Czy tabletkę "dzień po" można dostać bez recepty?

Czym jest pigułka "dzień po"?

Antykoncepcja po stosunku, nazywana również antykoncepcją awaryjną, to sposób ochrony przed zajściem w ciążę, który można zastosować po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w przypadku niewłaściwego użycia zabezpieczenia (np. w przypadku nieregularnego przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych lub pękniętej prezerwatywy).

Przed przepisaniem antykoncepcji po stosunku nie ma konieczności przeprowadzania szczegółowych badań lekarskich. Nie jest również wymagane wykonanie specjalistycznych badań, takich jak USG, cytologia czy badania krwi.

Czy tabletka dzień po jest dostępna bez recepty?

W związku z tym, że awaryjne tabletki antykoncepcyjne są preparatami wpływającymi na organizm kobiet, w Polsce do ich wykupienia niezbędna jest recepta. Jest tak m.in. dlatego, że tabletki mogą wywoływać działanie niepożądane, takie jak zaburzenia cyklu miesiączkowego, nudności, krwawienia. Fakt ten może wydłużać czas pomiędzy niezabezpieczonym stosunkiem a wykupieniem recepty.

Jednak należy pamiętać o tym, że e-recepta umożliwia zaoszczędzenie istotnego czasu. Konsultacje może odbyć się w formie online, dzięki czemu kobieta nie "przesiedzi" kluczowych godzin w kolejkach do lekarza, a recepta online umożliwi jej jak najszybsze wykupienie niezbędnego leku.

@erecept.pl oznacz osobe, która potrzebuje „tabletkę po”! teraz już wie, że wystarczy wejść na ERECEPT.PL (link w bio) #tabletkapo #antykoncepcja #niechcianaciąża #receptaonline ♬ Mamma Mia - ABBA

Kiedy zastosować antykoncepcję awaryjną?

Jak działa antykoncepcja awaryjna?

Tabletka "po" lub tabletka "dzień po" jest stosowana w krótkim czasie po odbyciu stosunku płciowego i ma zdolność do hamowania lub opóźniania momentu owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej. Jeśli owulacja nie nastąpi, plemniki nie zapłodnią komórki jajowej kobiety, co uniemożliwi zajście w ciążę.

Jeżeli jednak do zapłodnienia dojdzie, tabletka utrudnia zagnieżdżenie zarodka w macicy, ponieważ wpływa na budowę błony śluzowej macicy, sprawiając, że proces implantacji zarodka jest trudniejszy.

Warto podkreślić, że preparaty te nie są tabletkami wczesnoporonnymi. Ich mechanizm działania jest inny. W przeciwieństwie do tabletek wczesnoporonnych, tabletki antykoncepcji awaryjnej nie są przeznaczone do przerywania już istniejącej ciąży.

Należy również pamiętać, że te preparaty nie chronią przed zajściem w ciążę przez cały cykl menstruacyjny. Po przyjęciu tabletki należy kontynuować stosowanie dotychczasowej metody antykoncepcji.

Warto zaznaczyć, że żaden z tych leków nie gwarantuje 100% skuteczności. Ich działanie jest bardziej skuteczne, im krótszy jest czas między niezabezpieczonym stosunkiem a przyjęciem tabletki.

Podobnie jak inne doustne środki antykoncepcyjne, te leki nie chronią przed zakażeniem wirusem HIV, brodawczakiem ludzkim, opryszczką narządów płciowych i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Jakie preparaty są dostępne w Polsce?

W Polsce obecnie dostępne są trzy preparaty antykoncepcji awaryjnej: Escapelle, Livopill oraz Ellaone. Różnią się one substancją czynną oraz okresem, w jakim można bezpiecznie przyjąć dany preparat. Wszystkie tabletki można nabyć wyłącznie w aptece po okazaniu recepty wystawionej przez lekarza o dowolnej specjalizacji.

Tabletka EllaOne zawiera 30 miligramów octanu uliprystalu i jest skuteczna, jeśli zostanie przyjęta w ciągu 120 godzin (5 dni) od niezabezpieczonego stosunku płciowego. Jest pakowana pojedynczo, ma biały kolor, a na jej powierzchni jest wytłoczony napis "ella".

Escapelle zawiera 1500 mikrogramów lewonorgestrelu. Ten preparat ma krótszy okres skuteczności i należy go przyjąć w ciągu 72 godzin (3 dni) od niezabezpieczonego stosunku płciowego. Opakowanie zawiera również jedną białą tabletkę z wytłoczonym napisem "G00".

Livopill również zawiera 1500 mikrogramów lewonorgestrelu, okres skuteczności wynosi 72 godziny, jak w przypadku Escapelle. Tabletka ma średnicę ok. 6 mm, jest pakowana pojedynczo i oznaczona po jednej stronie literą "C", a po drugiej - cyfrą "1".

Który preparat wybrać?

Podczas wyboru preparatu należy wziąć pod uwagę wszelkie przeciwwskazania do jego stosowania. Jeżeli występuje alergia na którykolwiek składnik preparatu, należy zdecydować się na inny rodzaj "tabletki po".

Ważnym czynnikiem, który powinien wpłynąć na wybór preparatu jest czas, który upłynął od niezabezpieczonego stosunku. W sytuacji, gdy okres ten jest dłuższy niż 72 godziny, jedynie EllaOne jest preparatem, który może wpłynąć na sytuację i zapobiec niechcianej ciąży.

Jeżeli jednak czas, który upłynął jest krótszy niż 3 dni, można wybrać każdy z dostępnych preparatów. W takiej sytuacji kluczowym kryterium może okazać się cena, która różni się pomiędzy preparatami. Często bywa tak, że gdy odbywa się konsultacja, to lekarz ginekolog lub lekarz innej specjalizacji podejmuje decyzję o tym, jaki preparat otrzyma pacjentka.

Kto może wypisać receptę na "tabletkę po"?

Gdzie dostępna jest tabletka "dzień po" bez recepty?

Aktualnie w Polsce nie ma możliwości, aby kupić w aptece "tabletkę po" bez recepty. W Polsce lekarz może odmówić wypisania recepty, powołując się na klauzulę sumienia. Warto podkreślić, że farmaceuta nie może powoływać się na klauzulę sumienia. Jest to niezgodne z prawem.

W innych krajach europejskich często tabletki te dostępne są bez recepty. Przed wyjazdem do danego państwa warto zapoznać się z panującymi tam zasadami.

Bibliografia

1. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, [online], [dostęp 31. maja 2023], dostępny w internecie:
https://pacjent.gov.pl/