Depresja a nerwica - czym różnią się te dwa zaburzenia psychiczne?

Czym jest depresja?

Depresja to często występująca choroba psychiczna, która dotyka około 5% dorosłych na całym świecie. Objawia się długotrwałym uczuciem smutku oraz utratą zainteresowania, co skutkuje niemożnością odczuwania przyjemności z wcześniej lubianych aktywności. Może również wpływać na wzorce snu i apetyt.

W depresji często występuje uczucie zmęczenia i trudności w utrzymaniu koncentracji. To zaburzenie stanowi jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności na skalę światową i znacząco przyczynia się do obciążenia zdrowotnego społeczeństwa.

Skutki depresji mogą mieć charakter długotrwały lub nawracający, co istotnie wpływa na zdolność pacjenta do normalnego funkcjonowania i prowadzenia satysfakcjonującego życia.

Depresja ma swoje źródła w złożonych interakcjach między czynnikami społecznymi, psychologicznymi i biologicznymi. Wydarzenia życiowe, takie jak traumatyczne wspomnienia z dzieciństwa czy utrata pracy i bezrobocie, mogą wpływać na jej rozwój i być czynnikiem przyspieszającym jej wystąpienie.

Zobacz także: Przyczyny depresji - skąd się biorą zaburzenia depresyjne?

Jak objawia się depresja?

Pacjenci zmagający się z depresją, niekoniecznie doświadczają wszystkich możliwych objawów. Dodatkowo symptomy mogą fluktuować - to znaczy, że podlegają zmianom. Zmiany te dotyczą również nasilenia objawów.

W obrazie klinicznym depresji wyróżniono objawy podstawowe i dodatkowe.

Podstawowe objawy depresji

Osoby chore na depresję często zgłaszają obniżenie nastroju, które objawia się smutkiem, poczuciem przygnębienia. Towarzyszy temu również zamartwianie się i drażliwość.

Chorzy tracą również wcześniejsze zainteresowania. Poprzednie aktywności przestają być satysfakcjonujące. Anhedonia, czyli niemożność odczuwania przyjemności i radości, jest ściśle z tym związana.

Zaburzenia depresyjne wpływają też na sferę fizyczną pacjentów. Chorzy odczuwają brak energii i szybciej się męczą, a co za tym idzie - ich aktywność się zmniejsza. Nawet utrzymywanie higieny osobistej zaczyna stanowić wyzwanie.

Dodatkowe objawy depresji

Osoby dotknięte depresją często zgłaszają zaburzenia koncentracji i mają pewne trudności ze skupieniem uwagi. Ich myśli krążą wokół negatywnych aspektów swojej sytuacji, z pominięciem pozytywnych stron.

Mała wiara w siebie i zaniżona samoocena powodują, że życie chorych wydaje się im nieudane i bezwartościowe.

Pesymistyczne widzenie przyszłości jest również częstym objawem depresji, co sprawia, że osoba z depresją traci nadzieję na poprawę swojej sytuacji i widzi przyszłość jako ciemną i beznadziejną.

Osoby z depresją często obarczają się winą za różne wydarzenia lub czują, że są obciążeniem dla innych. To poczucie winy może jeszcze bardziej nasilać ich uczucie beznadziejności. W konsekwencji decydują się na zerwanie relacji społecznych, zaczynają unikać kontaktu nawet z osobami bliskimi.

Niezwykle niebezpiecznym objawem depresji są myśli i czyny samobójcze. Ważne jest, aby traktować je bardzo poważnie.

Zaburzenia snu również są często związane z depresją. Chory zazwyczaj nie ma problemu z zasypianiem, ale często budzi się w nocy i wstaje znacznie wcześniej niż zazwyczaj. To wpływa negatywnie na jakość snu oraz ogólny stan zdrowia. Zdarza się również, że senność jest zdecydowanie nasilona.

Wiele osób z depresją traci apetyt i nie ma ochoty na jedzenie. To może prowadzić do utraty wagi i osłabienia organizmu.

Czym jest nerwica?

W codziennym języku często używany jest termin "nerwica" w odniesieniu do zaburzeń lękowych, które dawniej były określane jako zaburzenia nerwicowe.

Zaburzenia lękowe i zaburzenia związane z lękiem charakteryzują się nadmiernym lękiem i uczuciem niepokoju oraz towarzyszącym im zaburzeniami zachowania. Objawy są na tyle poważne, że powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym i zawodowym.

Kogo dotyka nerwica?

Zachorowalność na zaburzenia lękowe w społeczeństwie wynosi od 5 do 7%. Szacuje się, że niemal 30% ludzi doświadczy objawów tych zaburzeń przynajmniej raz w trakcie swojego życia. Chociaż zaburzenia lękowe występują zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, to jednak częściej obserwuje się je u płci żeńskiej.

Osoby mające skłonności do zaburzeń lękowych cechuje podwyższony poziom lęku, niepokoju i napięcia, niski próg frustracji, zawyżone aspiracje dotyczące siebie lub bliskich, skupienie na sobie, niska samoocena, poczucie inności od otoczenia, poczucie żalu i krzywdy, nastawienie oczekujące na zagrożenie.

Jak objawia się nerwica?

Do tak zwanych objawów osiowych, występujących u pacjentów z zaburzeniami lękowymi, niezależnie od głównych symptomów, można zaliczyć:

• uczucie lęku - lęk może manifestować się jako trwały, niesprecyzowany niepokój lub napady paniki, które pojawiają się bez widocznego zagrożenia, utrzymują się dłużej niż wynika to z rzeczywistego niebezpieczeństwa lub są nadmiernie silne w kontekście danej sytuacji;

• objawy wegetatywne - czyli różnorakie dolegliwości somatyczne (ze strony ciała)

• egocentryzm - nadmiernie skupiona uwaga na własnych dolegliwościach i trudnościach oraz przekonanie o wyjątkowym cierpieniu;

• błędne koło - wzajemne nasilanie się objawów, np. sytuacja, w której lęk powoduje wystąpienie objawów fizycznych, które z kolei wzmagają uczucie lęku.

Pozostałe symptomy zaburzeń lękowych można podzielić na te dotyczące ciała, zachowania oraz emocji i zdolności poznawczych.

Objawy fizyczne nerwicy depresyjnej

Zaburzenia somatyczne nerwicy to różnego rodzaju dolegliwości fizyczne, takie jak omdlenia, tachykardia, kołatanie serca, duszność, bóle głowy, nudności, bóle brzucha, biegunka, wzdęcia, nadmierna potliwość, drżenia mięśniowe, drgawki, parestezje, niedowidzenie, niedosłuch, zaburzenia miesiączkowania, dysfunkcje seksualne i sztywność karku.

Te symptomy często występują w wyniku napadów paniki lub w okresach wzmożonego napięcia emocjonalnego.

Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania w nerwicy to różne nawyki i reakcje, które wynikają z intensywnego lęku. Mogą to być unikanie sytuacji wywołujących lęk, natrętne czynności, wycofanie społeczne, trudności w relacjach interpersonalnych oraz zachowania impulsywne, takie jak drażliwość czy niecierpliwość.

Zaburzenia emocjonalne i poznawcze

W nerwicy występują różne zaburzenia poznawcze i emocjonalne, takie jak lęk, obniżenie nastroju, trudności w koncentracji, irytacja, a także zapominanie i poczucie pustki w głowie. Chorzy skarżą się też na zapominanie, wrażenie chaosu myślowego, obsesyjne myśli, apatię, brak motywacji, trudności decyzyjne, chwiejność emocjonalną.

Charakterystyczne są takie objawy jak depersonalizacja, czyli poczucie obcości samego siebie oraz derealizacja - poczucie wyobcowania otaczającego świata.

Jaka jest różnica między depresją a nerwicą?

Depresja i nerwica to dwa różne rodzaje zaburzeń psychicznych, które czasem mogą sprawiać trudności w ich rozróżnieniu ze względu na pewne podobieństwa w objawach, takie jak zaburzenia koncentracji czy problemy ze snem. Niemniej jednak, pomimo tych podobieństw, ważne jest zrozumienie, że są to osobne choroby z różnymi mechanizmami i wymagają odmiennego leczenia, a rozpoznanie musi być postawione przez specjalistę w dziedzinie psychiatrii.

Depresja jest często klasyfikowana jako zaburzenia afektywne, co oznacza, że głównym komponentem tego schorzenia jest obniżony nastrój.

Osoby dotknięte depresją często doświadczają uczucia głębokiego smutku, apatii i przygnębienia. Ich nastroje są sprowadzone do minimum, a trudno jest im czerpać przyjemność z rzeczy, które wcześniej sprawiały im radość. Przewlekła depresja wpływa również na poziom energii i motywacji, często prowadząc do chronicznego zmęczenia i braku chęci do działania.

Z kolei nerwica należy do kategorii zaburzeń lękowych. Głównym i charakterystycznym objawem nerwicy jest silny lęk i uczucie niepokoju. Może przybierać różne formy, takie jak napady paniki, lęki społeczne, fobie, obsesyjno-kompulsywne zachowania lub natręctwa. Osoby z nerwicą często żyją w ciągłym stanie napięcia i strachu, który może być wyzwalany przez różne sytuacje lub myśli.

Kluczową różnicą między tymi dwoma zaburzeniami jest charakter emocji, które dominują. W depresji jest to głównie uczucie smutku i przygnębienia wpływające na całe życie i postrzeganie samego siebie. W nerwicy to lęk jest głównym graczem, wpływając na zachowanie oraz funkcjonowanie pacjenta.

Dodatkowo ważnym aspektem nerwicy są objawy somatyczne, czyli fizyczne symptomy związane z lękiem, takie jak drżenie, pocenie się, bóle brzucha czy problemy z oddychaniem. W depresji te objawy nie są tak silnie wyrażone.

Podejrzewam depresję - co zrobić?

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,

• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h/dobę) tel. 116 111.

Bibliografia

Portal Podyplomie.pl, Co to jest nerwica?, Niedźwiedzka I., https://podyplomie.pl/psychiatria/28921,co-to-jest-nerwica

P. Gałecki, A. Szulc Psychiatria. Rozpoznania według ICD-11 Edra Urban & Partner, Wrocław 2023

L. Cichoń, M. Janas-Kozik, Zaburzenia afektywne. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I i II, w: Psychiatria dzieci i młodzieży, red. M. Janas-Kozik, T. Wolańczyk, t. 1, Warszawa 2021.

Portal Medycyna Praktyczna, Zaburzenia lękowe (nerwica lękowa) związane ze stresem i pod postacią somatyczną, J. Borowiecka-Karpiuk, https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/77401,zaburzenia-nerwicowe-lekowe-zwiazane-ze-stresem-i-pod-postacia-somatyczna