Jakie są przeciwwskazania do zastosowania tabletki „dzień po”?

Co to antykoncepcja awaryjna?

Antykoncepcja awaryjna, znana również jako antykoncepcja postkoitalna, jest sposobem zapobiegania niechcianej ciąży po stosunku bez zabezpieczenia, ale także w przypadku, gdy inne metody antykoncepcji zawiodły (np. pęknięcie prezerwatywy, wypadnięcie wkładki domacicznej, pominięcie przyjęcia tabletek dwuskładnikowych, niezażycie lub znaczne opóźnienie przyjęcia jednoskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej, wyłącznie naturalne metody planowania rodziny).

Preparaty te działają inaczej niż tabletki wczesnoporonne. Uniemożliwiają dojście do zapłodnienia poprzez zapobieganie owulacji - w przypadku już zapłodnionej komórki jajowej nie zakończą istniejącej ciąży.

Antykoncepcja awaryjna jest dostępna w Polsce tylko na receptę (recepta online).

@erecept.pl Recepta na „tabletkę po” bez wychodzenia z domu na www.erecept.pl 👈 (link w bio) #tabletkapo #ciąża #antykoncepcja #erecept #erecepta #edukacjaseksualna #ellaone #escapelle ♬ Aesthetic - Tollan Kim

Jak działa antykoncepcja awaryjna?

W Polsce dostępne są dwa rodzaje tabletek stanowiących antykoncepcję awaryjną - zawierające substancję czynną lewonorgestrel lub octan uliprystalu.

Lewonorgestrel (Escapelle , Livopill) można zastosować do 72 godzin od stosunku płciowego. Substancja ta blokuje zagnieżdżenie się zarodka poprzez zmiany w błonie śluzowej macicy, zmienia skład śluzu szyjkowego, a także hamuje owulację lub ją blokuje, w zależności od fazy cyklu miesiączkowego.

W przypadku octanu uliprystalu (ellaOne, Misstala) tabletkę można przyjąć w ciągu 120 godzin od stosunku płciowego. Uliprystal, tak jak lewnorgestrel, ma działanie hamujące owulację - polegające na zatrzymaniu uwalniania komórki jajowej.

Skuteczność tabletek z octanem uliprystalu jest podobna do tych z lewonorgestrelem.

Antykoncepcja awaryjna może spowodować opóźnienie miesiączki nawet do 20 dni. U niektórych kobiet krwawienie miesiączkowe może wystąpić kilka dni wcześniej niż przewidywane.

Zobacz także: Jak przyjęcie tabletki „dzień po” wpływa na krwawienie miesiączkowe?

Tabletka "dzień po" - przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do zastosowania tabletki "dzień po" jest przede wszystkim występowanie nadwrażliwości na którykolwiek ze składników preparatów.

Antykoncepcja awaryjna nie jest przeznaczona dla pacjentek poniżej 18 roku życia, nie powinna być stosowana również przed pierwszą miesiączką. Jeżeli nie masz ukończonych 18 lat, skontaktuj się ze specjalistą ginekologiem.

Metoda antykoncepcji

Tabletka "dzień po" nie powinna być stosowana jako stała metoda zabezpieczenia przed niechcianą ciążą. Powinna być używana jedynie w nagłych sytuacjach.

Jeżeli antykoncepcja awaryjna jest wielokrotnie używana, lekarz powinien zaproponować inne metody zapobiegania ciąży, np. tabletki antykoncepcyjne, plaster antykoncepcyjny czy założenie wkładki domacicznej.

Zobacz także: Antykoncepcja hormonalna online - czego potrzebujesz, żeby zacząć?

Ciąża i okres karmienia piersią

Antykoncepcja awaryjna jest przeciwwskazana w ciąży. Gdy istnieje podejrzenie, że pacjentka może być w ciąży, należy wykonać test ciążowy przed zastosowaniem tabletki.

Lewonorgestrel, jak i uliprystal przedostają się do mleka kobiecego, stąd karmienie piersią nie jest zalecane przez tydzień po przyjęciu preparatu.

Ciąża po przyjęciu tabletki

Jeżeli po zastosowaniu leku potwierdzona zostanie ciąża, należy wyeliminować możliwość wystąpienia ciąży pozamacicznej. Krwawienie miesiączkowe nie wyklucza istnienia ciąży pozamacicznej.

Interakcje lekowe

Niektóre leki i suplementy diety (np. fenobarbital, rifampicyna, karbamazepina, ziela dziurawca) będące induktorami CYP3A4 mogą osłabiać działanie tabletki "dzień po" i wywoływać działania niepożądane.

Substancje pomocnicze tabletek

Tabletki zawierają laktozę, stąd pacjentki z dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy Lapp lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinny przyjmować tych preparatów.

Zespoły złego wchłaniania

U pacjentek z zespołami złego wchłaniania, takimi jak przy zespole Leśniowskiego-Crohna czy celiakii, skuteczność antykoncepcji awarynej może być zmniejszona, stąd zalecane są inne metody antykoncepcji jak np. wkładka wewnątrzmaciczna.

Octan uliprystalu (ellaOne)

Przyjmując antykoncepcję hormonalną, po zażyciu tabletki "po", należy do końca cyklu miesiączkowego stosować mechaniczne metody antykoncepcji, ponieważ uliprystal może zmniejszać ich skuteczność.

Oprócz wcześniej wspomnianych przeciwwskazań, przyjęcie octanu uliprystalu powinny rozważyć pacjentki z poniższymi schorzeniami.

Nadwaga i otyłość

Jest ograniczona liczba danych na temat wpływu zwiększonej masy ciała na antykoncepcję awaryjną i jej skuteczność, jednak sugerują one osłabione działanie tabletki z octanem uliprystalu. Równocześnie warto pamiętać, że otyłość nie stanowi przeciwwskazania i nie powinna powodować opóźnienia w przyjęciu.

Astma

U pacjentek z ciężką astmą oskrzelową niewystarczająco ustabilizowanych doustnymi glikokortykosteroidami nie zaleca się stosowania octanu uliprystalu.

Lewonorgestrel (Escapelle)

Nie powinno się stosować lewonorgestrelu u pacjentek chorych na:

• zaburzenia czynności wątroby (np. ciężka niewydolność wątroby);

• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe;

• nowotwory hormonozależne;

• ostrą porfirię.

Antykoncepcja awaryjna - który lek wybrać?

Wybierając tabletkę "dzień po" należy uwzględnić skład preparatu - czy nie występuje nadwrażliwość na żaden z jego składników.

Kolejną bardzo ważną kwestią są przeciwwskazania, konieczne do indywidualnego rozpatrzenia i ewentualnego wykluczenia danego preparatu.

Jeżeli minęło mniej niż 72 godziny od stosunku, można zastosować którykolwiek z tych preparatów. Powyżej tego czasu, ale nie więcej niż do 120 godzin, zostaje przyjęcie octanu uliprystalu. Jednak warto pamiętać, że skuteczność antykoncepcji awaryjnej jest największa przy zażyciu tabletki do 12 godzin po stosunku.

Nie zaleca się jednoczesnego stosowania antykoncepcji awaryjnej w dwóch formach - octanu uliprystalu i lewonorgestrelu.

Jeżeli po zastosowaniu tabletki "dzień po" wystąpią jakiekolwiek działania niepożądane takie jak:

• bóle i zawroty głowy;

• bóle brzucha;

• nudności i wymioty;

• krwawienie poza miesiączką;

• krwotok z pochwy

i niepokoją one pacjentkę, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Alternatywna metoda antykoncepcji awaryjnej

W przypadku gdy istnieją istotne przeciwwskazania do przyjęcia tabletki "dzień po" należy rozważyć możliwość założenia wkładki wewnątrzmacicznej miedzianej. Wkładka założona do 5 dni po niezabezpieczonym stosunku będzie spełnieniała funkcję antykoncepcji awaryjnej, zapobiegając zapłodnieniu.

Bibliografia

Serwis MP, dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4751

Serwis MP, dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/70128,ellaOne-tabletki

Serwis MP, dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=510

Serwis MP, dostępny w internecie:

https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/61326,Escapelle-tabletki#contraindication

Charakterystyka Produktu Leczniczego ellaOne, dostępna w internecie:

http://chpl.com.pl/#detail=9787011!54998462

Charakterystyka Produktu Leczniczego Escapelle, dostępna w internecie:

http://chpl.com.pl/#detail=2932850!74222347