Recepta na tabletkę „dzień po” w niedzielę i święta - jak ją otrzymać?

Czym jest antykoncepcja awaryjna?

Antykoncepcja awaryjna, zwana również postkoitalną, to metoda antykoncepcyjna stosowana po niezabezpieczonym stosunku seksualnym lub w przypadku, gdy inna metoda antykoncepcyjna zawiodła, np. gdy nastąpiło pęknięcie prezerwatywy czy zostały nieprawidłowo przyjęte tabletki antykoncepcyjne. Głównym celem antykoncepcji awaryjnej jest zmniejszenie ryzyka niechcianej ciąży.

Istnieją dwie główne formy antykoncepcji awaryjnej:

• tabletka "dzień po" - lek zawierający substancje, które pomagają zapobiec zapłodnieniu lub implantacji zapłodnionej komórki jajowej w jamie macicy. Tabletkę "dzień po" należy przyjąć możliwie szybko po niezabezpieczonym stosunku seksualnym, ale nadal może być skuteczna do 72 lub 120 godzin po akcie płciowym (w zależności od preparatu);

• spirala wewnątrzmaciczna - wkładka domaciczna powinna zostać umieszczona w macicy w ciągu 5 dni od niezabezpieczonego stosunku seksualnego - może to być zrobione tylko przez lekarza ginekologa w gabinecie.

Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana tylko jednorazowo, w sytuacjach nagłych. Nie należy jej stosować jako regularnej metody antykoncepcji, gdyż może to prowadzić do wielu działań niepożądanych!

Jeżeli prowadzisz aktywne życie seksualne, powinnaś rozważyć zastosowanie tabletek antykoncepcyjnych lub długodziałających metod antykoncepcji, takich jak wkładki domaciczne, implanty antykoncepcyjne, zastrzyki antykoncepcyjne czy krążki dopochwowe.

Jeżeli masz wątpliwości, która z metod antykoncepcji jest najlepsza w Twojej sytuacji, skonsultuj się z lekarzem, który pomoże Ci dostosować odpowiedni preparat do zastosowania w Twoim indywidualnym przypadku. Możesz skorzystać w tym celu także z konsultacji lekarskiej online (recepta online).

@erecept.pl Tabletka po jak ją uzyskać?! Sprawdź szczegóły i umów się na e-konsultacje z e-recpetą na ERECEPT.PL (link w bio) #antykoncepcja #awaryjnasytuacja #stosunekpłciowy #wpadka ♬ dźwięk oryginalny - Erecept.pl

Czy tabletki "dzień po" to to samo, co tabletki wczesnoporonne?

Nie, są to zupełnie odmienne preparaty stosowane w różnych sytuacjach, zawierające całkowicie różne substancje aktywne. Tabletka "dzień po" to metoda antykoncepcji awaryjnej, którą stosuje się w celu zapobiegania nieplanowanej ciąży w krótkim czasie po stosunku.

Pigułka "po" zawiera albo lewonorgestrel, albo octan uliprystalu. Stosowanie tabletek "dzień po" jest całkowicie legalne, a do ich zakupu w aptece wymagana jest tylko recepta od lekarza.

Natomiast tabletka wczesnoporonna jest używana do wykonania procesu aborcji farmakologicznej w celu przerwania już istniejącej ciąży. Jej składnikami aktywnymi są mifepriston lub mizoprostol i stosuje się ją do 12 tygodni od zajścia w ciążę. Obecnie stosowanie tabletek wczesnoporonnych w Polsce jest nielegalne. Nie są one w ogóle dostępne w aptekach.

Zobacz także: Antykoncepcja awaryjna a środki wczesnoporonne

Jakie tabletki "dzień po" są dostępne w Polsce?

Na polskim rynku dostępne są dwie grupy tabletek "dzień po", które różnią się między sobą substancją aktywną:

• tabletki "dzień po" z lewonorgestrelem: Escapelle oraz Livopill;

• tabletki "dzień po" z octanem uliprystalu: EllaOne oraz Misstala.

Choć te dwie substancje czynne działają w podobny sposób, są jednak między nimi różnice - chociażby fakt, że antykoncepcję awaryjną z lewonorgestrelem można zażyć do 3 dni (72 godzin) po stosunku, natomiast tabletki "dzień po" z octanem uliprystalu mogą być skuteczne nawet do 5 dni (120 godzin) po stosunku.

Jak działa antykoncepcja awaryjna?

Tabletki "dzień po" z lewonorgestrelem

Substancją czynną jest tu lewonogestrel, który jest progestegenem, czyli syntetycznym odpowiednikiem progesteronu - hormonu płciowego cyklicznie wytwarzanego w organizmie kobiety. Ten sam hormon jest składnikiem tabletek antykoncepcyjnych, lecz w mniejszych dawkach. Oto główne mechanizmy działania lewonorgestrelu:

• hamowanie owulacji -lewonorgestrel, który jest syntetycznym hormonem progestagenowym, działa na receptory hormonalne w organizmie. Jednym z jego głównych działań jest hamowanie owulacji, czyli uwolnienia dojrzałej komórki jajowej z jajnika. Bez owulacji plemnik nie ma czego zapłodnić, co zmniejsza ryzyko zajścia w ciążę;

• zmiany w śluzie szyjkowym - lewonorgestrel wpływa na śluz produkowany przez szyjkę macicy, sprawiając, że staje się on gęstszy i trudniejszy do przeniknięcia przez plemniki. To utrudnia plemnikom dostanie się do macicy i zapłodnienie komórki jajowej;

• zmiany w błonie śluzowej macicy - hormon ten może wpłynąć na błonę śluzową macicy, czyniąc ją mniej przyjazną dla implantacji zapłodnionej komórki jajowej. Jeśli do zapłodnienia jednak dojdzie, jest mniejsza szansa na zagnieżdżenie się komórki jajowej w macicy.

Ważne jest, aby pamiętać, że skuteczność tabletek "dzień po" z lewonorgestrelem jest największa, gdy są one przyjęte jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku seksualnym, ale nadal mogą być skuteczne w okresie do 72 godzin (3 dni) po akcie seksualnym. Im szybciej zostaną przyjęte, tym większa jest ich skuteczność.

Tabletki "dzień po" z octanem uliprystalu

Octan uliprystalu to syntetyczny modulator receptora progesteronowego, co znaczy, że jego mechanizm działania jest podobny do działania lewonorgestrelu, gdyż wpływa on na te same receptory.

Głównym mechanizmem działania octanu uliprystalu jest opóźnienie lub zahamowanie owulacji. Dodatkowo w niewielkim stopniu może mieć także wpływ na błonę śluzową macicy, zapobiegając ewentualnej implantacji zarodka.

Warto podkreślić, że tabletki "dzień po" z octanem uliprystalu są skuteczne do 120 godzin (5 dni) po niezabezpieczonym stosunku seksualnym, co daje dłuższy okres czasu w porównaniu do innych tabletek "dzień po". Niemniej jednak, w tym przypadku również widzimy zależność, że im szybciej tabletka zostanie przyjęta, tym większa jest jej skuteczność w zapobieganiu ciąży.

Jak stosować antykoncepcję awaryjną?

Jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku należy umówić się na konsultację lekarską i poprosić lekarza o wypisanie recepty na tabletkę "dzień po". Następnie po zrealizowaniu recepty w aptece, należy połknąć tabletkę, popijając ją wodą.

Kiedy najlepiej przyjąć tabletkę "dzień po"?

Należy pamiętać o głównej zasadzie stosowania antykoncepcji awaryjnej, a mianowicie, że im szybciej po ryzykownym akcie seksualnym tabletka zostanie zażyta, tym wyższa jej skuteczność. Najlepiej byłoby przyjąć tabletkę "dzień po" do 24 godzin od zbliżenia.

Trzeba też być świadomym, że tabletki z lewonorgestrelem (Escapelle, Livopill) można zażyć do 72 godzin od stosunku, natomiast te z octanem uliprystalu (EllaOne oraz Misstala) mogą zostać przyjęte do 120 godzin od wspomnianego momentu.

Czy mogę użyć tabletki "dzień po" podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych?

Nie, nie należy stosować tabletek "dzień po" równocześnie z tabletkami antykoncepcyjnymi lub z jakąkolwiek inną metodą długotrwałej antykoncepcji. Nie tylko nie zwiększa to skuteczności zapobiegania ciąży, a może to nawet tę skuteczność paradoksalnie zmniejszyć, jak w przypadku tabletek z octanem uliprystalu.

Dodatkowo takie połączenie może spowodować wystąpienie nieprzyjemnych skutków ubocznych.

Zobacz także: Tabletka dzień po a tabletki antykoncepcyjne - czy można przyjmować je jednocześnie?

Jakie są skutki uboczne antykoncepcji awaryjnej?

Stosowanie tabletek "dzień po" może się wiązać z pewnymi skutkami ubocznymi. Mogą to być:

• bóle głowy,

• zawroty głowy,

• uczucie zmęczenia,

• wahania nastroju,

• mdłości,

• bóle brzucha,

• wymioty,

• bóle miednicy,

• bolesne miesiączkowanie,

• zmiany w cyklu menstruacyjnym,

• bóle w odcinku lędźwiowym kręgosłupa,

• bolesność piersi.

Ile kosztuje tabletka "dzień po" i jak ją zdobyć?

Tabletkę "dzień po" można zdobyć po uzyskaniu recepty od lekarza. Nie musi to być jednak specjalista ginekolog - receptę może wystawić każdy lekarz.

Ceny tabletek "dzień po" na obecną chwilę prezentują się w następujący sposób:

• Escapelle - ok. 59 zł;

• Livopill - ok. 41 zł;

• EllaOne - ok. 129 zł;

• Misstala - ok. 80 zł.

Czy lekarz może odmówić wystawienia recepty na tabletkę "dzień po"?

Okazuje się, że lekarz może odmówić wypisania recepty na antykoncepcję awaryjną pacjentce, powołując się na klauzulę sumienia. Ma on jednak obowiązek wtedy wskazać pacjentce inną placówkę medyczną, w której będzie mogła ona uzyskać to świadczenie.

Czym jest klauzula sumienia?

Jest to fragment ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, który twierdzi, że lekarz może odmówić wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem.

Jak otrzymać receptę na tabletkę "dzień po" w niedzielę i święta?

Jeżeli chodzi o tabletkę "dzień po", najważniejsze jest, aby czas od aktu płciowego do jej przyjęcia był jak najkrótszy, w celu zagwarantowania jej najwyższej skuteczności.

Dlatego też jeżeli niezabezpieczony stosunek miał miejsce akurat w niedzielę lub święta, gdy wszelkie placówki POZ czy gabinety specjalistyczne są zamknięte, kluczowe jest, aby nie czekać, aż wspomniane miejsca się otworzą, lecz należy poszukać innego rozwiązania.

Najwygodniejszym sposobem uzyskania recepty na tabletkę "dzień po" w dni wolne od pracy jest skorzystanie z konsultacji lekarskiej online. Lekarz zbierze z pacjentką wywiad, a następnie, jeżeli nie będzie widział żadnych przeciwwskazań, wystawi e-receptę na antykoncepcję awaryjną, którą następnie będzie można zrealizować w aptece.

Innym sposobem na uzyskanie recepty na antykoncepcję awaryjną w niedzielę lub święta jest udanie się do placówki nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, gdzie pomoc lekarska udzielana jest od godziny 18:00 po południu do 8:00 rano w dni powszednie oraz całodobowo w dni wolne od pracy.

Bibliografia

Portal NHS [online], [dostęp: 16 grudnia 2023], dostępny w internecie:

https://www.nhs.uk/conditions/contraception/emergency-contraception/

Portal ACOG [online], [dostęp: 16 grudnia 2023], dostępny w internecie:

https://www.acog.org/womens-health/faqs/long-acting-reversible-contraception-iud-and-implant#:~:text=What%20are%20long%2Dacting%20reversible,and%20are%20easy%20to%20use.