Depresja kliniczna - czym jest i jak przebiega jej leczenie?

Czym jest depresja kliniczna?

Depresja kliniczna jest ciężką postacią choroby psychicznej, występującą przewlekle i cechującą się dużą śmiertelnością. Chory oprócz obniżonego nastroju, posiada objawy, które zakłócają codzienne funkcjonowanie i prowadzą do zachwiania równowagi chemicznej w mózgu.

Jakie są czynniki ryzyka oraz przyczyny depresji klinicznej?

Depresja kliniczna może dotknąć każdego bez względu na status społeczny czy wykształcenie. Do czynników zwiększających ryzyko depresji należą:

• uwarunkowania genetyczne - problemy psychiczne w rodzinie,

• nadużywanie substancji psychoaktywnych,

• narażenie na przemoc, silny stres, traumy w dzieciństwie,

• niedobór neuroprzekaźników mózgowych - serotonina, dopamina, noradrenalina,

• zaburzenia w strukturze i funkcji mózgu,

• zaburzenia hormonalne,

• stosowanie farmaceutyków - jako efekt uboczny niektórych hormonalnych środków antykoncepcyjnych, leków na nadciśnienie, glikokortykosteroidów, leków antyhistaminowych,

• pewne cechy osobowości - niska samoocena, skrajny pesymizm,

• znaczące zmiany w życiu np. utrata bliskiej osoby, utrata pracy.

Objawy depresji klinicznej

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 do podstawowych objawów depresji należą - obniżony nastrój, utrata zainteresowań, niski poziom energii.

Dodatkowe objawy u osób z depresją kliniczną to między innymi:

• zaburzenia snu,
  

• myśli samobójcze,

• ciągłe poczucie winy,

• zaburzenia nastroju i trudności w jego kontrolowaniu,

• poczucie smutku i pustki,

• brak umiejętności cieszenia się rzeczami/ wydarzeniami, które do tej pory były odczuwane jako radosne,

• unikanie kontaktów społecznych, spędzania wolnego czasu wśród ludzi,

• zaburzenia lękowe,

• zobojętnienie,

• apatia,

• przewlekłe zmęczenie, brak sił, spowolnienie psychoruchowe,

• problemy z koncentracją uwagi i pamięcią,

• spadek libido,

• zmniejszenie lub utrata apetytu,

• niska samoocena, znaczące upośledzenie wiary w siebie.

Kiedy lekarz rozpoznaje depresję kliniczną?

Psychiatra rozpoznaje depresję na podstawie wywiadu, wykluczając inne przyczyny, które mogą naśladować objawy depresji klinicznej jak np. niedobór witaminy D, problemy z tarczycą czy guz mózgu. Aby zdiagnozować depresję kliniczną, konieczne jest występowanie najmniej dwóch objawów podstawowych oraz najmniej dwóch dodatkowych.

Jak wygląda leczenie depresji klinicznej?

Leczenie depresji klinicznej odbywa się zazwyczaj w trybie ambulatoryjnym. W skrajnych przypadkach zagrażających życiu (np. nasilające myśli samobójcze), aby zapewnić pacjentowi stałą opiekę, lekarz psychiatra może zadecydować o terapii na oddziale psychiatrycznym.

Głównym celem w leczeniu depresji klinicznej jest uzyskanie remisji i przywrócenie jakości życia pacjenta sprzed choroby.

W leczeniu umiarkowanej i ciężkiej depresji klinicznej metodą z wyboru jest leczenie farmakologiczne. Leki przeciwdepresyjne (dostępne tylko na receptę) dzieli się na kilka grup w zależności od mechanizmu działania, czyli sposobu, w który modyfikują chemię mózgu i łagodzą objawy.

Lekami pierwszego rzutu są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) np. sertralina (Asentra), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) np. wenlafaksyna (Faxigen), inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i antagonista receptora serotoninowego (SARI)- trazodon (Trittico), inhibitor wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy (NDRI)- bupropion, atypowy inhibitor monoaminooksydazy A (RIMA)- moklobemid, modulatory i stymulatory serotoniny (SMS) np. wortioksetyna, agonista receptorów melatoninowych i antagonista receptorów serotoninowych np. agomelatyna, czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne np. mianseryna.

Odpowiednie dobranie leków stanowi klucz do sukcesu, dlatego zawsze powinno być poprzedzone poradą lekarską, na której pacjent dokładnie opisze swoje objawy.

Leki antydepresyjne czy wdrożenie psychoterapii?

W leczeniu depresji klinicznej o łagodnym charakterze podstawą leczenia jest psychoterapia. Najpopularniejszym nurtem stosowanym w leczeniu depresji jest terapia poznawczo-behawioralna, która skupia się interpretacji zachowań i koryguje błędne przekonania.

Należy pamiętać, że jeśli dana osoba zmaga się umiarkowanym lub ciężkim zaburzeniem depresyjnym, leczeniem pierwszego rzutu jest farmakoterapia. Aby była ona trwała i skuteczna, po złagodzeniu objawów przez leki przeciwdepresyjne, warto zachęcić pacjenta do odbycia psychoterapii.

Co zrobić, jeśli podejrzewam u siebie depresję?

Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, skontaktuj się z lekarzem. Na wizytę u psychiatry nie potrzebujesz skierowania. Możesz skorzystać też z pomocy dostępnej przez telefon:

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (środa, czwartek 17:00-19:00) tel. 22 594 91 00, koszt zgodnie ze stawką operatora,

• Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (poniedziałek-piątek, 14:00-22:00) tel. 116 123, bezpłatny,

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (czynny 24 h) tel. 116 111.

Bibliografia

Czym jest depresja kliniczna?

https://www.zdepresjonowani.pl/rozwijaj-wiedze/czym-jest-depresja-kliniczna/

Depresja to nie tylko chwilowy smutek

https://twarzedepresji.pl/o-depresji/

[Delusional depression: Diagnostics, phenomenology and therapy]

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27357450/

Serwis Medycyna Praktyczna, [online] [dostęp 16.12.2023] dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja

Centrum Medyczne Damiana

https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/depresja/