu decyzji i realizacji codziennych zadań.

Jeśli doświadczasz wymienionych objawów i podejrzewasz u siebie zaburzenia zdrowia psychicznego, ważne jest, abyś skorzystał z pomocy specjalisty, takiego jak psycholog lub psychiatra. Profesjonalna opieka może zapewnić odpowiednią diagnozę i leczenie.

Co to jest depresja?

Depresja jest najczęstszym zaburzeniem psychicznym należącym do kategorii zaburzeń nastroju. Objawia się trwałym uczuciem smutku lub utratą zdolności do czerpania radości z życia. Wpływa także na sen i apetyt, prowadzi do zwiększonego zmęczenia oraz problemów z koncentracją.

Depresja jest charakteryzowana jako stan obniżonego nastroju, utrzymujący się przez minimum dwa tygodnie, występujący przez większość dnia niemal każdego dnia.

To zaburzenie ma poważne konsekwencje dla cierpiących na nie osób, ograniczając ich zdolność do efektywnego funkcjonowania i cieszenia się pełnią życia. Wymaga ono odpowiedniego leczenia, które najczęściej obejmuje farmakoterapię (leki dostępne na receptę) oraz różne formy terapii psychologicznej.

Brak leczenia depresji może skutkować poważnymi zagrożeniami dla życia, w tym myślami lub działaniami samobójczymi.

Jakie są objawy depresji?

Do głównych objawów depresji zaliczamy:

• anhedonia, czyli utrata zdolności do odczuwania przyjemności z aktywności, które wcześniej były źródłem radości, ta stopniowa utrata radości życia może prowadzić do całkowitego jej zaniku;

• obniżenie nastroju; utrzymujące się przez minimum dwa tygodnie, prze większość dnia niemal codziennie;

• ograniczenie aktywności życiowej - zmniejszenie zainteresowań, trudności w wykonywaniu codziennych czynności, znaczna utrata energii życiowej i apatia;

• myślenie depresyjne, czyli pesymistyczne postrzeganie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, zaniżona samoocena, poczucie bezwartościowości, a czasami urojenia depresyjne;

• lęk, często nieokreślony, przewlekły lęk towarzyszący depresji;

• zaburzenia koncentracji i pamięci - problemy z koncentracją uwagi i pogorszenie funkcji poznawczych;

• zaburzenia snu - trudności w zasypianiu, płytki sen, wczesne budzenie się lub nadmierna senność;

• zaburzenia apetytu - zmniejszenie lub utrata apetytu, a czasami atypowe objadanie się;

• spadek libido - zmniejszenie zainteresowania sferą seksualną, co może pogłębiać objawy depresji;

• utrata sensu życia - poczucie beznadziejności, myśli rezygnacyjne i samobójcze, które są szczególnie niepokojącym objawem wymagającym natychmiastowej pomocy psychiatrycznej;

• dobowe wahania samopoczucia - charakterystyczne różnice w samopoczuciu zależne od pory dnia.

Jakie są przyczyny depresji?

W obecnych badaniach nad przyczynami chorób psychicznych, w tym depresji, często stosuje się model biopsychospołeczny, który obejmuje czynniki biologiczne, psychologiczne oraz społeczne i kulturowe.

Czynniki biologiczne obejmują aspekty, takie jak predyspozycje genetyczne, zmiany w działaniu neuroprzekaźników mózgu, ogólny stan zdrowia, przewlekłe choroby, a także kwestie uzależnień.

Doświadczenia życiowe wywołujące długotrwały stres, strategie radzenia sobie z nimi, jakość i charakter relacji małżeńskich, rodzinnych oraz interakcji z innymi są zawarte w czynnikach psychologicznych.

Do czynników społecznych i kulturowych zalicza się elementy, takie jak wsparcie społeczne, poczucie samotności, sytuacja zawodowa, edukacyjna, materialna oraz warunki mieszkaniowe.

Czy depresja może zaburzać naszą pracę?

Depresja może mieć znaczący wpływ na wydajność i efektywność w pracy, zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i pracodawcy.

Jej objawy mogą utrudniać koncentrację, skupienie się na zadaniach oraz zapamiętywanie ważnych informacji, co wpływa na produktywność. Osoby cierpiące na depresję często doświadczają braku motywacji i zainteresowania pracą, co może prowadzić do obniżenia jakości i wydłużyć czas wykonywania pracy.

Depresja może utrudniać podejmowanie decyzji, co jest szczególnie problematyczne na stanowiskach wymagających szybkiego i skutecznego rozwiązywania problemów. Zmęczenie, brak koncentracji i problemy z pamięcią mogą prowadzić do większej liczby błędów w pracy.

Może także wpłynąć na umiejętności interpersonalne, co może prowadzić do trudności w komunikacji i budowaniu relacji zawodowych, a także może wprowadzać negatywną atmosferę w środowisku pracy.

W niektórych zawodach, szczególnie tych wymagających wysokiej uwagi i szybkich reakcji, depresja może zwiększać ryzyko wypadków w miejscu pracy. Ogólnie rzecz ujmując, depresja może obniżyć ogólną wydajność i skuteczność pracownika, co wpływa na jego osiągnięcia zawodowe i rozwój kariery.

Ważne jest, aby pracodawcy byli świadomi potencjalnego wpływu depresji na pracowników i oferowali odpowiednie wsparcie, takie jak programy zdrowia psychicznego, elastyczne godziny pracy czy możliwość pracy zdalnej.

Jednocześnie pracownicy cierpiący na depresję powinni szukać profesjonalnej pomocy i stosować strategie radzenia sobie z chorobą, aby minimalizować jej wpływ na życie zawodowe, a także na kondycję psychiczną.

Jak leczyć depresję?

Leczenie depresji ma na celu nie tylko ustąpienie objawów i powrót do funkcjonowania na poziomie sprzed choroby (remisja), ale również zapobieganie nawrotom. Początkowo wizyty u lekarza mogą odbywać się co 1–2 tygodnie, a po osiągnięciu remisji – raz na 1–3 miesiące, zależnie od zaleceń lekarza i aktualnego stanu zdrowia psychicznego pacjenta.

Zaleca się, by terapia depresji była wszechstronna, łącząc w sobie elementy farmakoterapii (stosowanie odpowiednich leków antydepresyjnych) z psychoterapią (lub innymi formami terapii i zajęć terapeutycznych) oraz edukacją pacjenta na temat zaburzenia.

Efektywne leczenie farmakologiczne przynosi zauważalną poprawę u około 70% pacjentów już po pierwszym cyklu leczenia. W przypadku, gdy u pozostałych pacjentów nie obserwuje się pożądanej poprawy, lekarz może zmodyfikować terapię, zmieniając leki przeciwdepresyjne lub dodając leki wspomagające z innych grup.

Ważne jest, by nie przerywać przyjmowania leków bez konsultacji z lekarzem, nawet jeśli samopoczucie się poprawi, ponieważ może to prowadzić do nawrotu depresji.

W przypadku wystąpienia silniejszych lub bardziej uciążliwych efektów ubocznych, należy skonsultować się z lekarzem. Dostępne obecnie leki przeciwdepresyjne są nowoczesne i bezpieczne, mogą być stosowane długoterminowo.

W przypadku epizodu depresyjnego szczególnie rekomendowana jest terapia poznawczo-behawioralna, która skupia się na rozwiązywaniu problemów i oferuje wsparcie.

W niektórych, ściśle określonych przypadkach, leczenie depresji może rozpoczynać się od psychoedukacji (informowanie i rozmowy z pacjentem o depresji) i/lub psychoterapii (oraz zajęć terapeutycznych), odwlekając włączenie leków. Przykłady takich sytuacji to łagodna postać depresji oraz depresja występująca podczas ciąży.

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,

• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h/dobę) tel. 116 111.

  Zobacz także: Depresja w ciąży - jak wygląda i jak sobie z nią radzić?

Co to jest wypalenie zawodowe?

Nie ma dokładnej definicji wypalenia zawodowego, lecz zgodnie z definicją zawartą w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11), wypalenie zawodowe jest uznawane za zespół wynikający z chronicznego stresu w miejscu pracy, który nie został odpowiednio zarządzany.

Wypalenie zawodowe często dotyka osób pracujących w zawodach z dużym obciążeniem emocjonalnym i wymagających intensywnej interakcji z innymi, takich jak pracownicy ochrony zdrowia, nauczyciele, pracownicy socjalni, ale może wystąpić w każdej branży. Wpływ na jego wystąpienie ma także negatywne środowisko pracy i nadmiar obowiązków zawodowych.

Jak uniknąć wypalenia zawodowego?

Zapobieganie wypaleniu zawodowemu wymaga świadomego zarządzania stresem, dbania o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, a także wsparcia ze strony współpracowników i pracodawców.

Wypalenie zawodowe może prowadzić do depresji. Obie te kondycje mają wiele wspólnych cech, takich jak uczucie wyczerpania, zmniejszone zaangażowanie w codzienne aktywności, poczucie braku osiągnięć czy problemy ze snem i koncentracją. Jednakże są to dwa różne stany, choć mogą na siebie wpływać.

Chociaż może ono być czynnikiem ryzyka dla rozwoju depresji, ważne jest rozróżnienie tych dwóch stanów, ponieważ wymagają one różnych metod leczenia. Profesjonalna diagnoza i leczenie są kluczowe zarówno w przypadku wypalenia zawodowego, jak i depresji.

Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?

Aby przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu i uczynić je rzadkością, ważne jest świadome dbanie o swoje zdrowie i reagowanie na sygnały, które może wysyłać organizm.

Zwracaj uwagę na objawy, takie jak zaburzenia snu, brak apetytu, problemy seksualne, migrena, częste infekcje, bóle mięśni czy ogólne osłabienie. Zauważaj swoje reakcje na różne sytuacje, szczególnie te negatywne, takie jak rozczarowanie, poczucie winy, złość, czy niechęć.

Zwróć uwagę na takie sygnały jak brak inicjatywy, obojętność, przekładanie terminów, brak skupienia na zadaniach, czy częste absencje w pracy. Reaguj na częste bóle somatyczne, takie jak bóle głowy czy problemy z przewodem pokarmowym, odwiedzając lekarza rodzinnego.

Jeśli pojawiają się problemy w życiu prywatnym, rozważ konsultację psychologiczną, terapię małżeńską lub systemową. W przypadku pojawienia się braku zaufania czy myśli paranoidalnych, skontaktuj się z lekarzem.

Wykorzystuj dni wolne i urlopy w ciągu roku kalendarzowego do regeneracji. W sytuacji pogarszającego się stanu zdrowia, rozważ zwolnienie lekarskie. Przeanalizuj plusy i minusy swojej pracy, skupiając się na swoich mocnych stronach i wykorzystując je najlepiej, jak potrafisz.

Porozmawiaj z przełożonym o swoich odczuciach związanych z pracą i poproś o pomoc, jeśli jest potrzebna. Rozważ konsultację z doradcą zawodowym w celu rozwoju kariery.

Znajdź zajęcia, które pozwolą Ci oderwać się od pracy i dostarczą nowej perspektywy. Należy być otwartym na poszukiwanie nowej pracy lub innych aktywności zawodowych, zgodnych z zainteresowaniami danej osoby.

Nawet jeśli niektóre kroki wydają się trudne, ważne jest, aby spróbować. Pozostanie w niekorzystnej sytuacji bez szukania zmian może prowadzić do negatywnych konsekwencji.

Bibliografia

Medycyna Praktyczna, [online], [grudzień 2023], dostępny w Internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja

Medycyna Praktyczna, [online], [grudzień 2023], dostępny w Internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/302359,wypalenie-zawodowe

Ministerstwa Zdrowia, [online], [grudzień 2023], dostępny w Internecie:

https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/zadbaj-o-swoje-zdrowie-psychiczne

Centrum Medyczne Damiana, [online], [grudzień 2023], dostępny w Internecie:

https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/depresja/#