Trądzik na policzkach - dlaczego się pojawia i jak go leczyć?

Czym jest trądzik?

Potocznie trądzik jest utożsamiany z trądzikiem pospolitym (zwyczajnym), należącym do grupy chorób łojotokowych. To bardzo częsta, przewlekła choroba zapalna skóry, dotykająca przede wszystkim osób w okresie dorastania (wg różnych szacunków nawet 60-100% osób w drugiej i trzeciej dekadzie życia). W tej grupie wiekowej występuje głównie u mężczyzn. W populacji powyżej 25 r.ż. trądzik dotyka częściej kobiet.

Zobacz także: Trądzik pospolity - przyczyny, objawy, leczenie

Na pojawienie się zmian trądzikowych najbardziej narażone są osoby młode – szczyt zapadalności przypada między 15. a 19. rokiem życia. Mimo to choroba coraz częściej dotyczy również dorosłych, którzy okres dojrzewania mają już za sobą.

Charakterystyka trądziku pospolitego - jak wygląda?

U podłoża choroby leżą cztery równoległe procesy chorobotwórcze:

1. Nadprodukcja łoju (łojotok).

2. Nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych.

3. Kolonizacja gruczołów łojowych przez bakterie Cutibacterium acnes.

4. Stan zapalny.

Wykwitem pierwotnym w trądziku zwyczajnym jest mikrozaskórnik, który przekształca się w zaskórniki otwarte oraz zamknięte. Te drugie mogą stanowić podłoże dla rozwoju stanu zapalnego. Występują także grudki, krostki oraz guzki. Obraz zmian trądzikowych jest na tyle charakterystyczny, że diagnozę można postawić bez potrzeby wykonywania jakichkolwiek badań.

Zmiany trądzikowe lokalizują się zwykle w obrębie tzw. rynny łojotokowej (skóra pleców wzdłuż kręgosłupa oraz klatka piersiowa) oraz strefy T (skóra twarzy - głównie czoło, nos, broda). Mogą być także obecne w innych miejscach na ciele np. pośladkach.

W zależności od obrazu klinicznego trądziku pospolitego wyróżnia się kilka jego rodzajów:

• grudkowo-krostkowy – najczęstszy,

• zaskórnikowy, w którym dominują zmiany niezapalne,

• ropowiczy,

• bliznowcowy.

Chorobę można też klasyfikować zgodnie z jej nasileniem. Tu wymienia się postaci łagodną, średnio nasiloną oraz ciężką.

Trądzik na policzkach - przyczyny

Mimo szerokiego występowania, etiopatogeneza tej dermatozy do dziś nie została w pełni poznana. Uważa się, że jest to choroba wieloczynnikowa. Wśród nich wymienia się głównie:

• zmiany hormonalne, głównie w okresie dojrzewania,

• genetyczne,

• dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym

• nietolerancje pokarmowe,

• brak higieny,

• niektóre leki np. sterydy.

• źle dobrane dermokosmetyki.

Istnieje szereg czynników mogących powodować zaostrzenie już występującego trądziku. Zaliczamy do nich:

• promieniowanie UV,

• palenie papierosów,

• alkohol,

• nadmierny stres,

• zaburzenia hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym,

• stosowanie niewłaściwej pielęgnacji skóry.

Trądzik różowaty

Występowanie objawów takich jak zaczerwienienie skóry twarzy w postaci napadowych lub utrwalonych rumieni, a także krostek, grudek czy ropnych torbieli może świadczyć o trądziku różowatym.

To przewlekła, nawrotowa, zapalna choroba łojotokowa skóry, dotykająca głównie osoby dorosłe między 30. a 60. rokiem życia. W przeciwieństwie do trądziku zwyczajnego, dotyczy głównie kobiet. Zmiany skórne lokalizują się w centralnych częściach twarzy - nosie, policzkach, brodzie oraz czole.

Trudno jednoznacznie określić przyczyny trądziku różowatego. Współcześnie uważa się, że jego powodem mogą być zaburzenia naczynioruchowe oraz autoimmunologiczne. Do potencjalnych czynników zaostrzających chorobę należą: promieniowanie UV, wilgoć, wysiłek fizyczny, stres, palenie papierosów, pikantne potrawy, napoje alkoholowe, nabiał, kosmetyki zawierające alkohol.

Zobacz także: Trądzik różowaty - leczenie, objawy i przyczyny zmian skórnych

Dlaczego trądzik pojawia się na policzkach?

Trądzik lokalizujący się w okolicy policzkowej może mieć wiele przyczyn. Skóra twarzy jest szczególnie delikatna, podatna na urazy oraz zaburzenia bariery hydrolipidowej.

Ropne wypryski na policzkach mogą być skutkiem złej pielęgnacji cery, zaburzeń hormonalnych, a także nietolerancji pokarmowych.

Trądzik a kosmetyki

Stosowanie kosmetyków takich jak tonery, żele myjące, a nawet kremów z filtrem zawierających w swoim składzie alkohol, może podrażniać delikatną skórę policzków, prowadzić do nadmiernej produkcji sebum przez gruczoły łojowe oraz pojawienia się stanów zapalnych.

Źle dobrane kosmetyki do makijażu zawierające substancje o potencjale komedogennym (m.in. lanolinę, oleje mineralne i roślinne, parafinę) mogą prowadzić do zaczopowania ujść gruczołów łojowych i wystąpienia ropnych wyprysków u osób z cerą trądzikową. Mówimy wówczas o tzw. trądziku kosmetycznym.

Trądzik a zaburzenia hormonalne

Obecność trądziku na policzkach może być objawem zaburzeń hormonalnych. Wzrost poziomu androgenów u pacjentek z zespołem policystycznych jajników (PCOS) lub po odstawieniu antykoncepcji doustnej może skutkować pojawieniem się zmian trądzikowych na skórze twarzy.

Przyczyny pryszczy na policzkach - dieta

Trądzik na policzkach może być manifestacją nietolerancji pokarmowych. Zidentyfikowanie produktów źle wpływających na stan skóry pacjenta i ograniczenie ich spożywania może okazać wystarczającym postępowaniem. W przypadku trądziku zwyczajnego ważne jest unikanie żywności o wysokim indeksie glikemicznym (białe pieczywo, słodycze, napoje słodzone cukrem), która może potencjalnie nasilać przebieg choroby.

Zobacz także: Nabiał a trądzik - jak przetwory mleczne mogą wpływać na stan skóry?

Trądzik na jednym policzku - jakie są przyczyny?

Trądzik ograniczony do jednego policzka najprawdopodobniej jest wyrazem alergii kontaktowej lub złych nawyków pacjenta. Częste dotykanie skóry twarzy brudnymi rękoma, brak regularnej dezynfekcji telefonu lub pędzli do makijażu może skutkować wysypem zmian.

Leczenie trądziku

Leczenie zmian trądzikowych powinno rozpocząć się od wizyty u specjalisty dermatologa, który postawi diagnozę oraz pomoże dobrać odpowiednią terapię. Nie należy zwlekać z wizytą u lekarza - choroba może nigdy nie ustąpić sama, a późne wdrożenie leczenia może skutkować pojawieniem się rozległych blizn. Często leki dostępne są tylko na receptę (recepta online).

Leczenie trądziku zwyczajnego

Antybiotyki

Leczeniem farmakologicznym pierwszego wyboru są antybiotyki miejscowe (w cięzkich przypadkach doustne) głównie tetracykliny (np. doksycyklina, limecyklina, chlorowodorek tetracykliny) i makrolidy (np. erytromycyna). Stosuje się je w skojarzeniu z preparatami miejscowymi zawierającymi nadtlenek benzoilu, kwas salicylowy, azelainowy lub retinoidy.

Jednymi z najczęściej stosowanych leków w leczeniu trądziku zwyczajnego są doustne oraz miejscowe retinoidy(pochodne witaminy A) np. izotretynoina. Zmniejszają one aktywność gruczołów łojowych, działają przeciwzapalnie, promują wytwarzanie nowego naskórka oraz złuszczanie jego martwych komórek.

W trakcie terapii należy bezwzględnie korzystać z fotoprotekcji filtrami przeciwsłonecznymi min. SPF 50. Należy wspomnieć, że retinoidy są silnie teratogenne. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję w trakcie, a także miesiąc przed i po doustnej terapii lekiem.

Preparaty bez recepty

Oprócz preparatów dostępnych na receptę, w celu podtrzymania efektu leczenia, można stosować produkty OTC działające przeciwbakteryjne oraz normalizujące produkcję sebum. Do najczęściej wykorzystywanych substancji aktywnych w dermokosmetykach należą kwas salicylowy oraz azelainowy.

Antykoncepcja hormonalna

W wypadku trądziku powstałego na tle zaburzeń hormonalnych, lekarz może zalecić stosowanie dwuskładnikowej antykoncepcji doustnej, która poprzez działanie antyandrogenne bezpośrednio poprawia stan skóry.

Zobacz także: Tabletki antykoncepcyjne a trądzik. Hormony pomagają na trądzik czy go wzmagają?

Kremy nawilżające i inne sposoby

W pielęgnacji skóry twarzy warto stosować delikatne produkty myjące, najlepiej te przeznaczone dla cery tłustej lub mieszanej. Należy używać lekkich kremów nawilżających, aby zapobiegać zatykaniu porów. Należy powstrzymać się od rozdrapywania zmian skórnych oraz samodzielnego wyciskania pryszczy. Może to skutkować powstaniem nieestetycznych blizn.

Blizny oraz przebarwienia potrądzikowe można redukować, np. ograniczając ich widoczność poprzez stosowanie codziennego makijażu lub korzystając z zabiegów medycyny estetycznej. Świetnie sprawdzają się lasery frakcyjne CO2, które mobilizują skórę w obrębie zmian do naskórkowania, a w rezultacie spłycają nierówności na jej powierzchni. Wygląd cery potrądzikowej można również poprawić stosując dermokosmetyki zawierające witaminę C, tiamidol oraz retinol.

Leczenie w trądziku różowatym

Złotym standardem w leczeniu trądziku różowatego są preparaty miejscowe w żelu lub kremie z metronidazolem – antybiotykiem o właściwościach przeciwzapalnych. Stosuje się także preparaty z kwasem azelainowym, iwermektyną oraz nadtlenkiem benzoilu. Duże znaczenie ma unikanie czynników zaostrzających chorobę.

Wyzwaniem może być pielęgnacja twarzy u osób z trądzikiem różowatym. Na szczęście na rynku istnieje wiele serii delikatnych dermokosmetyków przeznaczonych dla pacjentów borykających się z tym schorzeniem.

Bibliografia

Heng, A.H.S., Chew, F.T. (2020). Systematic review of the epidemiology of acne vulgaris. Sci Rep 10, 5754 https://doi.org/10.1038/s41598-020-62715-3

Wilusz-Ludwiczak, K., Kuchciak-Brancewicz, M., Czyż, A., & Lesiak, A. E. (2019). Trądzik chorobą zapalną, a nie bakteryjną. Forum Dermatologicum, 5, 92–95. https://doi.org/10.5603/FD.2019.0008

Brzeziński P. Leczenie miejscowe w trądziku różowatym. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 4, 263–272